Tupiza is een koloniaal plaatsje ten zuidoosten van Uyuni aan de spoorlijn naar Argentinië, dat bekendstaat om zijn buitengewoon mooie omgeving die bestaat uit bergen en woestijnen met kleurrijke, spectaculair gevormde rotsformaties, kloven en ravijnen en ontelbare cactussen. Tupiza ligt in een vruchtbare vallei, aan de gelijknamige rivier, en deze vormt een oase met talrijke akkers waar maïs op verbouwd wordt en groene weilanden waarop koeien grazen. De omgeving kan het best te paard bezocht worden, die overal te huur zijn, maar wandelen is ook goed mogelijk. Als alternatief kun je een taxi huren. Tupiza is tevens het vertrekpunt voor tours naar de Salar de Uyuni en de zogenaamde Butch Cassidy and Sundance Kid route.

Geschiedenis

Tupiza werd oorspronkelijk bevolkt door de Chichas, een oorlogvoerend volk dat het huidige Potosídepartement bevolkte. Ten tijde van het Incarijk (1440-1533) lag Tupiza op een belangrijke Incaweg die Collasuyo, (één van de vier staten van het Incarijk) doorkruiste. Veel namen van rivieren en bergen in de omgeving zijn dan ook in het Quechua, de taal van de Inca’s. Na de conquista (de verovering) van het Incarijk door de Spanjaarden in 1532, viel het gebied in handen van de Spaanse conquistador Diego de Almagro. Deze laatste ondernam in 1535 een expeditie met 12.000 man van Cusco naar het tegenwoordige Argentinië, op zoek naar het vermeende goud en zilver in deze gebieden. Eind 1535 kwam Diego de Almagro in Tupiza aan, het laatste dorp van het toenmalige Alto Perú, waar hij twee maanden kampeerde aan de oevers van de Río Tupiza om op troepenversterkingen te wachten. Waarschijnlijk heeft hij toen Tupiza gesticht en maakte daarmee de nederzetting tot een van de oudste van Zuid-Amerika. Tijdens de koloniale periode lag Tupiza op de belangrijke weg Lima-Buenos Aires en in sommige jaren transporteerden wel 70.000 muilezels mineralen uit de mijnen van Tupiza naar Salta in Argentinië.

Vanaf het begin van de 19e eeuw werd Tupiza een belangrijk commercieel centrum van opslag en distributie van mineralen zoals zilver, antimonium, tin en bismut. In 1892 kwam de spoorlijn gereed die Oruro verbond met de Stille Oceaan en in 1920 werd Tupiza aangesloten op het spoornet. Zo nam de trein uiteindelijk de functie van de lama over als vervoerder van de mineralen. In 1950 echter sloten de mijnen als gevolg van daling van de mineraalprijzen. Veel mensen verlieten het stadje en immigreerden naar Argentinië. Tegenwoordig is er weer leven in de brouwerij door de stijging van de mineraalprijzen en vanaf 1985 neemt het toerisme naar dit zeer mooie gebied toe, dat ‘off the beaten track’ ligt. Tupiza wordt een steeds belangrijkere startpunt van de beroemde jeeptour door Zuidwest Bolivia (Uyuni).

Klimaat

In de wintermaanden tussen juni en september ligt de gemiddelde temperatuur tussen de 2° C en 18° C en is het droog met blauwe hemel. ’s Nachts daalt de temperatuur aanzienlijk. In de zomer tussen november en maart is het warm met temperaturen tussen de 8° C en 35° C en vooral in januari en februari kan soms hevige regenval voorkomen die de normaal droge rivierbeddingen van de Quebrada in de kortste tijd doen vollopen.

Bezienswaardigheden

Het aangename Plaza Independencia vormt het hart van de stad. Hier bevindt zich La Catedral (19e eeuw).

Op de Plaza staat bovendien een standbeeld van de oprichter van de belangrijkste mijnen in de omgeving, Avelino Aramayo (1809-1882). Bij de Plaza bevindt zich Museo Municipal met oude mijninstrumenten, foto’s en militaire uniformen. Aan de overkant van Río Tupiza ligt Chajra Huasi, een imponerend Italiaans landhuis uit 1870 van de Aramayofamilie. Deze familie uit de buurt van Tupiza hield zich eerst bezig met karavanen van muilezels tussen Jujuy (het huidige Argentinië) en La Paz en later met de mijnbouw. Zij zouden uitgroeien tot een van de machtigste mijnfamilies van Bolivia. Cerro Corazón de Jesús is een uitzichtpunt net buiten het plaatsje, waarvandaan een mooie zonsopkomst en ondergang over Tupiza te beleven valt. Op donderdag en zaterdag zijn er levendige markten rond het treinstation.

Omgeving Tupiza

Ten oosten van Tupiza

3 km ten oosten van Tupiza bevindt zich de makkelijk te beklimmen Mirador La Cruz (3210 m) en 4 km van Tupiza ligt Cerro Elefante, een ander goed uitzichtpunt.

