Reeds in bijbelse tijden was Bethlehem een bekende stad. Hier stierf Rachel, de vrouw van Jacob, en moeder van Jozef en Benjamin. Bij de geboorte van haar zoon Benjamin overleed Rachel in het kraambed: ‘Rachel stierf en werd begraven langs de weg naar Efrat, het tegenwoordige Bethlehem. En Jakob richtte een gedenkteken op boven haar graf; dit is het gedenkteken van Rachels graf tot op deze dag’ (Gen. 35:18-19). Het graf van Rachel staat aan de rand van Bethlehem, komende van Jeruzalem rechts van de weg, in een rechthoekig gebouw met een witte koepel erop. Het graf is een van de belangrijkste heilige plaatsen van de joden, vooral kinderloze vrouwen bidden hier om alsnog gezegend te worden met de geboorte van een kind. Ook Rachel bleef lang kinderloos en kreeg pas op latere leeftijd haar twee zonen.

De schaapherdersvelden

In de stad Bethlehem werd de schapenhoeder David geboren die later in Hebron door de profeet Samuel tot koning werd gezalfd. De zogenoemde schaapherdersvelden kunt u ten oosten van de stad zien liggen vanaf de Manger Street (straat van de kribbe) die het graf van Rachel met de geboortekerk verbindt. Op deze velden deelde een engel de op handen zijnde geboorte van Jezus mede aan de herders. De schaapherdersvelden liggen ca. 1 km buiten Bethlehem, voorbij het dorpje Beit Sahur. In de velden staat een ronde schaapherderskapel met een koepel en prachtige wandschilderingen die door Noni zijn geschilderd. Vanuit Beit Sahur leidt een weg naar het 5e-eeuwse Grieks-orthodoxe Theodosius klooster. Volgens de overlevering is hier de grot waar de drie wijzen uit het oosten rustten toen ze de ster volgden naar Bethlehem.

De bron van koning David

Toen koning David oorlog voerde met de Filistijnen haalden drie van zijn krijgslieden met gevaar voor eigen leven water uit een bron. Toen David zich realiseerde met hoeveel levensgevaar het water was verkregen offerde hij het water aan Jahwe. De bron van koning David (Biyar Daud) kunt u nog steeds bezoeken in de stad Bethlehem.

De Geboortekerk en de Geboortegrot

De profeet Micha voorspelde de geboorte van de Messias in Bethlehem; vele eeuwen later kwam Jezus van Nazareth hier in een grot ter wereld. Keizer Augustus liet een volkstelling houden en dus moesten Jozef en Maria naar de stad van de voorvaderen van Jozef reizen: ‘Juist toen ze in Bethlehem waren was de tijd voor de geboorte gekomen en Maria bracht een zoon ter wereld, haar eerste. Ze wikkelde hem in doeken en legde Hem in een voederbak voor dieren, want in de herberg was er geen plaats voor hen’ (Luc. 2:7).

Na het neerslaan van de joodse opstand van Bar Kochba vernietigde de Romeinse keizer Hadrianus alle joodse en christelijke heiligdommen en verving die door Romeinse heiligdommen. Boven de grot waar Jezus werd geboren bouwde hij een altaar ter ere van Adonis, de minnaar van de liefdesgodin Venus. Op last van keizer Constantijn de Grote (306-337) werden de ‘heidense’ attributen weggehaald en werd er boven de geboortegrot een kleine kerk geplaatst. Tweehonderd jaar later kwamen de Samaritanen in opstand en werd het kerkje verwoest, maar keizer Justinianus liet onmiddelllijk het heiligdom herbouwen. Op dat moment kreeg ze haar huidige aanzien en naam: de Geboortekerk (Church of Nativity, geopend: dagelijks van 8.00 tot 17.00 uur, in de zomermaanden sluit de kerk een uur later). De kerk werd gebouwd van zware stenen en kreeg het uiterlijk van een vesting; de bouwers beseften dat men de kerk in roerige tijden moest kunnen verdedigen. Zelfs de hoofdingang werd dichtgemetseld, slechts een nauwe doorgang bleef open. Ook ruiters te paard en op kamelen konden vanaf toen de kerk niet betreden. De binnenvallende Perzen lieten de kerk eveneens ongemoeid; afbeeldingen van de drie koningen die op de voorpost van de kerk waren aangebracht stelden in de ogen van de Perzen drie magiërs uit Perzië voor. Uit eerbied voor hun voorouders spaarden ze de kerk. Ook de moslims toonden respect voor de Geboortekerk, omdat Jezus in de ogen van de islamieten een profeet is. De kerk werd door de kruisvaarders vergroot en verfraaid; naast de kerk bouwden zij een klooster. Boudewijn I liet zich hier tot koning van Jeruzalem kronen.

