Lijiang ontdekken is als het openen van een Chinees sieradenkistje – elk met zorg vervaardigd compartiment leidt tot rijkere en nog meer oogverblindende ontdekkingen.

Gelegen aan de voet van de Himalaya en het Tibetaanse Hoogland steelt deze afgelegen stad in de provincie Yunnan de show door haar verbazingwekkende landschap en rijke cultuur. De stad maakt deel uit van Lijiang Autonomous County, een gebied van 7648 km² met bergen, bronnen, meren en ijzige rivieren waar de natuur een overweldigende indruk achterlaat. De Oude Stad (guchéng) van Lijiang is vol met keien geplaveide straatjes, zigzaggende kanalen, wuivende wilgen en vrolijke bloesems. Geregeld duikt er een brug op – van steen, van hout, plat, in een boog, overdekt – waar de plaatselijke bewoners in traditionele kledij overheen banjeren.

Meer dan 22 verschillende etnische minderheden hebben Lijiang als woonplaats gekozen. Onder hen zijn de Lisu, Pumi, Bai, Yi, Tibetanen, Miao en Naxi. De inwoners van Lijiang zijn als kleurige vlinders: opgewekt, druk en een lust voor het oog. De marktpleinen en steegjes wemelen van de mensen met hun eigen etnische kledij, versieringen en haarstijlen. De lokale gebruiken, bouwkunst, geloofsvoorstellingen, taal, kunst en handwerk worden gekenmerkt door etnische diversiteit en zijn rijk aan symboliek en creativiteit.

Ondanks de moderne veranderingen die zich in China afspelen, heeft Lijiangs Oude Stad haar charmante oude karakter behouden. Nadat een aardbeving in 1996 delen van de stad verwoest had, zijn gebouwen en poorten in oude stijl herbouwd. Kiezelstenen en stukken tegel zijn afzonderlijk zo neergelegd dat ze geluk of voorspoed symboliseren. Kamers worden naast stromend water gebouwd om een rustgevend effect te bewerkstelligen. Deuren en vensters zijn gedecoreerd met houtsnijwerk van feniksen, legenden en de natuur. Poorten van nauwelijks tweemaal schouderbreedte zijn ingesloten door winkelhuizen van twee verdiepingen, herbergen en particuliere woonhuizen die allemaal in de traditionele stijl gebouwd zijn. De met keien geplaveide straatjes kennen geen hinderlijke voertuigen, en het labyrint van steegjes biedt ontelbare mogelijkheden voor doorsteekjes en visuele verrassingen.

Hoewel de stad uit een bescheiden nomadische nederzetting is ontstaan, heeft Lijiang weinig vergankelijks of veranderlijks. Ettelijke huizen, straten, kloosters en bruggen bestaan al sinds de Tang-, Song-, Ming- of Qing-dynastie. Midden in de Oude Stad ligt Square Street (sìfïng jiê). Eeuwen geleden was dit de centrale bazaar waar bergstammen, Tibetaanse en Chinese handelaren een levendige handel in jakboter, gevogelte, graan en linnen dreven. Ook tegenwoordig gonst dit oude handelscentrum van de handelsactiviteiten; er worden elke dag zaken gedaan. En er is van alles te koop, van dikke pannenkoeken tot met de hand geplukte theeblaadjes uit de heuvels van Yunnan.

De inwoners van Lijiang zijn liefhebbers van wetenschap en kunst. Zij zijn de schatbewaarders van de oude Dongba-geschriften. Deze beeldende pictogrammen, in de Naxi-taal sijiulujiu, “tekens op steen en hout”, geheten, beschrijven de geschiedenis van de Naxi-cultuur, hun religieuze riten, volksverhalen en legenden. Meer dan 20.000 delen met Dongba-soetra’s, geschilderd op houten tafeltjes, zijn over de hele wereld verspreid, maar veel ervan worden nog altijd liefdevol in de heilige kloosters van Lijiang bewaard. Verbazingwekkend genoeg is deze unieke pictogrammentaal niet eenvoudigweg opgeborgen en vergeten. De grote interesse van de Naxi voor hun wortels en cultuur zorgt ervoor dat deze taal ook tegenwoordig nog door de gemeenschap gebruikt wordt.

In 1997 werd Lijiang de eerste Chinese heuvelstad die door de Unesco de status van werelderfgoed kreeg toegekend.

Op pad in en rond Lijiang

Vergeet uw Ferragamo-schoenen. De beste manier om de bezienswaardigheden van Lijiang naar waarde te kunnen schatten is een wandeling door de Oude Stad. Dat zou kunnen neerkomen op een hele dag door de enclaves van handwerkwinkeltjes en achteraf-steegjes kuieren en dampende Lijiang-cakes van een hete grill proeven. Begin de dag met een luxueus ontbijt bij het allegaartje van cafés langs West Canal (xîhé) en Xinhua Street (xînhuá jiê).

