Die heroveringsdrift leidde tot een indrukwekkende erfenis in kalksteen, marmer en canvas die niet onderdoet voor wat kunstliefhebbers in Frankrijk of Italië aantreffen. Of in ons eigen land, niet te vergeten.

Maar bovenal is Spanje met wereldberoemde kunstenaars als Dalí, Gaudí, Miró en Picasso de bakermat van het modernisme. Al die in omvang en stijl verbijsterende bouwwerken en stilmakende kunstverzamelingen de aandacht geven die ze verdienen, vergt een mensenleven.

Daarom op deze plaats enkele suggesties voor een verkenning van het Spaanse culturele erfgoed uit zowel het verre als nabije verleden. Daarbij is uitgegaan van een drietal steden. Ze zijn zowel met lijndiensten als per chartervlucht vanuit Noord-Europa eenvoudig bereikbaar en onderling verbonden met de hogesnelheidstrein. Ze vormen een prima uitvalsbasis voor een korte of langere culturele trip.

De Spaanse hoofdstad Madrid biedt onderdak aan de vier belangrijkste musea van het land. In de eerste plaats het vermaarde Prado-museum (Museo del Prado). Dit is Spanje’s ‘Rijksmuseum’ en behoort tot de toonaangevende nationale musea ter wereld. Tot de indrukwekkende collectie behoren werken van Velásquez, Goya, El Greco, Titian, Rubens, Jeroen Bosch en Rembrandt.

De vermaarde Thyssen-collectie is na lang touwtrekken voor Spanje behouden gebleven en heeft nu een eigen onderkomen gevonden in het Thyssen-Bornemisza-museum (Museo Thyssen-Bornemisza). Er is een overweldigende collectie kunstwerken te bewonderen, van Vlaamse primitieven tot moderne schilderkunst.

Tot voor enkele jaren was de Spaanse moderne kunst verspreid over verschillende musea. Wanneer u onverhoopt door tijdgebrek wordt geplaagd, beperk uw bezoek aan het Prado dan tot een uur of twee en spoed u dan naar het nabij gelegen en veel besproken Reina Sofia-museum (Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia).

Met zijn 40.000 vierkante meter expositieruimte is dit het grootste museum van Spanje. Het is ondergebracht in een voormalig hospitaal dat zeer geraffineerd is verbouwd. In het Reina Sofia is het werk van alle belangrijke moderne Spaanse kunstenaars bijeengebracht, waaronder dat van Picasso, Miró, Dalí en Juan Gris.

Het beroemdste werk is zonder twijfel de ‘Guernica’, een doek dat Picasso schilderde naar aanleiding van de Duitse vernietiging van de gelijknamige Baskische stad tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Het heeft lang in het Museum of Modern Art in New York gehangen. Na herstel van de democratie is het doek teruggekeerd naar Spanje.

De nationale oudheidkundige erfenis van Spanje heeft haar thuis in het Nationaal Archeologisch Museum (Museo Arqueológico Nacional) dat daarmee het grootste en belangrijkste oudheidkundige museum van het land is. De meest besproken bezitting is de Dama de Elche, een vrouwenfiguur uit de 4e eeuw v.Chr. dat als belangrijkste exponent wordt gezien van de pre-Romeinse beschaving in Spanje.

Tot de hoogtepunten van een bezoek aan Madrid behoren een bezichtiging van het Koninklijk Paleis (Palacia Real) en het 46 km ten noordwesten van de Spaanse hoofdstad gelegen ‘Versailles’ van Spanje: El Escorial. Dit voormalige kloosterpaleis van Filips II omvat op 32.000 m² een kathedraal, mausoleum, paleis, museum en een bibliotheek en ligt ingebed in schitterende Franse siertuinen.

Na een bezoek aan het Escorial kunt u doorreizen naar Segovia met zijn prachtige middeleeuwse stadskern en Romeins aquaduct. Of een bezoek brengen aan de antieke stad Ávila, een van de toeristische trekpleisters van Centraal-Spanje.

Ten zuiden van de Spaanse hoofdstad ligt onder andere de voormalige koningsstad Aranjuez met zijn indrukwekkende, in klassieke stijl opgetrokken koninklijk paleis.

