Osijek is een van de vijf Kroatische steden met een universiteit waaraan meerdere faculteiten verbonden zijn. Hoewel in 1996 pas het 800-jarig bestaan gevierd werd, waren er in de directe omgeving al nederzettingen van het begin van onze jaartelling. In feite zijn er twee nederzettingen die verantwoordelijk waren voor het ontstaan van Osijek, heden ten dage bekend als: Donji grad en Gornji grad. Donji grad is het oudst en bevindt zich op de plaats waar in vroeger dagen Mursa lag, gebouwd omstreeks het jaar 133 in opdracht van de Romeinse keizer Publius Aelius Hadrianus, onder andere bekend om zijn bouwactiviteiten op vele plaatsen in het Romeinse rijk van die tijd. Nadat de Turken in 1687 verslagen waren, bleef een vrijwel geheel verwoest Osijek achter.

In de stad zijn echter tal van historische bezienswaardigheden. Als stad kreeg Osijek opnieuw gestalte met de aanleg van een belangrijk militair bolwerk in de 18e eeuw. Tussen 1712 en 1721 bouwden de Oostenrijkers het fort Tvrða (Tvrda), dat vandaag de dag nog in dezelfde vorm bestaat, uitgegroeid tot een stad in een stad met een eigen naam. De architect bouwde niet alleen een fort, maar een complete nederzetting waarin burgers en militairen zich veilig konden voelen. Ook het kerkelijke leven speelde zich binnen de muren van Tvrða af. Met name de paters jezuïeten speelden bij de aanvang een belangrijke rol. Zij waren het die de eerste middelbare school, een gymnasium, stichtten. Ze verdwenen uit de stad in 1772, waarna hun werk door franciscaner monniken werd voortgezet. Die breidden de onderwijsmogelijkheden van het gymnasium uit tot een soort universiteit met faculteiten voor theologie en filosofie. Ze waren verantwoordelijk voor de eerste drukkerij in Slavonië, er kwam een apotheek en een goed uitgeruste bibliotheek.

Binnen de muren van Tvrða bevonden zich burgerwoonhuizen, winkels en cafés. Osijek breidde zich in hoog tempo uit en tot 1786 leidden Donji grad en Gornji grad een zelfstandig bestaan. De bouw van een brug over de Drava in 1779 haalde Osijek uit z’n betrekkelijke isolement en gaf, dankzij de verbinding met het achterland en in feite met de rest van Europa, nieuwe economische impulsen. Osijek kreeg in 1806 de rechten van een vrijstad. De kerken van Osijek moet u zeker bezoeken. De Sv. Petar i Pavao (St.-Petrus en Paulus) kathedraal, de grootste kerk in de stad met een 90 meter hoge toren, werd aan het einde van de 19e eeuw gebouwd. Binnen de muren van Tvrða ligt een veel oudere kerk, de oorspronkelijke parochiekerk, opgedragen aan Sv. Mihail (St.-Michael) en nog gebouwd door de paters jezuïeten. Ook de diverse andere kerken zullen door de liefhebber graag bezocht worden. Kunst is er te kust en te keur.

Het museum van Slavonië behoort tot de oudste musea van Kroatië. Oorspronkelijk, en dat was al in 1877, was het samengesteld uit privébezittingen van welgestelde burgers, maar door de loop van de tijd is de collectie uitgegroeid tot meer dan 130.000 items, waarin de ontwikkeling van Slavonië wordt getoond van Mursa tot heden. U vindt het museum aan het centrale plein, in het vroegere gerechtsgebouw van Tvrða . U kunt ook een bezoek brengen aan de galerie voor beeldende kunsten, waarin kunstwerken, vooral schilderijen, zijn ondergebracht uit het vroegere museum van Slavonië. Het stadsarchief, waarin ook het historisch archief is ondergebracht, bevat boeken en documenten vanaf de oprichting ervan in de 17e eeuw tot heden.

De muziekschool bracht vele beroemde musici voort zoals Krežma en Kuhač. De belevenis van muziek en de studie ervan is erg belangrijk voor de inwoners van Osijek en dan gaat het niet alleen om klassieke muziek. Gedurende het gehele jaar vinden er concerten plaats waar de meest uiteenlopende muzieksoorten ten gehore worden gebracht. De inwoners van Osijek zijn echte muziekliefhebbers die ook zelf graag muziek maken. Er wordt dan ook veel gemusiceerd en de muziekstijlen lopen uiteen van barok tot hardrock. De stad bracht vele nationaal en internationaal bekende pop- en rockbands voort.

Voor het uitgaansleven behoeft u Osijek evenmin te verlaten. U kunt tal van voorstellingen bijwonen zowel gericht op de jeugdige (Osijek heeft een speciaal jeugdtheater) als op de volwassen liefhebber van muziek, dans, toneel en film.

Om de inwendige mens te versterken kunt u terecht in tientallen restaurants, cafés, pizzeria’s en fastfoodrestaurants. Sport neemt eveneens een belangrijke plaats in. U kunt sport zowel passief als actief beleven. In de haven en op de Drava worden roeiwedstrijden georganiseerd door het hooggeklasseerde Iktus Saponia. Er bevindt zich een zwembad waarin ook waterpolo gespeeld wordt. Langs het water bevinden zich permanente tribunes.