Het eerste wat u opvalt is dat de stad klatert van het water. Overal borrelen kanalen van het kristalheldere water van het Lashi-meer (lïshì hai) en de Zwarte Draken-vijver (hêilóng tán), gelegen aan de voet van de Jaden Draak Sneeuwberg. De plaatselij-ke bevolking gebruikt een slim drieledig systeem om het watergebruik te reguleren. Het water wordt vanuit kanalen naar drie bassins geleid. Het bovenste bassin levert drinkwater. Het middelste is om groenten te wassen en het laatste bassin stroomafwaarts wordt gebruikt voor de was. Aan beide kanten van de kanalen pootjebaden kinderen en spoelen vrouwen de ochtendwas. Dit alles draagt bij tot de rustige, huiselijke sfeer in Lijiang.

Er zijn net zoveel bruggen als er waterwegen zijn. Meer dan 350 bruggen van steen of kastanjehout overbruggen de kanalen van Lijiang en scheppen een poëtische en idyllische ambiance. Een van de schilderachtigste bruggen heeft twee bogen en is te vinden aan de oostkant van Square Street. Deze brug uit de tijd van de Ming staat bekend als de Brug die Sneeuw Spiegelt (yìngxue qiáo), omdat het water eronder de mystieke pieken van de Jaden Draak Sneeuwberg weerspiegelt. De grootste stenen brug is 28 m lang. Deze werd ook tijdens de Ming gebouwd en vormde vroeger de route waarlangs het dorpshoofd van zijn huis in Lijiang naar het nabijgelegen boeddhistische tempeldomein reisde. Stenen leeuwtjes, waarvan er een tijdens de Culturele Revolutie zwaar beschadigd is geraakt, versieren de stenen brugleuningen. Elke brug heeft zijn eigen verhaal. De Baisuifang-brug (Honderd-jaren Brug, baisuìfang qiáo) is vernoemd naar een vader en zoon van in de honderd die eens in die straat woonden, terwijl een rijk man die een zoon wenste de Wanzi-brug (Tienduizend-zonen Brug, wànzi qiáo) bouwde.

U zult veel meer vrouwen dan mannen op straat zien. Dat komt doordat de meeste bewoners van Lijiang tot de Naxi-stam behoren. Volgens de Naxi-traditie zijn vrouwen de pijlers van het gezinsleven. Zij hoeden het vee, brouwen wijn, weven textiel en malen bonen tot tofu en noedels. De mannen onderhouden de tuin, zorgen voor de kinderen, maken muziek en wijden zich aan hun grote hobby: paarden.

De Naxi leven traditioneel in matriarchale en matrilineaire families – een systeem dat met name in het gebied Yongning (yongníng), ten noorden van Lijiang, in stand is gebleven. Alle kinderen die uit liefdesrelaties worden geboren, behoren de vrouw toe, evenals alle bezittingen.

De gebouwen in Lijiang zijn een balsem voor ogen die genoeg hebben van moderne steden. De architectuur hier is elegant en praktisch, maar harmonieert toch met de omgeving – inwoners zullen u graag de Chinese, Bai en Tibetaanse invloeden in ieder huis aanwijzen. Elk complex bestaat uit drie huizen. Een muur, beschilderd met bloempatronen of gelukbrengende gedichten, maakt het vierkant compleet. Sierlijk bewerkte vensters en deuren steken af tegen schone, onopgesmukte muren. Lange gangen verbinden elk huis met de hoofdbinnenplaats, waar families elkaar in de openlucht ontmoeten.

Werp een blik door de ingang van een woonhuis om een glimp op te vangen van het smaakvolle interieur. De huizen zijn ruim en luchtig. Binnenhoven zijn met stenen en potplanten ingericht. Het artistieke decor is vol religieuze en culturele betekenissen. Als u een dakversiering met een vispatroon ziet, dan is dat taoïstisch voor “Opperwezen”. Zelfs de tegels op de vloer zijn zo geordend dat ze een lang leven, voorspoed of vrede aanduiden.

Soms zijn de woonhuizen tegelijk ook werkplaatsen. In de oogsttijd veranderen de ingangen in gouden poorten als de vrouwen de oogst van gele gierst, maïs, meloenen en pompoenen opstapelen.

De plaatselijke bevolking heeft niet alleen een nauwe relatie met de natuur, maar ook met ontwikkeling. Naxi-stamhoofd Ahja Ahde stond bekend om zijn liefde voor geleerdheid en eruditie, zoals die weerspiegeld wordt in zijn mooie woonhuis. Dit paleisachtige complex, een beroemd cultureel reliek, bevat boeddhistische en taoïstische hallen, een paviljoen van de Jaden Keizer, een vooroudertempel en een bibliotheek met een volledige verzameling boeddhistische geschriften.

