Meer dan tienduizend Boeren trokken met aaneengeschakelde ossenwagens richting het noordoosten. Dit geschiedde tussen 1830 en 1850 en werd ‘Grote Trek’ genoemd. Deze Boeren, ‘Voortrekkers’, waren niet op de hoogte van de agressieve Zulu-expansie (‘Mfecane’) en waren geschokt door de wreedheid die zij onderweg aantroffen. Zij kregen daarom de indruk dat deze barbaarsheid de normale gang van zaken was in Afrika’s binnenland.

Stichting Boerenrepublieken

Toen het gebied van huidig Free State werd bereikt, beschouwden zij de velden waarop vee kon grazen, als godsgeschenk. In de omgeving van huidig Thaba Ntchu werd dan ook een Boerenrepubliek gesticht. De Voortrekkergroepen die werden geleid door Gert Maritz, Andries Potgieter en Louis Trichardt trokken naar de omgeving van huidig Potchefstroom, waar de republieken Winburg en Transvaal werden gesticht. Het lege land dat zij achter zich lieten, werd ingenomen door Groot-Brittannië.

Moord op Pieter Retief

De groep van Pieter Retief trok langs de Drakensberg richting het oosten, waar hij de Boerenrepubliek Natalia wenste. Hiervoor had hij echter toestemming nodig van Zulukoning Dingane kaZenzangakhona (ook ‘Dingaan’ genoemd). Op 6 februari 1838 liet Retief de koning het document tekenen waarmee Natal werd toegewezen aan de Boeren. Direct daarna werden Retief en zijn adviseurs door sluipschutters van Dingane vermoord.

Aanleiding 'Battle of Blood River'

De Voortrekkers van Retief kozen Andries Pretorius (1798-1853) als zijn opvolger en trokken later dat jaar verder Natal binnen. Pretorius was de moord op Retief niet vergeten en wilde het land hebben dat Dingane aan Retief beloofd had. De groep van Pretorius besefte dat deze actie levensgevaarlijk was en plaatste hun ossenwagens aan de overkant van Blood River (‘Bloedrivier’) in een wagenfort (‘laager’) dat de vorm had van een halve cirkel. Daarna stuurden zij een vertegenwoordiger naar Dingane om hem op de hoogte te brengen van hun eis. Ook hij werd door Dingane vermoord. Op 15 december 1838 riep dominee Sarel Cilliers de Voortrekkers bij zich. Zij beloofden om, bij een overwinning op de Zulu’s, deze dag voor God altijd te vieren als zondag en op deze plaats een kerk te bouwen.

16 december 1838 - 'Battle of Blood River'

Op 16 december 1838 stuurde Zulukoning Dingane daarop tienduizend strijders, bewapend met assegaaien, naar het voortrekkerkamp. Bij zonopkomst was de groep ter plekke, volgens de Voortrekkers had Dingane 'geheel Zululand' gestuurd. In de strijd die volgde, bleken de geweren en kanonnen van de 464 Voortrekkers en hun 200 symphatisanten effectiever dan de assegaaien van de Zulu's. Het wapentuig van de Voortrekkers was strategisch geplaatst en werd constant voorzien van munitie. De strijd resulteerde in de dood van drieduizend Zulu's. Drie Voortrekkers waren gewond, geen van hen overleed.