Uit die tijd zijn ook veel geschriften bewaard gebleven waarin het belang van de stad werd onderstreept. Zo schreef de Romeinse geschiedschrijver Ammianus Marcellinus dat de plaats zeer geschikt was om er een keizerlijke residentie te stichten. Dat gebeurde dan ook, maar niet voordat Serdica door muren omgeven was. Nog steeds kunt u delen van deze muren terugvinden in de passage onder Osvoboditel en nabij het archeologische complex achter de presidentiële werkvertrekken. Op dit complex, Sv. Georgi Rotunda, vindt u ook nog delen van het in 176 voltooide fort dat de stad moest verdedigen.

De macht van Serdica bereikte haar hoogtepunt onder de Romeinse keizer Constantius II aan het begin van de 4e eeuw. Hij was er ook verantwoordelijk voor dat de heirweg werd aangelegd tussen Belgrado en Istanbul (voorheen het naar hem genoemde Constantinopel). Het was ook in die tijd dat het christendom in Bulgarije officieel werd toegestaan.

In 312 was het de onderkeizer Galerius die het edict van Serdica ondertekende, maar de invoering van het christendom was pas een feit door de ondertekening van het edict van Milaan een jaar later door Constantijn de Grote. De Hunnen namen in de vijfde eeuw uiteindelijk Serdica in en verwoestten de stad. Onder de Byzantijnse keizer Justinus werd de stad echter herbouwd en herkreeg zijn belangrijke functie als middelpunt van de Balkan.

Tijdens de grote volksverhuizing vestigden zich vele Slaven in het gebied en in 809 werd Serdica door Khan Krum (‘de verschrikkelijke’), een voorganger van de Bulgaarse vorsten, ingenomen. De Slaven noemden de stad Sredets, wat zoveel betekent als ‘middelpunt’, terwijl de Byzantijnen nog steeds spraken over Triaditsa. Tijdens het tweede Bulgaarse keizerrijk werd de Sv. Sofiakerk gebouwd. De kerk staat er nog steeds en naar deze heilige werd de stad in de 14e eeuw officieel genoemd.

Historici zijn het er nooit over eens geworden wanneer de naamgeving precies heeft plaatsgevonden, waarschijnlijk heeft het een groot aantal jaren geduurd voordat iedereen over Sofia sprak. De naam bestond dus al toen de Ottomanen de stad in 1382 tot overgave dwongen en er gedurende de volgende vijf eeuwen de scepter zouden zwaaien. Sofia werd een belangrijke marktplaats, alweer dankzij de centrale ligging en de goede bereikbaarheid. Het was echter nog steeds geen plaats die binnen het Ottomaanse rijk een vooraanstaande plaats innam. Dat was voorbehouden aan de grote steden, zoals Istanbul.

De betekenis van Sofia liep eerder terug dan vooruit en die economische teruggang ging nog sneller na de aardbeving in 1852 waarbij een gedeelte van de stad werd verwoest. De Turken, daartoe gedwongen door de achteruitgang van hun rijk, verwaarloosden de stad als economisch middelpunt van de Balkan, ondanks het feit dat ze er groot belang bij hadden. De wegen die Sofia met andere landsdelen verbond bleven van grote economische en strategische betekenis.

Pas met de komst van de Russen die in 1878 de Turken versloegen nam de betekenis weer toe. In minder dan honderd jaar steeg het inwoneraantal van Sofia van 12.000 tot meer dan 1 miljoen. Dat was niet in de laatste plaats te danken aan het feit dat Sofia werd aangewezen als hoofdstad van het Bulgaarse rijk. Veliko Târnovo, de plaats die reeds lang als hoofdstad fungeerde, veel centraler lag en heel veel meer invloed had, was daarmee aan het einde van zijn bloeiperiode gekomen.

Na het verdrijven van de Turken werden vele moskeeën verwoest of voor andere doeleinden in gebruik genomen. Meer dan 6000 Turken verlieten de stad maar de groei was niet te stuiten. Het bestuur van Sofia werd wereldwijd geroemd om de aanpak van de opbouw van de stad. In plaats van een beetje nurks aandoende Oost-Europese stad naar Russisch voorbeeld, stond de manier waarop het bestuur over de stad werd uitgeoefend en de wijze waarop de stad werd opgebouwd model voor vele, ook West-Europese, steden.

Bij uw bezoek aan de stad zal het u dan ook niet ontgaan dat de wijken zeer ruim zijn opgezet en dat vele gebouwen die werden neergezet na de communistische overheersing, kunnen wedijveren met de modernste gebouwen in de wereld. Gebouwen als het Tzum winkelcentrum en het wereldhandelscentrum om een paar voorbeelden te noemen, zijn schoolvoorbeelden van moderne westerse architectuur.

Gedurende de jaren tachtig van de 20ste eeuw ging het snel bergafwaarts met de economische betekenis van de stad, in 1990 stond de stad op de rand van een bankroet. Een en ander werd uiteraard veroorzaakt door het uiteenvallen van de Sovjetunie. Grote bedrijven in en in de omgeving van Sofia die dreven op opdrachten uit Rusland, werden gesloten en de werkloosheid nam ongekende vormen aan. Armoede werd troef en dat is nog steeds zo, al begint Sofia, dankzij de inspanningen van vele politici weer uit het dal te klimmen.

Het gaat de bevolking echter allemaal niet snel genoeg en bijna dagelijks kunt u mensen uit het gehele land (vreedzaam) zien demonstreren tegen de economische toestand in het land. Soms staan er tien mensen met spandoeken en borden voor het gebouw van de regering, soms trekken duizenden mensen door de straten van Sofia om hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden te eisen.