Breng vanuit Madrid in ieder geval een bezoek aan Toledo dat 70 km naar het zuiden ligt. Dat kan bijvoorbeeld met de hogesnelheidstrein. De Moors-christelijke cultuur heeft hier zijn wortels. Cervantes (van Don Quichote) betitelde de stad ooit als ‘het licht der kunsten’. Voor dat Filips II in 1560 besloot met zijn complete gevolg naar Madrid te verhuizen, was Toledo hoofdstad van Castilië.

Deze voormalige koninklijke residentie heeft een schilderachtig middeleeuws centrum met smalle en ruw geplaveide straatjes. De stad is omgeven door torenhoge muren en wordt aan drie zijden omringd door het water van de Taag.

Voor liefhebbers van moderne kunst en cultuur is Barcelona wat Rome is voor katholieken: je moet er ooit zijn geweest. Het is een dynamische, kosmopolitische stad met een keur aan theaters, musea, galeries en unieke moderne architectuur. En dat alles tegen het decor van traditionele volkswijken.

Hoe indrukwekkend de van oorsprong 13e-eeuwse kathedraal van de stad ook mag zijn, hij valt in het niet bij de ongelooflijke en nog steeds niet voltooide Heilige Familiekerk (Sagrada Familia), een creatie van Gaudí. Of het wonderbaarlijke Güell-park, ook een beroemde Gaudí-schepping.

Prachtige voorbeelden van moderne architectuur zijn verder te zien aan de Passeig de Gràcia en de Avinguda Diagonal. Picasso, Frederic Marés en Joan Miró hebben in Barcelona hun eigen museum.

Op de Montjuïg, de berg die over de stad uitkijkt, staat onder andere het Nationaal Catalans Museum (Museu Nacional d’Art de Catalunya); het heeft een wereldwijde reputatie vanwege zijn Romaanse en gotische kunstcollectie.

Een andere berg die het leven van de Catalanen beheerst, ligt even ten noordoosten van de stad: Montserrat. In het gelijknamige klooster dat schitterend gelegen is op een hoog bergplateau, wordt de La Morenata, de Zwarte Madonna, vereerd en kan men de gezangen van de benedictijnen beluisteren.

Montserrat is niet meer dan een intermezzo voor een bezoek aan de naar het noorden gelegen stad Figueras. Hier staat het extravagantste museum van Europa, het Empordá-museum (Museo del Empordá) van Salvador Dalí. ‘Van’, want de meester van het Spaanse surrealisme ligt in het rose-rode met monstrueus grote eieren versierde museum begraven. De collectie geeft een vrijwel volledig overzicht van de bizarre wereld van een van Spanje’s grootste vernieuwers van de kunst.

Een heel andere wereld treft u aan wanneer u vanuit Málaga het zuiden van Andalusië verkent. Een wereld waarin islamitische en christelijke cultuur is samengevloeid. Het meest letterlijke voorbeeld daarvan is te zien in Córdoba waar de vermaarde moskee-kathedraal het stadsbeeld volledig beheerst.

In het halfduister van de moskee rijzen 850 eenvormige stenen en houten pilasters op die evenveel hoefijzerbogen dragen. Tussen die eeuwenoude dragers van de islamitische hemel schiep Karel V in de 16e eeuw een complete kathedraal om de macht van Rome ook in het zuiden van Spanje te bezegelen.

Wanneer u vanuit Málaga naar Granada reist, volg dan de kustweg naar het oosten en maak een tussenstop in Granada. Hier kunt u het hoogtepunt bewonderen van de in Europa vervlogen islamitische cultuur, het wereldberoemde Alhambra.

Vanuit dit sprookjesachtige vestingpaleis is het zuiden van Spanje nog tot 1492 door islamitische heersers bestuurd. Met zoveel bouwkundig machtsvertoon van de islam, konden de Spaanse kardinalen zich niet onbetuigd laten. Daarom verrees in het naar het westen gelegen Sevilla een kathedraal die na de Sint Pieter in Rome en de Sint Paulus in Londen de grootste ter wereld is.