Op 15 juni 1977 werden in Spanje voor het eerst sinds 1936 vrije verkiezingen gehouden. Die werden gewonnen door de centrumrechtse coalitie van premier Soarez. Na een regeringscrisis in 1981 maakte Soarez plaats voor de ambitieuze partijgenoot Calvo Sotelo. Maar voordat koning Juan Carlos de kans kreeg de nieuw regeringsploeg te installeren, werd een poging tot staatsgreep ondernomen.

TV-coup

De couppoging vond plaats op 23 februari 1981 en stond onder leiding van luitenant-kolonel Antonio Tejero Molina. Deze maakte deel uit van het nimmer gezuiverde corps van de Guardia Civil. Met een kleine troepenmacht bestormde Tejero het parlementsgebouw in Madrid en bezette de Cortes die op dat moment in vergadering bijeen was.

De overval verwierf wereldfaam, want op het moment dat de militairen het parlement binnenvielen, zond de televisie een kamerdebat rechtstreeks uit. Terwijl de gardisten hun machinepistolen leeg schoten op het fraai bewerkte plafond van de vergaderzaal, keek heel Spanje verbijsterd mee.

Rechts speculeerde erop dat de koning zich aan de kant van de rebellen zou scharen. Was hij niet onder Franco’s vleugels opgegroeid? Maar de koning verzette zich fel tegen de putsch. Hij wist in korte tijd alle belangrijke regionale legercommandanten achter zich te krijgen en verzekerde zich van de loyaliteit van de staatsomroep.

De grootste krant van Spanje, El Pais, kwam binnen enkele uren met een nachtelijke extra editie op straat waarin op de voorpagina misschien wel het meest duidelijk de wil van het Spaanse volk werd verwoord: ‘Con la Constitution’ (Wij staan achter de grondwet).

Na achttien uur bezetting was het de gardisten duidelijk dat de coupe was mislukt en gaven zij zich over. De volgende dag werd alsnog de nieuwe centrumrechtse regering alsnog door de koning beëdigd.

De voorpagina's van '81

De nieuwe regering moest de Spaanse kiezer uitzicht bieden op een groot aantal knellende sociale, economische en politieke problemen. Zomaar wat onderwerpen geplukt van de voorpagina's van de Spaanse kranten anno 1981: bomaanslagen, politieke moorden en corruptieschandalen, snel stijgende werkloosheid, gewelddadige conflicten tussen landarbeiders en grootgrondbezitters, manifestaties van franquistas (aanhangers van het gedachtegoed van Franco) en beschuldigingen van Amnesty International over martelpraktijken van de Guardia Civil in Baskenland.

Plus: intimidatie van de onafhankelijke pers door rechtse knokploegen en voedselschandalen w.o. vervuilde spijsolie die aan 350 mensen het leven kostte en enkele tienduizenden gehandicapten tot gevolg had.