Gedurende de 16e en de 17e eeuw vestigden ze zich in gebieden die door de Turken werden gecontroleerd en namen het Turks als moedertaal aan. Hun geïsoleerde levenswijze zorgde ervoor dat ze buitenstaanders waren en bleven. Hun woonwijken worden ook door de Bulgaren gemeden in verband met het feit dat het er onveilig zou zijn. Men gaat daarin zover dat men op sommige plaatsen langs de grote wegen door middel van billboards wordt gewaarschuwd tegen het binnengaan van zigeunerwijken. Elke grote stad heeft wel een zigeunerwijk, de grootste vindt men in Sofia, Sliven en Lom. Ondanks het feit dat er meer dan 370.000 (andere cijfers spreken over 750.000) geregistreerde zigeuners in Bulgarije leven, vormen ze geen eenheid. Ze zijn onder te verdelen in clans, grote families die eerder in onmin met elkaar zullen leven dan in vriendschap. Bij het genoemde aantal (de meest recente telling dateert uit 2001) zijn niet de zigeuners gerekend die wel zijn geïntegreerd, hetzij in de Turkse, hetzij in de Bulgaarse gemeenschap.

Voordat ze zich in de steden vestigden (en een aantal doet dat nog steeds) leidden ze een zwervend bestaan en verdienden ze als ketellapper, scharenslijper of, in meerderheid, als circusartiest hun brood. De omgang met wilde dieren en vooral met beren schijnt hen op het lijf geschreven te zijn. Onder het communistische bewind moesten zij hun zwervende bestaan opgeven, het werd hun bij wet verboden. Ze werden verplicht zich te vestigen en werk te verrichten in fabrieken of in de landbouw. Ondanks de dwang die hen tot een ‘normaal’ Bulgaars burger maakte, bleven zij zich naar hun eigen normen gedragen. Zo is, ondanks de leerplicht, het analfabetisme onder hen groot, minder dan de helft van de zigeunerkinderen ontvangt regelmatig onderwijs.

Vandaag de dag is het rondtrekken weer toegestaan, maar slechts weinig families maken van die hernieuwde toestemming gebruik. Hun afwijkende gedrag maakt hen wel tot een mikpunt van allerlei minder fraaie zaken. De toename van de criminaliteit in Bulgarije wordt ten volle aan de zigeuners toegeschreven. Dat is niet zo vreemd, zeker niet als u weet dat zakkenroller een in zigeunerogen gerespecteerd beroep is. Ook de cijfers wijzen uit dat de zigeuners in belangrijke mate bijdragen aan de toename van de onveiligheid in Bulgarije. Was in 1986 nog slechts in 10% van de gevallen sprake van een zigeuner als dader, dit percentage groeide in 1994 tot maar liefst 37! Bedacht dient overigens te worden dat de Roma in Bulgarije bijna overal de schuld van krijgen. Echte officiële cijfers ontbreken.

En hoewel je dus zou kunnen stellen dat de meeste delicten in Bulgarije door niet-zigeuners worden gepleegd, als je het percentage misdrijven afzet tegen het percentage zigeuners ten opzichte van de bevolking, dan kan nauwelijks worden ontkend dat de zigeuners een meer dan werkzaam aandeel hebben in de groei van de Bulgaarse criminaliteit. Dat is dan ook de belangrijkste reden voor de Bulgaren om hen te mijden. Voor de zigeuners die wat beter zijn geïntegreerd is dat weer een reden om hun afkomst te verzwijgen uit angst voor discriminatie. Het officiële aantal van 370.000 (of 7500.000) is mede daardoor waarschijnlijk veel hoger.

Een heel ander aspect binnen de samenleving van de zigeuners is het kindertal. Zigeunermeisjes krijgen al op zeer jonge leeftijd hun eerste kind. Men spreekt over een leeftijd tussen 13 en 15 jaar. De meisjes zijn ongehuwd en staan hun kind vaak ter adoptie af. Toch zullen de zigeuners hun kinderen als het enigszins mogelijk is behouden. De koters zijn niet alleen een oudedagsvoorziening voor de ouders, zodra ze leerplichtig zijn worden ze ingeschreven als ‘schoolgaand’. Dat betekent per kind een maandelijkse toelage.

Doorgaans zal het kind de school slechts sporadisch bezoeken, maar vanwege het feit dat de zigeuners zich gemakkelijk kunnen indekken vanwege het feit dat hun kind gediscrimineerd wordt, is het moeilijk voor de overheid om de toelage in te trekken. Want, de school niet bezoeken betekent een inhouding van de kindertoelage.