Jaarlijks zijn er in Nederland enkele migratiebeurzen en informatiedagen over werken in Noorwegen (zie onder andere www.norsk.nl). In Noorwegen zijn zelfs Nederlandse gezelligheidsverenigingen opgericht. Bovendien is er zelfs een heuse vereniging die de banden tussen beide landen wil aanhalen en het onderlinge contact van Noorwegenliefhebbers stimuleert, de Vereniging Nederland – Noorwegen (www.nederland-noorwegen.nl).

De vroegste contacten van Noorwegen met Nederland

Tijdens de Vikingperiode was er reeds contact tussen Nederlanders en Noren, niet altijd tot vreugde van de eersten. Berucht tot op de dag van vandaag is de plundering van Dorestad, dat in de buurt van het huidige Wijk bij Duurstede lag. De eerste plundering van Dorestad was in 834. Museum Dorestad in Wijk bij Duurstede gaat dieper op dit fenomeen in. Vanaf de 14e eeuw nam de handel tussen Nederland en Noorwegen toe.

In de Hanzestad Bergen waren onder andere Amsterdammers en hanzeaten uit Kampen en Deventer actief. Kooplieden uit de Lage Landen vestigden zich tijdelijk in Bergen en handelden in vis, textiel, graanproducten en detailhandelgoederen. Bergen was dé plaats in de Late Middeleeuwen om stokvis te kopen en te verhandelen, ook voor kooplieden uit Nederland. Schippers uit de Lage Landen ontdoken geregeld de hegemonie van Bergen op handel met de Noorse kustgemeenschappen en handelden illegaal met Noorse vissers.

De Noordvaart was lucratief voor Nederlandse schippers. Door de contacten met Vikingen en de Hanzehandel zijn er leenwoorden uit het Fries en Middelnederlands in de Noorse taal terechtgekomen. Vooral de Noorse kustgebieden profiteerden na het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog van de handel met de Hollanders, die beide partijen geen windeieren legde. Vis, hout en zilver waren de voornaamste Noorse exportproducten.

Nederland gebruikte het Noorse hout onder meer in de scheepvaart en voor de bouw van huizen. Het hout kwam hoofdzakelijk uit Zuid-Noorwegen via ha-venplaatsen als Drammen en Flekkefjord. Amsterdam is gebouwd op in de grond geheide palen van Noors hout. Veel Nederlandse schippers voeren met hun Noorse houtlading naar landen aan de Middellandse Zee.

Onbewapende fluitschepen naar Noorwegen

In de periode van de Republiek waren het vooral de schippers uit Amsterdam, Hoorn en Harlingen die naar Noorwegen voeren in onbewapende fluitschepen, die een gemakkelijke prooi waren voor kapers.

In 1665 viel een Engels eskader een rijk gevulde Nederlandse vloot koopvaardijschepen aan die in de haven van Bergen hun toevlucht hadden gezocht. De VOC-vloot wist de Engelsen, die op Noorse hulp dachten te rekenen, te weerstaan en zeilde later onder escorte van admiraal Michiel de Ruyter huiswaarts. Margriet Breet schreef een boeiend boek over dit treffen: “Strijd om de VOC-miljoenen. Slag in de haven van het Noorse Bergen, 12 augustus 1665” (Walburg Pers, 2007).

In verschillende kustplaatsen in Noorwegen treft men Nederlandse relicten aan, die duiden op wederzijdse betrekkingen. Men kan denken aan in Nederland gegoten kerkklokken, religieuze voorwerpen en huisraad.

Noren in Nederland

De laatste Noorse aartsbisschop Olav Engelbrektsson vluchtte naar Nederland toen de Deense koning de reformatie invoerde. Zijn bisschoppen keerden zich tegen hem. Hij arriveerde in mei 1537 in Nederland, en vestigde zich in Brabant waar de aartsbisschop een jaar later stierf.

De Noor Cornelis Cruys (1655-1727), die tussen 1702-1727 een hoofdrol speelde bij de Russische vlootopbouw van tsaar Peter de Grote, werd geboren in Stavanger. Zijn moeder was half-Nederlands. Net als veel andere Noren trok hij naar Amsterdam om bij de Hollandse koopvaardij te dienen. Hij was van 1680 tot 1696 schipper voor Hollandse kooplieden. Daarna werkte hij nog in de Amsterdamse scheepsbouw. Cruys kwam hier in aanraking met Russen in het gevolg van tsaar Peter de Grote die de Republiek bezocht. Dit gaf zijn loopbaan een onverwachte wending.

Een andere zeeheld was Koert Sievertsen Adelaer (1622-1675), geboren in Brevik. Hij diende bij de Nederlandse marine onder admiraal Tromp en was bevriend met Michiel de Ruyter. Hij vocht voor de Nederlanders tegen de Engelsen.

Nederland was tussen 1600 en 1900 een belangrijk emigratieland voor de Noren, naast Denemarken en later Amerika. In Amsterdam trouwden in de 17e en 18e eeuw circa 12.000 Noren. In de tweede helft van de 17e eeuw was een kwart van de buitenlandse immigranten in Amsterdam afkomstig uit Noord-Europa, meer dan de helft van deze mensen kwam uit Noorwegen.Nederland rekruteerde in 1676 en 1677 Noren die wilden meevechten tegen Zweden.

Noorse studenten studeerden aan de Universiteit van Franeker. Hun verzoek om de lutherse godsdienst te mogen belijden in een zaal van het universiteitsgebouw werd in 1650 afgewezen.

Nederlands toerisme naar Noorwegen

Toen in de tweede helft van de 19e eeuw het buitenlandse toerisme naar Noorwegen op gang kwam, waren daar ook Nederlanders bij, vooral van rijke of adellijke afkomst. In Nederlandse archieven bevinden zich ansichtkaarten, reisaantekeningen en -foto’s van Nederlanders die rond 1900 naar Noorwegen reisden. Voorbeelden bevinden zich in het familiearchief Dutilh (Gemeentearchief Rotterdam), huisarchief Amerongen (Het Utrechts Archief), huisarchief Ruurlo (Gelders Archief), familiearchief Louwes (Groninger Archieven) en de Collectie Semeijns de Vries van Doesburgh (Noord-Hollands Archief).

Nederland is tegenwoordig Noorwegens vierde grootste handelspartner. Het noordelijke land voert vis, visproducten, hout, papier, metaalproducten, meubels, pleziervaartuigen en leisteen uit naar Nederland. Rotterdam is een havenstad waar zich veel Noorse bedrijven bevinden. In de havenstad staat de houten Noorse Zeemanskerk voor Noorse matrozen en truckrijders.

Vaste scheepvaartverbindingen tussen Noorwegen en Nederland komen en gaan, zoals Amsterdam/IJmuiden naar Kristiansand en Bergen, opgeheven in het midden van de jaren negentig. In 1959 was er een plan voor een lijndienst tussen Harlingen en Kristiansand, die niet doorging.