Er zijn vele mogelijkheden voor vervolgonderwijs geschapen, maar de financiële toestand van de bevolking laat dat vaak niet toe: de kosten voor het vervolgonderwijs moeten worden opgebracht door de ouders. Als een kind echter tot de uitblinkers behoort, wordt het in staat gesteld tot het afleggen van een serie tests waarna beslist wordt over financiering van een vervolgopleiding door de overheid of een bijdrage daarin, afhankelijk van de financiële positie van de ouders.

Ongeveer 29% van de kinderen tussen 12 en 17 jaar volgde in 2015 vervolgonderwijs, in de stedelijke gebieden zelfs aanmerkelijk meer. De studiebeurs dient geheel of gedeeltelijk te worden terugbetaald. Het vervolgonderwijs moet zonder hapering verlopen, raakt een meisje bijvoorbeeld zwanger tijdens de periode waarin het onderwijs gevolgd wordt dan betekent dat het einde van haar studie.

De overheid stelt in bepaalde gevallen een studiebeurs voor het volgen van universitair onderwijs ter beschikking. Voor de echte bollebozen wordt ook betaald als die studie in het buitenland moet worden gevolgd. Doorgaans wordt een contract gesloten waarbij de student zich verplicht om na de studie in overheidsdienst te treden. Over het percentage dat daadwerkelijk een universitaire studie volgde zijn geen gegevens voorhanden.

Tanzania’s eerste school

De eerste school van Tanzania werd in 1892 in Tanga gevestigd op initiatief van de Duitse Vereniging voor Koloniale Zaken. De Duitsers huurden aan de kust een strook land van de sultan van Zanzibar en besloten, toen ze eenmaal wisten waar hun ‘Afrikaanse hoofdstad’ zou verrijzen, onderwijs te gaan geven aan de plaatselijke bevolking. Ze pakten de zaak met de bekende Duitse ‘Gründlichkeit’ aan, stemden erin toe dat niet alleen kinderen, maar ook oudere ‘wilden’ onderwijs konden volgen. Paul Blank werd benoemd tot hoofdonderwijzer en de school kwam voortvarend uit de startblokken.

In 1895 werd de school onder overheidstoezicht geplaatst om meer greep te hebben op het onderwijspakket. De leerlingen leerden weliswaar lezen en schrijven, maar het gebeurde uitsluitend in de Duitse taal. In één groot lokaal werden de leerlingen ontvangen, ’s morgens tussen 7 en 8 uur de volwassen mannen, van 8 tot 10 uur de jongens uit de direct omliggende dorpen en tussen 4 en 6 uur ’s avonds de jongens die zich overdag met het vee bezighielden of op het land werkten. Het mag duidelijk zijn dat onderwijs uitsluitend was bedoeld voor leden van het mannelijke geslacht.

De school voorzag in een behoefte, de vraag naar onderwijs was zeer groot en reeds in 1897 werd besloten om de mogelijkheid tot het volgen van onderwijs ook open te stellen van mensen uit de wijde omtrek. Daartoe werd een slaapzaal aan de school gebouwd, zodat de leerlingen niet dagelijks grote afstanden behoefden af te leggen. Bovendien paste dit in de strategie om van Tanga een grote plaats te maken.

In 1899 werd een aanvang gemaakt met de bouw van de school die heden nog te bezichtigen is. De leerlingen hadden een actief aandeel in de bouw, ze droegen koraal aan uit zee en ander bouwmateriaal (het komt nog steeds voor dat kinderen zélf een klas aan hun school bouwen of een hele nieuwe school opzetten, precies zoals het in die tijd al gebeurde; soms ziet u kinderen in schooluniform met lange takken sjouwen: bouwmateriaal voor de school).
Behalve dat er een schoolgebouw verrees, werd er ook voor gezorgd dat er ruimten kwamen waar toekomstige leraren konden worden opgeleid en er werd een werkplaats gebouwd. Die was niet alleen bestemd voor bouwwerkzaamheden aan de school, de leerlingen die vrij hadden werden er tewerkgesteld en maakten allerhande gebruiksvoorwerpen die op de markt verkocht werden.

Vanaf 1905 ontstond er ook een soort middelbare school. Leerlingen die goed presteerden kregen er een vervolgopleiding, de bollebozen dáárvan werden tot onderwijzer geschoold of tot handwerkleraar.

Op de school heerste een ijzeren discipline en lijfstraffen waren gewoon in die tijd. Het verhaal gaat dat kinderen die klaagden over de tucht op school een week lang op water en brood in de boeien werden geslagen. Als onderdeel van de training in discipline kregen de kinderen muziekles en er ontstond een schoolorkest die geen noot miste. Op enig moment bestond de band echter alleen nog maar uit onderwijzers en leraren, want spelen in de band betekende meer salaris, muziekonderwijs was een bijvak en gebeurde buiten het reguliere schoolprogramma om. De school werd in 1914, na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, gesloten. Toen de Britten er uiteindelijk in slaagden om Tanga in te nemen werd als eerste de band weer nieuw leven ingeblazen. De school bleef gesloten tot 1920.