In 1672 kwam de kerk in het bezit van de Grieks-orthodoxe kerk. Gedurende de 18e eeuw wilden ook andere christelijke groeperingen de kerk gebruiken. In 1852 kwam men tot een soort van overeenstemming: de Grieks-orthodoxe kerk, de Armeense kerk en de franciscanen gingen gezamenlijk de kerk beheren. Vervolgens bouwden de verschillende geloofsgroeperingen eigen kloosters tegen de oorspronkelijke muren van de Geboortekerk aan. De Geboortekerk is 54 m lang en 26 m breed, 4 rijen kalkstenen zuilen verdelen de kerk in 5 schepen. Als u de kerk door de nauwe ingang betreedt, dan komt u in de voorhal. In het midden van de achterliggende kerk kunt u, onder een luik, een stuk van de mozaïekvloer zien uit de tijd van keizer Constantijn. Links voor het hoofdaltaar leidt een trapje omlaag naar de 12 m lange en 3 m brede Geboortegrot. Op de plek van de geboorte is een zilveren ster aangebracht met het opschrift: ‘Hic de virgine Maria Jesus Christus natus es’ (‘Hier werd uit de maagd Maria Jezus Christus geboren’). In een aangrenzende ruimte staat de voerbak waar de herders uit de omgeving en de wijzen uit het oosten neerknielden. Via een ander trapje verlaat u de Geboortegrot en komt u weer in de kerk. Rechts van het hoofdaltaar leidt een doorgang naar het Grieks-orthodoxe klooster. Vanuit de toren van dit klooster heeft u een fraai uitzicht op Bethlehem en de omgeving. In het klooster kunt u een bezoek brengen aan de grot van de onnozele kinderen. Hier worden de pasgeboren jongetjes herdacht die Herodes, bevreesd voor zijn machtsverlies, in Bethlehem liet doden. Jozef en Maria vluchtten toen met hun kind naar Egypte. Zij vestigden zich na de dood van Herodes in de stad Nazareth. Aan de andere zijde van de kerk, links van het hoofdaltaar, leidt een trap naar de Grot van Hieronymus. In deze grot vertaalde Hieronymus de bijbel in het Latijn. Eveneens links van het hoofdaltaar staat de rooms-katholieke St.-Catharinakerk; hier viert men jaarlijks op 25 december de nachtmis (de Grot van Hieronymus en de St.-Catharinakerk zijn dagelijks gesloten van 12.00 tot 14.00 uur).

Rondom het stadsplein (Manger Square) voor de Geboortekerk kunt u het toeristeninformatiekantoor, het stadhuis, de Omarmoskee en het Old Bethlehem-museum vinden. Een weg, rechts van de Geboortekerk, leidt naar de Melkgrot. Volgens de overlevering is dit de plek waar Maria het kindje Jezus voedde. In Bethlehem staan tientallen andere kerken en kloosters.

De vijvers van Salomo

Op een afstand van 4 km ten zuiden van Bethlehem, langs de weg naar Hebron, liggen de vijvers van Salomo. Naast de drie waterplassen staat een Turkse versterking, het kasteel van de vijvers. De waterplassen maken deel uit van een eeuwenoud systeem dat Jeruzalem en Herodion van water voorzag. Volgens de overlevering zijn de waterwerken op last van koning Salomo gegraven.