Nadat in 1839 Charles Goodyear het vulkaniseren uitvond, waarbij rubber onder verhitting vermengd werd met zwavel en daardoor de elasticiteit van de rubber behouden bleef, werd dit ineens een gewild product in de wereld en een gedeelte van het Amazonegebied stortte zich volledig op de gaucho (rubber). Deze ontwikkeling begon in Belém do Pará in Brazilië maar de rubberindustrie breidde zich snel uit tot Bolivia. In 1881 werd de Río Madeira ontdekt die verbinding mogelijk maakte tussen de Río Mamoré en de Río Amazone en aldus toegang gaf tot de Atlantische Oceaan en zo de Europese en Amerikaanse markten. In 1882 stichtte Nicolás Suárez in Cachuela Esperanza aan de Río Bení, (nu Río Madre de Dios), het centrum van zijn rubberimperium. Helaas voor Bolivia ontstond er met Brazilië een conflict over het Boliviaanse territorium El Acre dat rijk was aan rubberbomen. Uiteindelijk moest Bolivia Acre afstaan aan Brazilië in ruil voor twee miljoen Britse ponden en de beloofde bouw van een spoorlijn tussen Río Madeira en Río Mamoré. Desalniettemin bracht de rubber grote inkomsten aan Bolivia door middel van belastingheffing. De regio veranderde snel, door de komst van nieuwe kolonisten en de geforceerde migratie van duizenden indígenas van de oude Reducciones de Moxos, die verplicht moesten werken in de rubberplantages. Na 1920, het hoogtepunt in de Boliviaanse rubberindustrie, stortte de markt in, doordat er nieuwe rubberplantages in Maleisië waren geopend, met als consequentie dat de productie van latex in de Amazone gehalveerd werd. Dit als gevolg van de smokkel in 1876 van 70.000 zaden van de rubberboom door de Britse botanicus Henry Wickham. Hij had de zaden verstopt tussen bananenbladeren tijdens een reis naar Engeland

Riberalta

Inwoners 90.000, hoogte 141 m. Kengetal 03

Deze vriendelijke maar hete stad ligt op het punt waar de Río Bení en Río Madre de Dios samenvloeien en vormt een belangrijke rivierhaven. De economie drijft op de productie van de castaña (brazilnoot); er bevinden zich 17 miljoen brazilnootbomen in de omgeving. Daarnaast is hout en veeteelt ook belangrijk. Riberalta is een typische tropische stad omgeven door Amazone regenwoud. Het centrum van de stad is de rustige Plaza 3 Febrero waaraan de mooie moderne Catedral ligt, die een interessant schilderij, La estaciones del Via Crucis, gemaakt door de Tsjechische schilder Ejti Stih, bevat.

In Riberalta bevinden zich achttien fabriekjes voor de verwerking van castaña. Men kan na telefonische afspraak een bezoek brengen aan een fabriek, zoals bijvoorbeeld Beneficiadora Manutata.

Parque Mirador La Costañera biedt een uitzicht over de Río Beni en bovendien bevindt zich hier de Tahuamanu, een historische stoomboot, die gebouwd werd in Europa en via de Atlantische Oceaan en de Río Amazone in de Boliviaanse rivieren aankwam. Het schip vervoerde onder andere oorlogsstrijders tijdens de Arce-oorlog en de Chaco-oorlog.

Bij de haven Puerto Beni aan de Río Mamoré worden kleine boten gebouwd. Verder kan je een oude rubberplantage, 2 km ten oosten van de Plaza, bezoeken.

El Prado, 7 km van Riberalta aan de weg naar Guayaramerín, is een mooi meer dat te midden van regenwoud ligt en een imponerende fauna heeft. De stadsbewoners komen in het weekeinde naar het meer voor recreatie en om te vissen. Tumichucua, 21 km van Riberalta, is een groot en mooi meer met in het midden een eiland, waarvan de inwoners zeggen dat het een drijvend eiland is. Er bevinden zich diverse faciliteiten zoals een hotel, restaurant en andere recreatiemogelijkheden.

De brazilnoot

De bomen waar de brazilnoot aan groeit zijn heel hoog, soms wel tot 50 m. In een ovaalronde of kegelvormige, harde huls met een erin vergroeide deksel zitten 12 tot 22 noten opgeslagen. De circa 15 centimeter grote hulzen met noten wegen rond de 2,5 kilo en er kunnen meer dan 300 hulzen aan een grote boom zitten. Van januari tot juli vallen er rijpe hulzen met noten uit de bomen. De huls wordt met een machete doormidden geslagen en de noten worden vervolgens verzameld en per boot naar Riberalta vervoerd. In de fabriekjes worden ze 30 seconden in stoom gehouden waardoor de schil zacht wordt en waarna het hoofdzakelijk vrouwelijke personeel de brazilnoten zonder schade uit de schil haalt, laat drogen en ze verpakken voor hoofdzakelijk export.

Guayaramerín

Inwoners 45.000. Kengetal 03

Deze typische grensplaats ligt tegenover de Braziliaanse stad Guajará-Mirim, en de twee landen worden gescheiden door de Río Mamoré. De stad werd gesticht in 1892 door de pioniers tijdens de rubberboom. Nu is het een drukke commerciële stad en wordt er veel legale en illegale handel gedreven met Brazilië. Verder heeft het een belangrijke haven aan de Rio Mamoré. Vanuit hier kunnen de nabijgelegen regenwouden en het historische rubberplaatsje Cachuela Esperanza bezocht worden. Guayaramerín wordt vooral bezocht door Brazilianen die hier hun inkopen doen.

