In de 7e eeuw waren de West-Gotische koningen al een heel eind op streek met de verdere uitbouw van de stad, toen een Moorse doorbraak alle inspanningen weer teniet deed. De stad werd geplunderd en met de grond gelijk gemaakt.

Na de herovering van de puinhopen in 1040 door de Castiliaanse koning Fernando, groeide Braga uit tot het eerste christelijke bolwerk op het Iberisch Schiereiland. Van hieruit begon de Portugese Reconquista, de herovering van het land op de Moren.

Dat is de reden dat deze in een prachtig glooiend landschap gelegen stad zoveel kerken en andere religieuze bouwwerken telt. Vooral in de 16e eeuw kwam onder aartsbisschop Diogo de Sousa Braga tot grote bloei. Ook latere bisschoppen ontpopten zich tot bouwheren.

Aan wat er in de 18e eeuw aan druk bewerkte kerkelijke en profane façades verrees, ontleende Braga het predicaat ‘centrum van de Portugese barok’.

Maar dat was vroeger. De Portugezen hebben nooit uitgeblonken in het onderhouden van hun bouwkundige creaties. Vaak is er onder het mom van restauratie maar wat aangerommeld of zijn historisch belangrijke gebouwen in het stadsbeeld weggedrukt door moderne architectuur.

Rome van Portugal

Braga wordt ook wel het ‘Rome van Portugal’ genoemd. Niet alleen vanwege het grote aantal kerken. De bisschoppen die hier in de afgelopen eeuwen zetelden, waren vaak roomser dan de paus – tot ver in de jaren zeventig van de vorige eeuw hebben de prelaten van de stad grote invloed gehad op de politiek in Lissabon. De enthousiaste boodschappers van de linkse Anjerrevolutie zijn dan ook nooit verder gekomen dan de voordeur van het bisschoppelijk paleis.

Hoewel de scherpe kantjes er nu wel van af zijn, moet de invloed van Braga als bisschopszetel op het streng katholieke noorden van het land niet worden onderschat. Dat is ook terug te vinden in de devote en strikte vieringen van de christelijke feestdagen – voor veel Portugezen, Spanjaarden en Fransen is de stad dan ook een bedevaartoord, ook vanwege het nabijgelegen Bom Jesús.

De huidige aartsbisschop van de stad is overigens van een andere generatie. Zijn felle kritiek op de sociale wantoestanden in het district Braga is lang spreekwoordelijk geweest. In de textiel- en schoenindustrie is het probleem van de kinderarbeid voor het oog opgelost. Braga is een kleine levendige stad met sociale rafelranden, een stad waar je in één dag meer over Portugal leert dan in maanden aan de Algarve.

Bezienswaardigheden

In het centrum van Braga staat aan de Rua Paio Mendes de imposante kathedraal (Sé), vlak achter de drukke doorgaande Rua de Sousa. Oorspronkelijk gaat het hier om een Romaanse kerk die in de 16e eeuw door de bouwlustige bisschop Diogo de Sousa tot kathedraal werd omgetoverd. Hoewel er sprake is van verschillende bouwstijlen en vooral de Romaanse invloed groot is, wordt de kathedraal van Braga vanwege zijn interieur toch vooral gezien als een voorbeeld van manuelstijl.

Van de oorspronkelijke 12e-eeuwse parochiekerk resteert alleen nog het zuidelijk portaal. Daarin zijn fragmenten te zien uit de middeleeuwse sage Reinaert de Vos en Roeland. Twee enigszins gedrongen, deels Romaanse klokkentorens flankeren het middenportaal. Bij het binnengaan, staat rechts de graftombe van de zoon van koning João I, prins Alfonso, en links van de ingang bevindt zich het in manuelstijl uitgevoerde doopvont.

In het interieur van de kerk wisselen gotische en barokke elementen elkaar af. Het prachtige barokke orgel telt honderd pijpen. Mooi is het achter de kansel in de buitenmuur aangebrachte beeld Nossa Senhora do Leite (Maria met kind aan de borst).

Rondom het kloosterhof staan enkele kapellen waaronder de 14e-eeuwse Capela dos Reis (Kapel der Koningen). Er staan graftombes van de ouders van de eerste koning van Portugal graaf Hendrik van Bourgondië en zijn gemalin Theresa. Rechts in de hoek van het hof leidt een portaal naar twee gotische kapellen: de Capela da Gloria waarin ook Moorse wandschilderingen zijn te zien, en de Capela de São Geraldo.

In deze laatste kapel ligt de eerste bisschop van Braga Diogo de Sousa begraven. Zijn biografie wordt verteld in een serie in prachtig blauw uitgevoerde tegeltableaus.

Direct links van het hoofdportaal ligt de toegang tot Portugals rijkste kerkelijke schatkamer. In deze tesouro is een kostbare collectie kledingstukken en gebruiksvoorwerpen uit de 16e tot 18e eeuw bijeengebracht. Op de eerste etage zijn bijzonder fraaie tegeltableaus te bewonderen.

Aan de eerder genoemde Rua de Sousa staat het voormalig bisschoppelijk paleis (Antigo Palácio Episcopal). Het gebouw dateert oorspronkelijk uit de 14e-eeuw, maar zowel in de 17e als 18e eeuw zijn er nieuwe vleugels aangebouwd. Aparte aandacht verdient de 14e-eeuwse binnenplaats en verder de bibliotheek. Daar worden unieke documenten bewaard uit onder andere de 9e eeuw. Achter het paleis ligt de Jardim de Santa Barbara, een kleine maar gerieflijke kloostertuin.

Van de vele tientallen kapellen en kerken die Braga telt zijn er twee in ieder geval de moeite waard om te gaan bekijken. In de eerste plaats de Coimbras-kapel (Capela dos Coimbras) die ook wel Capela de Nossa Senhora da Conceição wordt genoemd.

De in 1525 in de vorm van een toren gebouwde kapel is een goed voorbeeld van manuel-stijl en bevat uitbundige gotische gebrandschilderde ramen. Binnen zijn onder andere prachtige azulejos te zien. De Coimbras-kapel ligt verscholen tussen de huizen aan de overzijde van het bisschoppelijk paleis.

De tweede kapel waar ik uw aandacht op wil vestigen staat 2 km ten noorden van Braga, in het voorstadje São Jeronimo Real. Het is de unieke pre-Romaans Frutuoso de Montélios-kapel (Capela São Frutuoso de Montélios). Delen ervan dateren uit de 7e eeuw, de tijd van de Visigoten.

Na de verwoesting door de Moren is het heiligdom in de 11e eeuw weer in nagenoeg dezelfde stijl herbouwd. De kapel heeft de vorm van een Grieks kruis en wordt beschouwd als het enige voorbeeld van Byzantijnse bouwkunst in Portugal. Kenmerkend voor deze stijl is bijvoorbeeld de op zuilen rustende midden koepel. In de façade zijn drie heiligbeelden aangebracht rondom een gebrandschilderd kruis.

Vóór het kerkje ligt een mozaïekplein met aan de rechterkant een eeuwenoude heilige bron waarvan het water, zoals een bordje vermeldt, niet mag worden gedronken. Door de oprukkende nieuwbouw is het idyllische van de locatie er een beetje vanaf, maar de kapel die sinds 1944 nationaal monument is, is en blijft prachtig gelegen.

Evenementen

Indrukwekkende processies en ceremoniën bepalen tussen Pasen en Pinksteren het leven in Braga. Ze spelen zich onder andere af in en rondom de kathedraal. Van 23 t/m 25 juni zijn er uitbundige stadsfeesten met processies, muziek, dans en vooral veel vuurwerk.