Binnenkort naar Zuidslavisch eenheidsideaal?

Zuidslavisch eenheidsideaal

In een tijd dat de Duitsers en Italianen zich verenigden in één staat, groeide ook het besef bij de Zuidslaven dat een gezamenlijke grote Balkanstaat misschien een goede oplossing zou zijn, mochten het Osmaanse en Habsburgse rijk definitief uit elkaar vallen. Het Zuidslavische eenheidsideaal ontstond al rond 1830 en werd gedurende de negentiende eeuw gedragen door een deel van de intellectuele elite onder Serviërs, Kroaten en Slovenen. Het ideaal was niet de samenwerking, maar een vereniging: men ging er van uit dat de Slovenen, Serviërs en Kroaten drie stammen waren van één natie. Uiteraard was dat ideaal ook toen al omstreden, want verschillen tussen de “stammen” waren er genoeg: Kroatië en Slovenië vielen onder het Habsburgse rijk, terwijl Servië een vers vrijgevochten voormalige Osmaanse provincie was. Kroatië en Slovenië waren katholiek en Servië oosters-orthodox. Bosnië herbergde veel moslims en viel bovendien nog onder Osmaans bestuur. Rustig was het er evenmin, ook na de Habsburgse annexatie.

Het Joegoslavisme (Joegoslavië betekent letterlijk “Zuidslavië”) werd in die tijd druk besproken in de populaire rokerige kroegjes van Belgrado, Zagreb en Ljubljana, waar de culturele en intellectuele elite samenkwam. Hoewel de vorm steeds meer populariteit kreeg, waren de Kroaten, Slovenen en Serviërs het nog niet helemaal eens over de inhoud. Aangezien Servië als enige een onafhankelijk land was, leek de angstaanjagende instabiliteit van de twee ruziënde monarchieën vooral een schrikbeeld voor de toekomst. Serviërs wilden graag een groot geïntegreerd rijk met Joegoslaven.

De Kroaten en Slovenen op hun beurt zagen meer een vorm zoals ze in het Habsburgse rijk gewend waren: een veelvolkerenstaat met ieder zijn eigen cultuur. In 1903 werd de laatste koning van de Obrenovic-dynastie vermoord in zijn eigen paleis. Vanaf dat moment tolde Servië in een spiraal van geweld (aanslagen, moorden, gewapende conflicten) naar de Eerste en Tweede Balkanoorlog (1912 en 1913) en uiteindelijk de Eerste Wereldoorlog. De hoop op een stabiele Joegoslavische regio leek verbrijzeld.