Plaza Hernán Roca Casanova is het centrum van de stad waar de mensen elkaar vooral ’s avonds ontmoeten in de tuinen en restaurants. Aan de Av General Román zijn diverse winkels en is de markt. Vanaf Oficina Portuaria vertrekken de boten die de oversteek over de Río Mamoré in vijf minuten maken naar het Braziliaanse Guajará-Mirim. Hier bevindt zich een mirador met een mooi uitzicht over de rivier en tevens het kantoor van de Capitania de Puerto, bij de haven waar de boten uit Trinidad arriveren. Palacio de la Cultura, Av 9 de Abril heeft een wandschildering van keramiek, die de oogst van de brazilnoot uitbeeldt en het werk van de siringuero, met scènes van het aftappen van rubber, de bewerking van la goma (rubber) en het transport van rubber door de jungle. Tevens bevindt zich hier het Archivo de la Casa Suárez, die alle belangrijke documentatie bevat over deze Boliviaanse rubbermagnaten en verder gaat over de geschiedenis van de rubberindustrie.

Centro de comercialización de productos amazónicos, Coliseo Max Fernández. Dit centrum heeft regionaal voedsel en handwerkproducten uit de Amazone en wordt beheerd door lokale vrouwen.

In de droge tijd is het waterpeil van de Río Mamoré veel lager en ontstaan er diverse rivierstranden. Het meest populaire strand ligt bij Isla Suárez.

Cachuela Esperanza

Dit historische stadje op 42 km van Guayaramerín ligt aan Río Madre de Dios. Wat nu een vergeten gat in de wildernis van de Amazone is, vormde aan het begin van de 20e eeuw, dankzij de rubberindustrie, het centrum van een van de meest welvarende streken van Bolivia. Tegenwoordig kan je een goede indruk krijgen van de voormalige glorie want er staan nog diverse vervallen gebouwen uit de rubberboomtijd, die langzamerhand gerenoveerd worden.

Geschiedenis

Het stadje werd in 1882 gesticht door de rubberbaron Nicolás Suárez en functioneerde als hoofdkwartier van de commerciële en industriële activiteiten van het multinationale familierubberbedrijf, dat in zijn glorietijd 1800 medewerkers had. In het stadje arriveerde de bolachas de goma (rubbergum) van de arbol de gaucho (rubberboom) uit de jungle. Van hier ging het rubber per boot over de Río Bení naar Brazilië en uiteindelijk naar de markten van Europa en Amerika. Dit bracht heel veel rijkdom aan Cachuela Esperanza; het beschikte over een modern hospitaal, er was licht en drinkwater, een school, theater, een luxehotel en een tennisbaan. In de lokale economie circuleerde zelfs het Engelse pond als betalingsmiddel. Er werden schitterende huizen ontworpen door Engelse en Franse architecten en Venetiaanse meubelen geïmporteerd. Paarden werden direct uit Andalusië gehaald. Vanaf hier deed men alle transacties met Londen door middel van een 24 uur werkende telegraaf.

De neergang van het stadje vond plaats als gevolg van de daling van de prijs van rubber door de concurrentie in Azië en als gevolg van de introductie van synthetisch rubber. In 1930 ging Suárez over op het verwerken en exporteren van de brazilnoot, iets wat men nog steeds doet in deze contreien. Alle economische activiteiten verminderden met de dood van Suárez in 1940, en dit betekende het einde van de lokale rubberindustrie. Maar de genadeslag voor het plaatsje was in 1953 als gevolg van de landbouwhervormingen waarbij de grootgrondbezittingen van Suárez werden onteigend en waardoor 5200 mensen zonder werk kwamen. Hierna werd het een militaire basis voor de Boliviaanse marine en was het verboden terrein voor het publiek maar in 1990 werd het stadje weer opengesteld en gingen mensen zich in de barakken vestigen. Cachuela Esperanza is nu een beschermd monument en er zijn restauratiewerkzaamheden aan de gang om de vervallen gebouwen in ere te herstellen.

Bezienswaardigheden

Alle belangrijke gebouwen liggen aan een grote avenue die eindigt bij de Río Beni. Aan het begin van de Avenida bevindt zich het hospitaal, dat in 1920 het beste van Zuid-Amerika was met uitstekende dokters die vooral gespecialiseerd waren in tropische ziektes. Het hospitaal beschikte over de eerste x-ray machine in Zuid-Amerika en alle medicijnen werden uit Europa geïmporteerd. Aan de overkant van het hospitaal lag de Escuela Judith de Suárez. Richting rivier lopend volgt Casa de Nicolás Suárez, die nu functioneert als de dorpsschool. Hier vlakbij ligt het Cementerio waar zich het mausoleum van de familie Suárez bevindt. Op een kunstmatige heuvel staat een mooi houten kerkje geschilderd in blauw en wit. Daaronder ligt het Teatro General Pando, het enige gebouw dat gerestaureerd is. Bij de rivier bevindt zich het borstbeeld van Nicolás Suárez. Aan de linkerkant bevonden zich de huizen van het administratief personeel en aan de rechterkant die van de arbeiders en hulpjes. Wat nu het Alcaldía Municipal (gemeentehuis) is was vroeger het postkantoor. Verderop aan de rivier ligt het voormalige Hotel de Cachuela Esperanza, dat tegenwoordig privébezit is. Je kan in de Río Madre de Dios zwemmen.