De natuurlijke haven van Galle was al in de oudheid bekend; hier zou het bijbelse Tarsis uit de tijd van koning Salomo hebben gelegen. Galle was de belangrijkste haven van het eiland totdat Colombo, 116 km naar het noorden, zijn kunstmatige haven kreeg. Maar ook nu komen er nog handelsschepen uit de hele wereld, vooral voor het laden van thee. Bovendien is Galle een centrum van de tonijnvisserij en de daarmee verbonden conservenindustrie. De stad, die buiten de muren van het fort sterk is uitgebreid, telt nu ongeveer 100.000 inwoners. De Nederlandse gemeente Velsen onderhoudt als zusterstad intensieve vriendschapsbetrekkingen met Galle en verleent ook steun aan ontwikkelingsprojecten. In 1987 is de vestingstad geplaatst op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Naast de architectuur verdient echter ook de kunstnijverheid in Galle alle aandacht. Bekend is het kantwerk, dat door de Portugezen in de 16de eeuw werd ingevoerd. Verder maken de bewoners van Galle voorwerpen van schildpadleer, ebbenhout en schelpen; ze snijden olifantjes uit hout en ivoor, en slijpen edelstenen.

Hoofdstad van Hollands Ceylon

Veel inwoners van Galle zijn moslims, afstammelingen van Arabische immigranten uit de 10de tot de 14de eeuw. In 1505 ontdekten de Portugezen Galle bij toeval, toen een vloot, onderweg naar de Malediven, door tegenwind naar de zuidkust van Ceylon werd gedreven. Pas in 1587 namen de Portugezen Galle in bezit en begonnen er met de bouw van een vesting (enigszins te vergelijken met de Nederlandse vestingstad Naarden). Evenals de Portugezen, was ook de VOC om redenen van economische, strategische en scheepvaartkundige aard geïnteresseerd in Galle. In 1640 veroverde een Nederlandse troepenmacht van 12 schepen en 2000 man onder leiding van Willem Janszoon Coster de Portugese vesting. Daarna werd Galle de hoofdzetel van het Nederlands bestuur op Ceylon totdat de Hollanders in 1656 Colombo veroverden, waarna Galle met het aangrenzende kaneelgebied de status kreeg van Commandement met aan het hoofd een commandeur. Galle werd ook de voornaamste tussenhaven voor de scheepvaart op Batavia.

Fort Galle

Indrukwekkend zijn nog steeds de metersdikke stadsmuren van het Hollandse fort, de hoge aarden wallen, de zware bastions, de bronzen kanonnen die op de oceaan zijn gericht, de vuurtorens en de kazernes. Een wandeling over de zwaar versterkte vestingmuren en de bastions van Galle voert u in gedachten terug naar lang vervlogen tijden, een wandeling die tegen het vallen van de avond ook veel Singalezen maken. Het ondergrondse rioleringssysteem van de Hollanders werd tweemaal per dag doorgespoeld door het getij. Het Maanbastion is gebouwd op de restanten van het Portugese fort Conceiçao het Sterbastion op die van het fort Sao Antonio. Dan volgen het Aeolus-, Clippenberg-, Neptunus- en Tritonbastion die door de Hollanders in 1729, tijdens het gouverneurschap van Petrus Vuyst, werden aangelegd aan de westzijde van de stad. Op de zuidpunt staat de vuurtoren die de schepen de weg wijst naar de haven aan de oostkant. Dan volgen het Utrechtbastion en het Aurorabastion, dit laatste zo genoemd naar de naam Aurora die men aantrof op een stenen plaat. Het Akerslootbastion, het vroegere Zeemansuitzicht, is genoemd naar het Noord-Hollandse dorp Akersloot, geboorteplaats van zeekapitein Willem Jacobszoon Coster. Ten slotte is er het Zwartbastion, een uitbreiding en versterking van het Portugese fort Santa Cruz, vanwaaruit men de schepen in de gaten hield bij het binnenvaren van de haven. Toen de Hollanders het fort hadden voltooid, mochten drie Hollandse burgerdames een kanon afvuren; wie het beste schot loste, mocht de bastions een naam geven. Winnares was een knappe jonge weduwe, die een week na het succesvolle schot in het huwelijk trad met de Hollandse gouverneur Rycldoff van Goens.

