De langdurige Deense overheersing betekende bijna de teloorgang van de Noorse taal en literatuur. De meeste Noren die konden schrijven deden dat in het Deens. Af en toe stond er een letterkundige op, die de Noorse taal een warm hart toedroeg.

Petter Dass (1646-1707) is een bekende dichter, die vanaf 1689 predikant was in Alstahaug (Nordland). Hij bezat schepen, waarmee hij handel dreef tot in Bergen. Zijn bekendste werk is Nordlands Trompet, een gedetailleerd gedicht dat het harde leven van de vissers en boeren in Nordland beschrijft. Verder schreef hij ballades en religieuze gedichten, waarin het dagelijkse leven en de natuur van Noord-Noorwegen een terugkerend thema zijn. Het Petter Dass-museet in Alstahaug gaat in op het leven en werk van de dichter-dominee.

Noorse literatuur in de 19e eeuw

In de 19e eeuw leeft de Noorse literatuur op. Dit hing nauw samen met het toenemende nationale bewustzijn en het streven naar onafhankelijkheid. Henrik Wergeland (1808-1845) was de zoon van één van de leden van de constitutionele vergadering van Eidsvoll in 1814, waar de eerste Noorse grondwet ontstond. Wergeland opponeerde tegen de Deense en Zweedse invloeden en was min of meer een ideologische patriot. Hij wordt beschouwd als één van Noorwegens meest invloedrijke dichters. Wergeland had aantoonbare invloed op De Fire Store.

Deze term verwijst naar de vier grote literatoren van de 19e eeuw in Noorwegen: Bjørnsterne Bjørnson, Henrik Ibsen, Alexander Kielland en Jonas Lie. De term werd gebruikt door hun Deense uitgever als marketinguiting.

Bjørnson (1832-1910) publiceerde onder ander boerennovelles en schreef de tekst van het Noorse volkslied. Hij was een maatschappelijk en politiek betrokken journalist, voorstander van onafhankelijkheid. Zijn gedichten leverden hem in 1903 de Nobelprijs voor literatuur op.

Henrik Ibsen (1828-1906) is de grondlegger van de moderne Noorse proza en een meer dan verdienstelijk toneelschrijver. Gedurende zijn leven verliet hij het pad van de romantiek en ging hij in een meer realistische stijl schrijven. Hij verbleef 27 jaar in het buitenland, onder andere in Rome. Tijdens zijn afwezigheid schreef hij zijn meesterwerken. Ibsen was een maatschappijkritisch schrijver. Lange tijd ontving de schrijver in het buitenland veel meer waardering dan in Noorwegen. Ibsen maakte de onthulling van zijn zware borstbeeld bij het Nationale Theater in Oslo nog mee. Het Henrik Ibsen Museum bevindt zich in de Henrik Ibsengate in de Noorse hoofdstad.

Noorse schrijvers in de 20e eeuw

Knut Hamsun (1859-1952), romanschrijver, won de Nobelprijs voor de literatuur in 1920. Zijn eigenlijke naam is Knut Pedersen. Zijn meest onderscheiden werk is de roman Markens Grøde (Hoe het groeide) uit 1917, waarin hij zich afzet tegen de menselijke beschaving en het landleven verheerlijkt. Hij had een afkeer van moderniteiten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog toonde hij Duitse sympathieën en steunde hij de regering van de landverrader Quisling, wat hem na de bevrijding zwaar werd aangerekend. Hij publiceerde in 1949 Paa gjengrodde Stier (Langs overwoekerde paden), memoires en een verantwoording voor zijn houding tijdens de Duitse bezetting.

Sigrid Undset (1882-1949) werd geboren in Denemarken, maar verhuisde als kind naar Noorwegen. Zij kreeg de Nobelprijs voor de literatuur in 1928 voor haar sterke verhalen over het noordelijk leven in de middeleeuwen. In 1940 vluchtte ze naar Amerika vanwege haar antinazihouding. Het meest bekend zijn de trilogie Kristin Lavransdatter (1920-1922) en het tweedelige Olav Audunssøn (1925-1927).

Hedendaagse Noorse schrijvers

Tot de hedendaagse bekende schrijvers kunnen we onder meer Dag Solstad, Herbjørg Wassmo en Jan Kjærstad rekenen. Solstad schreef, zeker in zijn vroege werk, controversieel. Hij heeft inmiddels een omvangrijk oeuvre. Het boek Hudøs Himmel van auteur Wassmo is verfilmd. Het boek gaat over een dochter van een Duitse soldaat, die wordt opgevoed door haar Noorse moeder. Kjærstad is vooral auteur van fascinerende verhalen.

Norla is een Noorse niet-commerciële organisatie, die zich bezighoudt met het bevorderen van de Noorse literatuur in het buitenland.
Meer informatie over Noorse literatuur: www.noordseliteratuur.nl.