Voetbal is evenwel ook in Osijek het populairst. FC Osijec draait mee in de hoogste afdeling van het Kroatische voetbal en heeft ook een damesafdeling, Elektro Osijek. De thuiswedstrijden worden gespeeld in het Gradski Vrt Stadium, het grootste sportcomplex van de stad. Behalve voor voetbal wordt op en rond het hoofdveld atletiek beoefend en in de bijbehorende gebouwen is een goed voorziene gymzaal voor krachtsporten.

En natuurlijk zoals in geheel Kroatië, basketbal. Het plaatselijke team, Olimpija Slavoning behoort tot de sterkste van het land. Osijek heeft nog twee andere sportcomplexen, het overdekte Zrinjevac en Sosolski dom.

Osijek is trots op zijn vele parken met prachtige speelvelden en schaduwrijke groene lanen. Op een vraag aan een van de parkwachters hoe ze het gras zo sterk en vast kregen antwoordde die: ‘om de andere dag maaien en dat doe je dan een paar eeuwen achter elkaar’. Osijek koestert zijn parken en wordt niet voor niets een ‘groene stad’ genoemd. Het oudste park bevindt zich in het hartje van Tvrða. Het werd aangelegd in 1719. Toen Tvrða uit z’n jasje groeide en men moest uitwijken naar gebieden buiten de poorten ervan, legde men eerst een park aan, het officiële stadspark uit 1750. Het doet Frans aan en men vergelijkt het met park Schönbrunn in Wenen. Het ‘Generaalspark’ werd eveneens in de 18e eeuw al aangelegd, maar doordat een gedeelte ervan bebouwd moest worden, werd het in twee delen opgesplitst. Van het origineel resteert slechts één eik.

Het koning Tomislavpark heette oorspronkelijk ‘kolonelstuin’, genoemd naar de bevelhebber van het oude fort, kolonel Volkmann. In het park werd op 6 september 1925 een lindeboom geplant ter herinnering aan het feit dat 1000 jaar eerder het koninkrijk Kroatië ontstond. Tegenover dit park ligt het prachtige koning Petar Krešimir IV park. Het meest recentelijk aangelegde park vindt u tegenover Tvrða, het koning Držislavpark. Het onderscheidt zich van de andere parken door zijn begroeiing, behalve bomen zijn hier ook fraaie rozentuinen aangelegd.

De 210 meter lange brug over de Drava die de stad met het dichtstbijzijnde eiland verbindt, is een bezienswaardigheid op zich. In feite moet u drie bruggen passeren alvorens u de Drava geheel bent overgestoken. Aan de overkant vindt u onder andere de grote dierentuin van Osijek. Het gehele gebied is ingericht als recreatiegebied en wordt door de inwoners van Osijek Cobacabana genoemd.

Er zijn ook diverse picknickplaatsen met speelfaciliteiten voor kinderen en joggingmogelijkheden voor ieder die zich wil bewegen. De populairste is ‘Čingi lingi čarda’. Elke keer als er gasten arriveren wordt hun een welkom toegeluid. Ooit probeerde de Turkse sultan Sulaiman II de gehele Drava in één keer te overbruggen. De 8 kilometer lange brug die hij in gedachte had als nieuw wereldwonder is er echter nooit gekomen.

Natuurlijk heeft Osijek ook z’n industrie. Waar vroeger handwerkslieden hun ambachten beoefenden en op bescheiden schaal handel werd gedreven, floreren nu fabrieken waar de meest uiteenlopende zaken worden vervaardigd, van lucifers tot suiker, van bier, koekjes en fournituren tot zware landbouwmachines. Het industriële centrum van Osijek is geconcentreerd op een groot industrieterrein ten zuidwesten van de stad.

Ook Osijek is niet gespaard gebleven van oorlogsgeweld. Het lag gedurende een jaar onder vuur, waarbij meer dan 1.000 burgers het leven lieten. Belangrijke objecten zoals de Sv. Petar i Pavao kathedraal en het theater, de brug over de Drava en het vliegveld werden vernield. Veel is weer opgebouwd, maar nog lang niet alle sporen zijn uitgewist. Praten met inwoners van Osijek doet u beseffen dat sommige littekens altijd zullen blijven.

Natuur is er in overvloed in de omgeving van Osijek. Kopačevo rit is een beschermd natuurgebied en kent een unieke flora en fauna. Onder begeleiding is het toegestaan om hier (of van hieruit) te jagen. Ook vissen behoort tot de mogelijkheden, er zijn zeer visrijke wateren. Wellicht is het goed om, alvorens u het natuurpark bezoekt, eerst een kijkje te nemen in het zoölogisch museum in Kopačevo. Het ligt op slechts 8 kilometer afstand van Osijek en het is in feite een vissersdorp, maar wereldberoemd om de jacht die vanuit dit plaatsje wordt bedreven.