U wandelt om het gebouw heen en blijft Knjaz Dondukov volgen tot de eerstvolgende brede straat, de bul. Vasil Levski (kijk ook even bij ‘Traditza’ in de Britse ambassade, zie: ‘een bijzondere winkel’), waar u opnieuw rechtsaf gaat. Na ongeveer honderd meter ziet u aan de overzijde, op het pl.Vasil Levski het monument dat aan deze grote Bulgaar werd opgedragen. Op deze plaats werd hij op 19 februari 1873 door de Turken opgehangen. Een van zijn bekendste uitspraken staat in de sokkel gebeiteld: ‘als ik win, wint het Bulgaarse volk, als ik verlies, verlies ik persoonlijk’.

Mausoleum van Alexander Battenberg

U gaat verder rechtdoor en ziet even later aan uw linkerhand de nationale bibliotheek (zie ook bij ‘wandelen langs musea’) waartegenover de universiteitsgebouwen liggen. Als u even rechtdoor loopt met de universiteit achter u, ziet u in het parkje op de hoek met ul. Slavyanska het mausoleum van Alexander Battenberg, tussen 1878 en 1886 de eerste vorst van de Bulgaren. In 1886 werd hij het land uitgezet en hij overleed in Graz in 1893. Keizer Ferdinand zorgde voor de plaatsing van het mausoleum.

Parlementsgebouw

U wandelt nu weer terug naar de universiteit waar u recht voor het hoofdgebouw linksaf gaat, met aan uw rechterhand het parlementsgebouw. Het werd gebouwd in 1884-1885 en het was van de aanvang af bedoeld als parlementsgebouw. Het werd ontworpen door de architect Jovanovitch en aanvankelijk kon het 320 parlementsleden en 600 bezoekers herbergen. Door de loop van de tijd is er nog wel het een en ander aan verbouwd. Wat gebleven is, is het opschrift boven de hoofdingang. Er staat: Eendracht maakt macht. Ertegenover staat het monument ter ere van tsaar Alexander II (car Osvoboditel), wiens troepen Bulgarije van de Turken bevrijdden.

Beeld met het gespleten hoofd van Stefan Stambolov

U loopt nu weer op bul. Osvoboditel. Links, in het parkje ziet u het beeld met het gespleten hoofd van Stefan Stambolov, de eigenzinnige premier van Bulgarije in de jaren tachtig van de negentiende eeuw. Een van zijn vele vijanden spleet zijn schedel met een zwaard, aan de gevolgen waarvan hij overleed.

Pl. Alexander Battenberg

Aan de pl. Alexander Battenberg, links van Osvoboditel, bevinden zich de werkvertrekken van de president. Wachten markeren de ingang en wanneer ze in beweging komen dan krijgt u het oude Russische gevoel even over u. Armen tot op schouderhoogte en de voeten opzwaaiend tot heuphoogte, noodzaken hen passend afstand van elkaar te houden. Het plein heette vroeger het plein van de 9e september (naar de datum waarop de Russen in 1944 de macht overnamen) en was het middelpunt van vrijwel alle officiële gebeurtenissen. Ook de grote 1-mei parades vonden hier plaats. In de tijd dat het volk in opstand kwam vonden in deze omgeving ook de massademonstraties plaats, soms, als de menigte het plein te dicht naderde, hard uiteengeslagen door de militairen die het plein bewaakten.

Na de val van de communisten in november 1989 werd het plein omgedoopt in: plein van de democratie. Pas later werd het plein vernoemd naar de eerste vorst van de Bulgaren, de in 1878 gekroonde Duitser, die tijdens de verdrijving van de Turken zo’n belangrijke rol speelde. Hij vocht zij aan zij met de Bulgaren, was een groot strateeg en vooral bezat hij, ondanks zijn jeugdige leeftijd van 22 jaar, de leiderskwaliteiten waaraan het de Bulgaren (nog) ontbrak.

Huis van de Partij

Het meest opvallende gebouw aan Largo, het verlengde van Osvoboditel, staat bekend als het Huis van de Partij. Vroeger was het hoofdkwartier van de communistische partij er gevestigd en werd het ook gebruikt voor internationale congressen van de partij. Tijdens de opstand tegen het communisme in 1989 eiste het volk dat het gebouw ontruimd zou worden. Dat dit niet gebeurde werd veroorzaakt door het feit dat de Bulgaarse leiders kans zagen om uit te leggen dat er binnen een democratie ook ruimte moest zijn voor een communistische partij. Wel besloot de volksvertegenwoordiging dat alle uiterlijke kentekenen die herinnerden aan het communistisch regime moesten worden verwijderd. De enorme rode ster op het dak van het gebouw (op de plaats waar tegenwoordig de nationale vlag gehesen wordt) bleef echter waar hij was. In het gebouw zetelde nog steeds het bestuur van de communistische partij.

