Deze woorden zijn van de dichter Basho, die zo uitdrukking gaf aan de schoonheid van de natuur.

Volgens het shintoïsme is de gehele natuur heilig en goddelijk. Deze godsdienst kent dan ook vele goden of kami's (ongeveer acht miljoen), waaronder die van de wind, de regen, de donder, de rivieren, de meren, de bomen, de bronnen, de eilanden, de zeeën, enkele diersoorten (zoals de slang, de vos en het hert), de bergen, enzovoort. Ook alle bergen en vulkanen in Japan waarvan de naam eindigt met 'yama', worden door de shintoïsten als heilig en goddelijk gezien. Beroemd in dat opzicht is de heilige berg Fuji (Fujiyama). Ook mensen kunnen 'kami' worden; deze goddelijke voorouders verblijven 's winters in de bergen en komen tijdens de lente en de zomer naar de vruchtbare vlakten en valleien om te waken over het lot van hun nakomelingen. Deze voorouders ontvangen dagelijks offers van de oudste zoon van de familie. Voorouders en goden worden vereerd in heiligdommen (shintoïsten bezoeken oorspronkelijk heiligdommen en boeddhisten tempels). Voordat een shintoïst een heiligdom betreedt, reinigt hij zichzelf. Daartoe wast hij zorgvuldig zijn handen en spoelt hij zijn mond. Vervolgens trekt hij de aandacht van de kami's door driemaal luidruchtig in zijn handen te klappen of door een ruk te geven aan een dik gevlochten schellekoord. In het heiligdom buigt hij eerbiedig voor de kami om vervolgens in volkomen rust te bidden. Alleen de keizer en de hogepriester mogen het binnenste heiligdom betreden. Alle heiligdommen (jinja's) zijn herkenbaar aan de fraaie poorten (torii's) die de toegang vormen tot het terrein waarop het heiligdom staat. Als u onder een poort doorloopt, wordt uw ziel gereinigd voordat u op bezoek gaat bij de kami's. Veel poorten zijn geheel onbeschilderd, andere daarentegen hebben fraaie vermiljoenrode kleuren. Voor velen is de poort het symbool van het shintoïsme. In Ise staat het belangrijkste heiligdom van het land, namelijk dat van de zonnegodin Amaterasu O-Mi-Kami, de voornaamste en lieflijkste god van Japan. De heiligdommen zijn van een prachtige eenvoud en harmoniëren perfect met het omringende landschap. Het geheel ademt een sfeer van een groot mysterie, het mysterie dat shinto heet.

Deze godsdienst kent geen dogma's en vastomlijnde regels voor de gelovigen; iedere gelovige beleeft en ervaart deze godsdienst op een eigen manier. Omdat de gezamenlijke beleving belangrijk is, krijgt het shintoïsme vooral gestalte in feesten en rituelen. Indrukwekkende rituelen omlijsten gebeurtenissen als de naamgeving van een pasgeboren kind, het huwelijk en het bereiken van de `gevaarlijke leeftijd' (tussen 35 en 50 jaar). Voorts zijn er onder andere rituelen die de oogst beschermen tegen opduikend gevaar. Shinto (of Kami No Machi) betekent 'de weg der goden' en is historisch gezien een vervolg op het oeroude animistische geloof in Japan; vandaar dat de verering van voorouders, historische figuren en kami's hand in hand gaan in de religieuze beleving van een shintoïst. In wezen is het shintoïsme dus de inheemse oergodsdienst van Japan.

Het confucianisme

Vanaf het begin van het Meiji-tijdperk in 1868 tot na de Tweede Wereldoorlog was het shintoïsme de staatsgodsdienst van Japan. De keizer, die bovenaan de hiërarchie stond, dankte in dit tijdperk zijn macht aan de maatschappelijke structuur die was gebaseerd op het shintoïsme, maar die wortelde in het confucianisme. Confucius leefde van 551 tot 479 voor Christus in China. Eeuwen na zijn dood begonnen zijn ideeën aan te slaan en rond 400 na Christus bereikten zij via Korea het huidige Japan.

Een belangrijk begrip in het confucianisme is eerbied: eerbied voor de naaste, de ouders, de familie, de keizer en het gezag in het algemeen. Het confucianisme is geen religie, het doet in plaats daarvan dienst als een soort gids voor het juiste gedrag in iemands persoonlijke leven, maar ook voor de uitvoerende van een land bij het ordenen van de maatschappelijke structuur. Confucius ging ervan uit dat de mens zijn gedrag moest aanpassen aan van tevoren vastgelegde wegen, zodat de maatschappelijke (en dus ook de kosmische) orde niet verstoord raakte. Om geen chaos te laten ontstaan, diende men volgens duidelijk omlijnde regels en tradities te leven, ledereen diende zijn plaats en taak te kennen met inachtneming van het ontzag voor de autoriteit. Het persoonlijke belang werd daarbij ondergeschikt gemaakt aan dat van de gemeenschap. Hierdoor zou de harmonie tussen mens en kosmos gehandhaafd blijven en zou chaos geen kans krijgen. In Japan kristalliseerden deze gedachten van Confucius zich via het shintoïsme uit in een maatschappelijke structuur met aan het hoofd de keizer en waar een belangrijke plaats werd ingenomen door de patrilineaire familie (afstamming via de man). Een maatschappelijke structuur die is opgebouwd via een duidelijk omlijnde rangorde in alle delen van de samenleving. Ondergeschiktheid aan de groep, hiërarchie en eerbied voor gezag zijn sinds de komst van het confucianisme tot heden toonaangevende waarden in de Japanse samenleving. Na de Tweede Wereldoorlog deed keizer Hirohito, onder Amerikaanse druk, afstand van zijn goddelijke status en werden staat en godsdienst formeel gescheiden.

De keizer als bemiddelaar tussen goden en mensen 

Toch is het shintoïsme nog een belangrijke godsdienst in Japan. Momenteel zijn er in dat land nog ongeveer 80.000 heiligdommen en ruim 100.000 shintopriesters, kannushi's geheten en belijden circa 85 miljoen mensen het shintoïsme. De huidige keizer Akihito (volgens een legende stamt hij rechtstreeks af van Jimmu Tenno, een kleinkind van de kleinzoon Amaterasu O-Mi-kami) onderging het ritueel daijosai. Daarmee werd hij tijdens het oogstfeest opgenomen in het shintopantheon. Volgens de Japanners kan een troonopvolger geen ware tenno zijn als hij het ritueel daijosai niet heeft ondergaan. De echte heerser is in het shintodenken de bemiddelaar tussen goden in de hemel en de mensen op aarde. Deze taak komt in de praktijk neer op het door Confucius onderwezen bewaken van de politieke en sociale orde en harmonie.