Er is gelukkig ook positief nieuws. Bolivia heeft na Venezuela de grootste natuurlijke gasreserves van Zuid-Amerika (ter waarde van 70 miljard dollar volgens een schatting). Deze reserves bevinden zich in El Chaco in de departementen van Tarija en Santa Cruz. Bovendien levert het Andesgebergte volop mineraalertsen zoals bijvoorbeeld de open mijn San Cristóbal bij Uyuni waar een van de grootste voorraden van zilver, lood en zink in de wereld ligt, groter dan de voorraden van Cerro Rico bij Potosí. In Puerto Suárez, bij de Braziliaanse grens ligt in de berg Mutún, de grootste ijzer- en magnesiumvoorraad in de wereld te wachten op exploitatie en ten slotte ligt onder de Salar de Uyuni de grootste voorraad lithium in de wereld, die gebruikt kan worden bij de fabricatie van batterijen voor elektrische auto’s. De wereldmarktprijzen van mineraalertsen zijn de afgelopen jaren flink omhoog gegaan en aldus is de mijnbouwsector weer aan het groeien. In de Amazone zijn ontelbare planten en kruiden die gebruikt (kunnen) worden in de farmaceutische industrie. Indien er verantwoordelijke bosbouw wordt uitgevoerd heeft de houtindustrie de potentie om enorm uit te groeien. De gronden van de Altiplano leveren een veelzijdigheid aan aardappelen op en internationaal gewaardeerde voedingrijke granen zoals quinua, kiwicha en de ‘viagra’ van de Andes, de energierijke maca knol. Daarnaast stijgt de prijs van de wol en het vlees van de lama en wordt het leven wat aangenamer voor de mensen in de afgelegen hoogvlaktes van Bolivia.

De valleien hebben uitermate vruchtbare gronden die vooral maïs leveren en daarnaast groentes en andere granen. Bovendien groeit er veel fruit en produceert men melkproducten (Cochabamba). Tarija staat bekend om zijn wijn en druivenlikeur Singani. In de oostelijke laaglanden in het departement Beni floreert de veeteelt.

Buiten de rijkdom van Pachamama brengt tegenwoordig het toerisme ook een flinke duit in de buidel.

Waarom is Bolivia arm?

Uiteindelijk is het moeilijk te vatten dat een land, zo rijk aan natuurlijke grondstoffen en vruchtbare grond, zo arm kan zijn. Gekeken moet worden naar de turbulente geschiedenis van Bolivia. De Spanjaarden hebben het land daadwerkelijk leeggeplunderd van zijn natuurlijke rijkdommen en hebben een groot gedeelte van de bevolking uitgeroeid en geëxploiteerd. Nadat Bolivia in 1825 onafhankelijk van Spanje is geworden is het land hoofdzakelijk bestuurd door een corrupte creoolse elite die meer op eigen belang uit was dan op de belangen van de hoofdzakelijk inheemse bevolking. De oorspronkelijke bewoners werden op een verschrikkelijk manier uitgebuit, zeker tot de revolutie van 1952, maar zelfs daarna bleef de macht en rijkdom in handen van een kleine elite en de rest werd aan zijn lot overgelaten. De laatste jaren komt de inheemse bevolking meer op voor hun eigen belangen en met de in 2005 gekozen indígena president Evo Morales lijkt het getij te keren.

Valse schijn

De modale Boliviaanse (inheemse) bevolking mag economisch gezien zeker niet onderschat worden. Er zijn aardig wat mensen die wel over geld beschikken, maar waarvan het niet zichtbaar is. Mensen geven niet om een mooi ingericht huis of dure kleding. Geld wordt gebruikt om een huis te bouwen, om de studie voor het kind te betalen of om feesten te sponsoren. De Bolivianen zijn zuinig maar bovendien verzinnen ze van alles om geld te verdienen. Velen hebben meerdere banen; overdag onderwijzer en ’s avonds taxichauffeur of als verkoper van handelswaar. Vrouwen werken ook, vaak op de markt maar ook als oppas bij de rijkere families. Bovendien beschikken veel mensen naast een baan, over een stuk grond waarop ze landbouw bedrijven of vee of paarden houden. Daarnaast speelt de geografische ligging, in het hart van Zuid-Amerika, een rol bij de enorme hoeveelheden goederen die grotendeels als smokkelwaar door het land heen worden getransporteerd en verhandeld worden op de markten. Op de meest afgelegen plekken neemt men rare verschijnselen waar zoals rond de Salar de Uyuni. Hier rijden soms gloednieuwe wagens zonder kentekens door de verlaten bergwoestijnen. Dit zijn wagens die goedkoop gekocht zijn in de belastingvrije zones van Chili en die de Boliviaanse grenspost proberen te vermijden, zodat geen belasting betaald wordt over de wagens, die uiteindelijk hoofdzakelijk in Santa Cruz verkocht worden. In het Amazonegebied bij de grens met Brazilië worden krokodillenhuiden, papegaaien en andere exotische waar verhandeld. Bij het noordelijke einde van Titicaca wordt per bootjes smokkelwaar in Peru binnengebracht. Ten slotte bestaat er de handel in cocabladeren die voor het grootste gedeelte gebruikt wordt voor de illegale cocaïne, een enorme bron van inkomsten.

Armoede op het platteland

In de campo (het platteland) is het een ander verhaal. Behalve de vruchtbare gebieden zijn er heel veel afgelegen streken die voorheen van de landbouw en mijnbouw leefden maar nu leeglopen omdat er simpelweg geen werk meer is of omdat de opbrengsten van het land veel te weinig zijn. Enkel de ouderen die nauwelijks wat hebben blijven achter en worden vergeten door de staat en zelfs door hun kinderen, die moeten zien te overleven in de grote stad.

Degene die echter wandelingen heeft gemaakt door het schitterende landschap of met de lokale bus door de diverse afgelegen gebieden heeft gereisd, wordt weliswaar met de armoede geconfronteerd, maar daartegenover zal hij ook de mensen met hun eeuwige glimlach en vriendelijkheid gezien hebben en de onderlinge behulpzaamheid, betrokkenheid; kort samengevat de vrede en harmonie die nog heerst op het platteland. De vraag is hoe definieer je rijkdom of armoede!