Het paleis pronkt aan de statige Plaza de Oriente en wordt om die reden ook wel Palacio de Oriente genoemd.

Een beperkt aantal salons en zalen van het uit granietblokken opgetrokken paleis kan worden bezocht. Zij het met een gids en langs een haag van suppoosten. Het is overigens zeer de vraag of Karel lll die hier in 1764 zijn intrek nam, ooit zelf alle meer dan 3000 kamers heeft gezien. Het paleis is tussen 1738 en 1764 gebouwd onder leiding van de Italiaanse architect Sachetti en de Spanjaard Rodriquez naar tekeningen van bouwmeester Juvara.

Na het bestijgen van de monumentale marmeren trappen in de centrale hal met zijn schitterende door de Italiaanse meester Giaquito beschilderde plafonds, kom je eerst in de Salón de Alabarderos, de Hellebardierszaal. Hier hield vroeger de koninklijke garde de wacht. Er hangen kostbare Vlaamse gobelins waarop hoofdzakelijk Bijbelse scènes worden uitgebeeld. Het paleis beschikt over een unieke collectie gotische wandtapijten; deze is in een aparte zaal ondergebracht, de Salón de Reina María Cristina.

Naast de Hellebardierszaal ligt de Salón de Columnas, de Zuilenzaal. De Romeinse borstbeelden hier eisen samen met de prachtige plafondschilderingen van Giaquinto alle aandacht op.

Achter deze twee zalen liggen de koninklijke verblijven uit de tijd van Karel lll. Ook koning Alfons Xlll die in 1931 Spanje verliet en in ballingschap ging, heeft van deze zalen nog gebruik gemaakt. Karel liet hier een drietal salons speciaal voor zichzelf inrichten. De rondleiding gaat achtereenvolgens door de Saleta (kleine salon), de Antecámara (antichambre) met de portretten van Karel Vl en koningin Maria Luisa van de hand van Goya, en de grote Salón de Gasparini.

Deze laatste zaal is genoemd naar de Italiaanse decorateur die kwistig rondstrooide met het meest uitbundige wat de rococo op dat moment te bieden had. Weelderig stukwerk, oogverblindende verguldsels en prachtige kroonluchters omlijsten de kostbare antieke stijlmeubelen en het zeldzame Saksisch aardewerk.

Via een aantal tussenkamers schuifel je de fascinerende Sala de Porcelana in. De wanden van deze salon zijn van boven tot onder bekleed met honderden handgeschilderde porseleinen tableaus, ontworpen door Italiaanse kunstenaars. Evenals de meeste meubelen zijn ook deze tegels destijds in de koninklijke werkplaatsen van Buen Retiro gemaakt. Na het bezichtigen van de Sala Amarilla (gele kamer), beland je in de Gran Comedor de Gaja, de prachtige statiezaal die ook nu nog bij bijzondere gelegenheden wordt gebruikt.

In een van de volgende zaaltjes zijn collecties klokken en zilverwerk te bewonderen. Ze zijn door Karel IV en Ferdinand Vlll bijeengebracht; beiden waren verwoede verzamelaars waardoor ze de staatszaken nogal lieten versloffen.

Majestueus is de Capilla Real. De koninklijke kapel werd tussen 1749 en 1757 door de bouwmeesters Rodriguez en Sacchetti gebouwd. De kapel wordt door prachtige marmeren zuilen gedragen. Na door talloze andere vertrekken te zijn gelopen, kun je een kijkje nemen in de beroemde troonzaal, de Salón del Trono. In 1764 schilderde de destijds bijna 80-jarige Italiaanse meester Tiápolo de zoldering.

Interessant is ook een bezoek aan de Biblioteca Real. De collectie van de koninklijke bibliotheek is indrukwekkend: ruim 300 duizend veelal antieke boeken en manuscripten. De koninklijke archieven zijn hier ook ondergebracht; ze gaan terug tot eind 15e eeuw.

Eenmaal weer buiten en bekomen van de verbazing over zoveel pracht en praal, kun je, als je tenminste nog op je benen kunt staan, een bezoek brengen aan de koninklijke apotheek. De Farmacia Real is nog vrijwel volledig in 18e-eeuws staat bewaard is gebleven. Op het voorplein van het paleis bevindt zich de Almería Real. In deze koninklijke wapenkamer is een collectie antieke wapens en wapenuitrusting bijeengebracht. Veel is afkomstig van wat het leger van Karel V buitmaakte op de vijand.

Aan de zuidzijde van het koninklijk paleis staat de Catedral de Ntra. Sra. de la Almudena die in de volksmond eenvoudig ‘La Almudena’ wordt genoemd. Hoewel het plan voor de bouw van de Almudena-kathedraal al begin 16e eeuw werd opgevat, duurde het tot 1880 voor de eerste steen kon worden gelegd. In 1944 besloot de republikeinse regering de bouw te staken omdat, zo luidde de verklaring, de neogotische stijl niet paste bij het paleis. Bovendien was de San Isidro-kerk in 1885 al tot kathedraal verheven en had het stadsbestuur andere zorgen aan het hoofd.

De kerk kwam uiteindelijk pas in 1993 gereed en werd door paus Johannes Paulus II tijdens zijn bezoek aan Spanje in dat jaar als kathedraal ingewijd. La Almudena is bepaald geen schoonheid. Met een neogotisch schip, neo-Romaanse crypte, neoklassieke façade en modernistisch glas-in-lood ramen raak je als bezoeker verstrikt in een kluwen van stijlen.