Wandeling door Galle

Een wandeling door de vesting Galle werd aldus een belangrijk steunpunt van de Verenigde Oostindische Compagnie. Boeiend is een wandeling door de smalle straatjes van de vestingstad, waar iets van de sfeer uit de Gouden Eeuw bewaard gebleven is, maar dan onder de tropenzon. Veel huizen in het grote fort zijn wel wat opgeknapt, maar binnen hangt nog de geest van de 'Dutch huisvrouws'. De Hollandse huizen hebben brede ingangen en dikke muren; de kamers zijn hoog om het huis koel te houden. Vaak bevinden de slaapkamers zich aan weerszijden van de smalle achtertuin of van de binnenplaats. Jongens bieden op straat oude munten van de VOC aan (die lang niet zo zeldzaam zijn als ze ons willen doen geloven).

Old Gate

Door de Old Gate aan de oude haven, in de Nederlandse tijd de hoofdpoort, betreedt u het fort. Aan de binnenzijde ziet u het wapen van de Compagnie, geflankeerd door twee leeuwen en het jaartal 1669. Aan de buitenzijde is het Engelse wapen aangebracht met als jaartal 1796, het jaar waarin de overdracht van Galle aan de Engelsen plaatsvond. De Britse commandant liet toen het VOC-wapen verwijderen en er zijn eigen wapen voor in de plaats aanbrengen. De wandeling gaat verder door de Zeeburgstraat (nu Lighthouse Street) en de Modderstraat (nu Modarabay Street).

Leynbaan Street

Op een groot plein begint de Leynbaan Street, de straat waar vroeger de touwslagers woonden; op het plein ziet u tegen de muren van het bastion een stenen plaat met 'Akersloot 1759'. De Leynbaan Street heeft deels haar oorspronkelijke karakter behouden. Op nummer 32 staat een zogenaamd Historical Mansion (Historisch Herenhuis), in wezen een verzameling winkeltjes die in een oude Hollandse woning zijn ondergebracht. Toch is het huis met zijn ruime binnenplaats en waterput best de moeite waard, met name de ruimtes rechts van de ingang waar veel antieke voorwerpen staan uitgestald. Naast de waterput ligt een gevelsteen, die tijdens de restauratie uit het puin te voorschijn kwam en waarop het jaartal 1763 staat.

Dutch Reformed Church

Midden in de oude vestingstad staat de Dutch Reformed Church uit 1754. Deze zou een geschenk aan de stad Galle zijn van commandeur Casparus de Jong en zijn vrouw, als dank voor de geboorte van hun dochter. Vroeger heeft hier in de buurt de Groote Kerk gestaan, die in 1650 werd gebouwd als de eerste protestantse kerk op Ceylon. De kerk is van buiten witgepleisterd en gebouwd in barokstijl, met een sierlijke gevel. Het interieur van de kerk is, volgens calvinistische traditie, zeer sober. Witgekalkte muren, donkerhouten kerkbanken, muurplaquettes en rouwborden die herinneren aan belangrijke inwoners van Galle; de Engelstalige plaquettes gedenken Burghers uit de 19de en 20ste eeuw. Opvallend zijn de rouwborden aan weerskanten van de hoofdingang: voor de commandeurs De Jong (met zijn familiewapen en zijn overlijdensjaar 1758) en Abraham Samlant (zelfs met een miniatuurdoodskleed erop), opvolger van De Jong. Fraai is de preekstoel in barokstijl, met een grote luifel. Het monumentale orgel, dat volgens traditie op de galerij boven de ingang was geplaatst, is vervangen door een 19de-eeuws orgeltje in de zuidelijke zijbeuk. In de kerk ligt een gastenboek. De oude doopboeken moesten helaas worden overgebracht naar het archief van de Wolvendaalkerk in Colombo omdat toeristen er hele pagina's als souvenir uitscheurden. De veelal 18de-eeuwse grafstenen in de vloer zijn grotendeels afkomstig van het Hollandse kerkhof, dat zich tot 1853 in Queen Street bevond. Namen als Vanderspaar en Vanderstraten herinneren de bezoeker aan het Hollandse verleden van de stad. Het kerkhof lag naast het Queen's House (1683), de oude residentie van de Nederlandse commandeurs, op de hoek van de Queen Street en de Church Street. Het is opmerkelijk dat in de 18de eeuw slechts weinigen vijftig jaar of ouder werden. Op het kleine kerkhof buiten staan vele Oudhollandse grafstenen, grotendeels afkomstig van de voormalige Nederlandse begraafplaats in de High Street, die in 1980 werd leeggeruimd ten behoeve van de bouw van een postkantoor. De kerk was tot 1991 in gebruik, maar moest vanwege gebrek aan kerkgangers voor de eredienst worden gesloten.