Ten zuiden van Tupiza

Een van de hoogtepunten van Tupiza is een excursie te paard naar Cañon del Diablo, Valle de los Machos, Valle del Inca en Cañon del Duende. Deze gebieden liggen net buiten Tupiza en bieden een enorme verscheidenheid aan landschappen, die bestaan uit spectaculair gevormde en kleurrijke rotsformaties, ravijnen en valleien met vele cactussen. Deze route duurt 5 uur op het paard en zonder Cañon del Duende duurt de tocht 3 uur. Je kan het best via een reisbureau een excursie boeken, Er zijn wel lokale jongens in Tupiza die een paardentocht aanbieden tegen lage prijzen maar paardrijden houdt toch altijd een zeker risico in. Deze tocht kan uitgebreid worden met 2 uur door de Quebrada Seca naar de rotsformatie El Toroyoj (12 km van Tupiza), Río San Juan del Oro, La Torre (de natuurlijke toren), Angosta (10 km van Tupiza) en terug langs de Río Tupiza. Je kan deze routes ook wandelen (neem altijd veel water mee!) maar houd rekening met de afstanden, zon en bovendien bestaat de kans te verdwalen. Een fiets huren is een andere optie maar de kwaliteit van de fietsen is vrij slecht. Bovendien zijn veel paden van zand en dat maakt het fietsen zeer zwaar.

Pas op! Tijdens hevige regenval veranderen de droge rivierbeddingen in de Quebrada (cañon) in snelstromende rivieren en kunnen een bedreiging voor het leven vormen!

Ten noorden van Tupiza

Hier is eveneens te paard een mooie rondrit van 5 uur mogelijk, via de wijde, met steile rode rotsen omgeven Quebrada Palala naar Tambillo, waar de schilderachtig gelegen Río Tupiza overgestoken wordt. De tocht gaat vervolgens via de Quebrada Choroma naar Monterico, waar grote rechtopstaande rotsblokken het idee geven van vuurtorens en bovendien vallen de verschillende kleuren van de rotsen op. Charahota is een bijzondere plaats met kleurrijke rotsformaties die gevormd zijn door lava. De tocht kan met 2 uur worden uitgebreid tot La Poronga, een mooi gevormde rechtopstaande rots van 50 meter hoog.

Ten westen van Tupiza

Vanaf het stadje is een mooie halvedagwandeling mogelijk door de kloof El Cañon (7 km). Het pad gaat langzaam omhoog langs een zanderig rivierbed en eindigt bij een waterval. Een andere wandeling is via de Quebrada de Palala, waar een spectaculaire weg omhoog loopt naar een mirador (3750 m), 15 km van Tupiza. Hiervandaan is een schitterend uitzicht op de wijde omgeving van Tupiza, waarbij de conische vorm van de vulkaan El Chorolque (5600 m) te onderscheiden is, die net als Cerro Rico in Potosí een labyrint van mijnschachten heeft en waar vroeger veel ertsen gedolven werden. Schuin beneden de mirador ligt een indrukwekkende vallei gevuld met natuurlijke torenspitsen, de zogenaamde El Sillar, ook wel Valle de la Luna genoemd vanwege zijn gelijkenis met maanlandschappen. Deze weg loopt door naar Cordillera de Lípez en Laguna Colorado en alle jeeptours van Tupiza naar Uyuni komen langs deze mooie plek. Het beste is om een taxi te huren in Tupiza (US$15).

Geologie rond Tupiza

De steile rotsen in de omgeving bestaan uit sediment- en zandgesteente, afkomstig van zowel de zee als land. In de loop van de tijd heeft de wind de rotsen geërodeerd in vormen die doen denken aan torenspitsen en muren. De kleuren van het gesteente van de rotsen en bergen suggereren de mineralen die hier voorkomen. Bruinrood tot rood wijst op oxide van ijzer en een scala aan groene, turkooizen kleur geeft kopersulfaat aan. Violetkleuren duiden op mangaan en beige, bruine en oranje kleuren op leem.

De provincie Sud Lípez

Deze afgelegen en zeer hooggelegen provincie was voor het grootste gedeelte van de vorige eeuw politiek en economisch geïsoleerd van de rest van Bolivia. Door de plaatselijke armoede trok een groot deel van de Aymara- en Quechuasprekende bevolking naar Chili en Argentinië om daar werk te zoeken. In 2003 vonden er echter politieke hervormingen plaats waardoor beter werd omgegaan met de natuurlijke hulpbronnen in de omgeving en dit heeft geleid tot een opleving in de regio. De inheemse bevolking leeft van het hoeden van lama’s en schapen en combineert deze activiteit met het cultiveren van quinua, aardappels en fruitbomen. Daarnaast is er de laatste jaren weer een enorme opleving in de mijnbouw en er bestaat een groot gemeenschappelijk project om het lokale toerisme te ontwikkelen.