De straten in Lijiang hebben een rijke geschiedenis. De Straat van de Eerste Mei (wuyî jiê), met daaraan de beroemde, meer dan 270 jaar oude Sneeuwberg Academie (xueshïn shùyuàn), werd tijdens de Qing regelmatig door geleerden en politici bezocht. De eerste jonge geleerde die voor het keizerlijk examen slaagde, financierde dit drie verdiepingen hoge gebouw naast de Erwtjesbrug (wïndòu qiáo).

Aan de Xianwen Lane (xiànwénxiàng), een zijsteeg van Guangyi Street, staat een beroemde boekwinkel die bezocht wordt door hoogwaardigheidsbekleders en geleerden. Boven de ingang bevindt zich een inscriptie van het Naxi-stamhoofd uit de Ming, die luidt: “tianyu liufang”, wat in het Naxi betekent: “Lees meer boeken.” Langs het smalle straatje staan ook galeries en winkels in kunsten en ambachten. In het verleden huurden kooplui uit Dali hier huizen, reden waarom de Naxi Xianwen Lane “Jianlogo” (jiànluòguò), ofwel “Straat van Dali”, noemen.

Mishi Lane (mìshìxiàng), een zijsteeg van Xinyi Street (xînyìjiê) is altijd een handelsstraat geweest. Vroeger verbleven hier Tibetaanse kooplui uit de provincies Sichuan en Yunnan, maar tegenwoordig gunnen toeristen hun vermoeide voeten rust in de vele theehuizen en cafés aan deze steeg. ‘s Avonds is de buurt rond Square Street het toneel van vertier, zang en dans van de Naxi. Tijdens feesten worden hier opera’s opgevoerd. Maar als u oude Naxi-muziek wilt horen kan dat ook elke avond in het Naxi Music Research Institute aan East Street, even ten noorden van het marktplein, waar de Dayan Naxi Ancient Music Troupe optreedt.

De musici, van wie er sommigen even oud lijken als hun instrumenten, spelen een repertoire van oude taoïstische muziek die teruggaat tot de Han-dynastie. Deze unieke muziek is in de rest van China allang verloren gegaan, maar is in Lijiang van generatie op generatie doorgegeven. Door het spelen van authentieke composities op originele instrumenten voeren de musici u terug naar een ver verleden.

In de omgeving van Lijiang zijn diverse culturele relieken te vinden. Van Lijiangs beroemde 200 muurschilderingen, die door etnische kunstenaars uit Dongba-, Tibetaanse lama- en Chinese kringen werden uitgevoerd, zijn er in de county slechts 55 bewaard gebleven. Ze zijn te vinden in het Paleis van de Grote Schat (dàbaojî gong), het Dadingge-paviljoen (dàdìng gé), het Dajue-paleis (dàjué gong) en de Hal van de Geglazuurde Tegels (liúlí diàn) in Baisha Town. Boven de Oude Stad verheft zich de mooie Leeuwen-heuvel (shîzi shïn), vanwaar u de stad ‘s ochtends tot leven kunt zien komen of aan het eind van de dag ter ruste kunt zien gaan. Ook is er de unieke pagode Wan Gou Lou, die een bezoek waard is – ze is betrekkelijk nieuw, maar het spectaculaire vakmanschap en de gedetailleerde sculpturen maken haar tot een echte bezienswaardigheid.

Ten noorden van de stad ligt het Zwarte Drakenvijver-park (hêilóngtán gongyuán), waar u boekrollen en artefacten vindt in het Dongba Research Institute (dongbï wénhuà bówùguan). Het park biedt magnifieke uitzichten. Niet ver ervandaan ligt de Wufeng-tempel (wufèng lóu). Als u het kronkelende pad omhoog volgt, gaat u richting de Olifantheuvel (xiàngshïn). De wandeling naar boven en weer terug duurt ongeveer een uur. Andere kloosters in de buurt zijn het Puji-, Fuguo-, Yufeng- en Wenbi-klooster. Als u tijd hebt ga dan richting Tijgersprong-ravijn voor een flinke trektocht, en het Lugu-meer (lúgù hú) – de bakermat van de Yongning Mosuo-stam (yongníng mósuorén bùluò).

Een bezoek aan de Yulong Xue Shan (yùlóng xueshïn), of Jaden Draak Sneeuwberg, biedt uitgebreide berggezichten en een besneeuwd landschap. Plaatselijke gidsen verzorgen begeleide tours, maar die zijn nogal prijzig. U kunt de 5500 m hoge berg ook op eigen gelegenheid op, maar als u geen ervaren klimmer bent, is een gids toch wel raadzaam. Er zijn twee stoeltjesliften – de eerste gaat tot halverwege de berg, de tweede, de hoogste stoeltjeslift in Azië, brengt u tot 4506 m hoogte. Laat u niet te zeer afleiden door de magnifieke gezichten op gletsjers en pieken – let op tekenen van hoogteziekte; symptomen zijn onder meer duizeligheid, hoofdpijn en een gevoel van loomheid. Een busje inhuren voor ca. ¥ 130 is de gemakkelijkste manier om op eigen gelegenheid bij de berg te komen.