Scheepvaartmuseum (voormalig kaneelpakhuis van de VOC) en Hollandse gebouwen

Niet ver van de kerk staat een in 1669 gebouwd kaneelpakhuis van de VOC, waar in 1991 het eerste scheepvaartmuseum van Sri Lanka is ondergebracht. Links van de Dutch Reformed Church ziet u de anglicaanse All Saints' Church. Tegenover de kerk staat op de stadswal de oude Hollandse klokkentoren uit 1701. Links daarvan staat een Hollands wachtershuisje. Tussen beide kerken ligt een Hollands pakhuis uit de 18de eeuw. Sinds 1815 doet het gebouw onder andere dienst als postkantoor.

New Oriental Hotel

Rechts van de Dutch Reformed Church staan enkele panden die aan het einde van de 17de eeuw werden gebruikt als dienstgebouwen van het hoofdkwartier van de Nederlandse garnizoenscommandant. Dit was toen gevestigd in een pand dat in 1865 werd verbouwd tot het beroemde New Oriental Hotel, vroeger eigendom van de familie Brohier en sinds enkele jaren verkocht aan een hotelketen. Rond de vorige eeuwwisseling woonden er honderden Dutch Burghers in Galle. De leden van de familie Brohier behoren tot de allerlaatsten. Hoewel het een van de oudste hotels van Azië is, ziet het er zowel van binnen als van buiten praktisch nog net zo uit als ruim honderd jaar geleden. Er hebben tussentijds slechts enkele aanpassingen plaatsgevonden. De bezoeker voelt er zich dan ook nog geheel in een koloniale sfeer. Beneden zijn grote zalen met donker, Oudhollands meubilair, een Oudhollandse klok en schilderijen met 18de-eeuwse Hollandse zeilschepen erop. Sommige meubels zijn versierd met een schelp, symbool van de VOC. Vele van de 36 kamers zijn enorm groot. De meeste gasten in de 19de eeuw waren Britse planters, die vaak weken moesten wachten op een schip. Bij de receptie hangen portretten van koningin Elizabeth en koningin Beatrix en enkele foto's van prins Claus, die in 1977 een bezoek aan het hotel bracht.

National Museum of Galle

Het National Museum of Galle herbergt voorwerpen uit de Portugese, Hollandse en Engelse tijd, waaronder kantwerk, maskers, kammen, pijpen, aardewerk, VOC-munten, zwaarden, messen, olielampen, reliekhouders, juwelendoosjes, boeddhabeelden, kopieën van fresco's en Nederlandse tabaksdozen.

De stranden van Galle

Aan de rand van de stad liggen stranden van fijn zand. Een aardig plekje is Buona Vista, waar graag gepicknickt wordt. Watering Point en Closenburg zijn de stranden waar vroeger de Portugese en Hollandse schepen voor anker gingen om te worden geladen met kaneel, muskaatnoten, ivoor en edelstenen.

Pettah

Het drukke inheemse zakencentrum Pettah, ten noorden van het fort, telt enkele moskeeën en boeddhistische tempels. De katholieke St. Mary's Cathedral (Galle is een bisdom) dateert van 1874 en heeft twee open torens. Ten noorden van het fort liggen sportvelden. De 'Vlinderbrug' overspant met twee bogen een Oudhollands kanaal en leidt naar het Victoria Park. Het vroegere Hollandse kerkhof ligt ten noorden van de haven. Het werd in 1981 opgeheven en verscheidene grafzerken werden overgebracht naar de kerk.