Tijdens een grote anticommunistische betoging drongen demonstranten echter het gebouw binnen en haalden de ster neer. De betoging liep verder uit de hand en de inventaris werd vernield, veel dossiers, meubilair en andere zaken verdwenen door de ramen naar buiten en het gebouw werd op meerdere plaatsen in brand gestoken. Sporen daarvan zijn nog steeds zichtbaar. In 1992 werd de communistische partij in de toenmalige vorm opgeheven en het gebouw werd officieel verlaten. Gedurende korte tijd was er nog een bioscoop in gevestigd, de definitieve bestemming van het gebouw is nog steeds onduidelijk hoewel men ervan uitgaat dat het de thuishaven zal blijven voor de besturen en organisaties van de politieke partijen van het land. Er schuin tegenover liggen de werkvertrekken van de volksvertegenwoordigers. Bij de ingang zult u regelmatig grotere en kleinere groepen mensen zien die met borden en spreekkoren hun ongenoegen uiten over bepaalde situaties (in veel gevallen achterstallig loon).

Voormalige mausoleum van Georgi Dimitrov

Terugwandelend langs de werkvertrekken van de president, kunt u zich nog realiseren dat er schuin tegenover tot voor kort het mausoleum van Georgi Dimitrov, voorvechter en leider van de communistische partij, stond. Stond, want het werd in 2000 tot ontploffing gebracht. In juli 1949 overleed Dimitrov tijdens een bezoek aan Moskou. In de week die volgde, tijdens de terugreis van het stoffelijk overschot, bouwde men in 6 dagen en 6 nachten het mausoleum. Al in 1990, in de tijd dat betogingen tegen het communisme aan de orde van de dag waren, werd het lichaam uit het mausoleum verwijderd, gecremeerd en bijgezet op de stedelijke begraafplaats van Sofia.

Het gebouw bleef geopend voor het publiek totdat men besloot andere leuke dingen met het plein te gaan doen, zoals het aanleggen van het stadsplantsoen met onder andere speelplaatsen voor de jeugd en ruimtes voor openluchtexposities. De zware constructie gaf zich niet zonder meer gewonnen en, ondanks het gebruik van grote hoeveelheden springstof, duurde het langer om het mausoleum te verwijderen dan om het te bouwen.

Het zal u opvallen dat er in de omgeving van de werkvertrekken van zowel de president als van de volksvertegenwoordigers veel politie op de been is. De beveiliging van hoogwaardigheidsbekleders is een uiterst serieuze zaak. Ook de officiële bezoekers worden met bijna extreme veiligheidsmaatregelen omgeven. Tijden het bezoek van paus Johannes Paulus II aan Bulgarije in 2002 was de gehele binnenstad afgegrendeld, ondanks het feit dat de paus niet door de Bulgaarse overheid of door de kerkelijke leiders was uitgenodigd. Hij bezocht Sofia, Plovdiv en Rila en het verkeer was gedurende het gehele bezoek totaal ontregeld.

Het Nationaal Theater Ivan Vazov

Het Nationaal Theater Ivan Vazov biedt plaats aan 900 personen en wordt gerekend tot de fraaiste gebouwen van Sofia. Op 3 januari 2002 vierde het z’n 95ste verjaardag. Het gebouw werd ontworpen door de beroemde Weense architecten Helmer en Felner die niet alleen hun sporen in Sofia nalieten maar die ook tekenden voor theaters in Wenen, Praag en Zagreb. Het gebouw ligt schuin tegenover de presidentiële werkvertrekken.

Hoofdpostkantoor Sofia

Een klein stukje verder, aan de ul. gen. Gurko, vindt u het hoofdpostkantoor. Schuin daartegenover het belangrijkste communicatiecentrum van Sofia. U kunt er dag en nacht, zeven dagen per week terecht om te telefoneren, te telegraferen of te internetten. Via de uitsluitend voor voetgangers toegankelijke Graf Ignatiev bereikt u, daar rechtsafgaand, Vitosha en bent u, nadat u het meest luxueuze hotel (en het minst bereikbare) van Sofia: Sheraton Sofia Balkan Hotel gepasseerd bent, weer op uw uitgangspunt terug.