U wordt dus vooral geconfronteerd met de islam. Hoewel de manier waarop de islam wordt beleefd wel eens afwijkt van de manier waarop dat in het Midden-Oosten of aan de Afrikaanse noordkust gebeurt, een groot deel van de bevolking is streng religieus. U kunt het merken aan de gebedsuren. Het is bepaald geen vreemd beeld als er even geen bediening is in het hotel of als er op het land een boer in gebed verzonken is. Hij zit op een gebedsmat en heeft altijd het gezicht op Mekka, de geboorteplaats van Mohammed en belangrijkste bedevaartplaats voor de islamiet, gericht. Men bidt vijfmaal op een dag: om 06.30 uur de Fajr, om 14.00 uur de Suhr, om 17.00 uur de Asr, om 19.30 uur de Maghrib en om 20.30 uur de Isha.

Door het gehele land ziet u de moskeeën. De grootste staat in de hoofdstad Banjul en heet toepasselijk ‘Grote Moskee’. Er zijn overigens twee ‘Grote Moskeeën’ in Banjul. Maar, waar u ook komt, overal ziet u al vanuit de verte de vaak indrukwekkende minaretten van de plaatselijke moskeeën. In het binnenland, waar de huizen van riet, bamboe, bladeren en leem vervaardigd zijn, valt de vaak kleurrijke moskee direct op. Gelijktijdig met de dagelijkse gebeden vindt in de moskee een godsdienstoefening plaats.

Buiten de tijden waarop dit gebeurt kunt u (meestal) de moskee bezoeken, vraag even toestemming aan de altijd aanwezige moskeebewaarder. U dient behoorlijk gekleed te zijn (bedekte schouders en benen) en voordat u naar binnen gaat moeten de schoenen uitgetrokken worden.

Tijdens het verblijf in Gambia wordt men regelmatig met de islam geconfronteerd. Let erop dat fotograferen en filmen alleen is toegestaan nadat u daarvoor toestemming gevraagd en gekregen heeft. Dat geldt in principe ook voor voorwerpen, huizen en moskeeën en zelfs voor (begeleid) vee. Bij deze categorieën ligt het overigens wat minder gevoelig als bij personen.

Als u zich in het openbaar buiten het hotel vertoont wordt verwacht dat u behoorlijk gekleed gaat. Dames in bikini en heren met ontbloot bovenlijf worden niet altijd even vriendelijk tegemoet getreden als zij zich op die manier op straat of op de markt vertonen. Hetzelfde geldt als u zich met een taxi laat vervoeren. Vele chauffeurs zullen u niet eens meenemen.

Namen zult u vaak voorafgegaan zien door het woord: ‘Alhaji’. Dit betekent dat degene die achter de naam schuilgaat een pelgrimstocht naar Mekka heeft gemaakt. Handelaren maken veelvuldig gebruik van deze titel, het geeft aanzien (en klandizie).

Vanuit het koloniale verleden heeft men in Gambia de zondag als rustdag aangenomen. De heilige dag voor de islamitische Gambianen blijft echter de vrijdag. De geboortedag van de profeet Mohammed in september is een nationale feestdag. De datum verschilt van jaar tot jaar omdat de Gambianen er twee kalenders op na houden, de westerse en de islamitische, een maanjaar. Doordat het islamitische jaar 354 dagen telt, is de datum van de islamitische feestdagen elk jaar verschillend.

Islamieten vieren de ramadan. Deze vindt plaats gedurende de negende maand van het islamitisch jaar, beginnend bij nieuwe maan en eindigend met een geweldig feest bij de volgende nieuwe maan. Het is een periode van vasten en bidden, tussen zonsopgang en zonsondergang wordt niet gegeten, gedronken of gerookt en is seks taboe. Direct na zonsondergang wordt op feestelijke manier gegeten en gedronken.

De toerist merkt in Gambia weinig van de ramadan, een enkele keer komt het voor dat de service tijdens het avondeten iets te wensen overlaat, de gasten gaan voor, maar de bedienden hebben de gehele dag nog niet gegeten. Mensen die zich niet aan de voorschriften houden of andersdenkenden worden niet als buitenstaanders behandeld. Zwangere, zogende en menstruerende vrouwen, alsmede personen die zwaar lichamelijk werk doen en reizigers, zijn van de verplichtingen uitgezonderd. Er wordt wél van hen verwacht dat de dagen waarop niet aan de verplichtingen voldaan kon worden, later worden ingehaald.

Het einde van de ramadan (Fid-al-Fitr) wordt in Gambia bij de Franse naam genoemd: korité. Het is een nationale feestdag die landelijk gevierd wordt. De juiste dag (nieuwe maan) wordt pas een dag van tevoren officieel bekendgemaakt. Iemand heeft, in het bijzijn van tenminste vier anderen het eerste streepje van de nieuwe maan gezien ‘They have seen the moon!!’ gaat als een lopend vuurtje door het land, de radio en televisieprogramma’s worden ervoor onderbroken en het telefoonverkeer loopt hopeloos in de war.

De volgende dag viert men dat dan tijdens het middaggebed in de moskee, gevolgd door een uitgebreide maaltijd. Vrouwen en veel kinderen worden in nieuwe kleding gestoken, waarmee ze zich na de maaltijd op straat begeven. De kinderen gaan de huizen langs, laten hun nieuwe kleren zien en wensen u ‘happy korité’. Ze verwachten als tegenprestatie geld of snoep.

In de komende jaren begint de ramadan op de volgende data (een dag verschil is mogelijk): 2014: 28 juni; 2015: 18 juni; 2016: 6 juni; 2017: 27 mei; 2018: 16 mei; 2019: 6 mei; 2020: 24 april.

Doordat Gambia niet helemaal op de evenaar ligt is er, afhankelijk van het jaargetijde enig verschil in de lengte van de dag en die van de nacht, hetgeen verschil betekent voor de dagelijkse vastenperiode gedurende de ramadan. Naarmate men de langste dag nadert (net als bij ons rond 21 juni), wordt de dag en daarmee de periode dat gevast moet worden, langer. Is men de langste dag gepasseerd dan wordt de tijd waarbinnen niets genuttigd mag worden weer korter.

Twee maanden en 10 dagen na het einde van de ramadan wordt Tobaski gevierd, het feest van de offerande. Er wordt een schaap, geit of kip op rituele wijze geslacht. Dit gebeurt door het dier de hals af te snijden. De slachting wordt verricht door een religieuze of door het hoofd van het huis of de compound. Deze mag de slachting echter alleen verrichten als hij ’s morgens in de moskee de rituele slachting door de imam heeft bijgewoond.

Tijdens de slachting legt de echtgenote van degene die de slachting verricht, haar hand op diens rug. Het komt nogal eens voor dat u wordt uitgenodigd om Tobaski in een gezin mee te vieren. Want dát is Tobaski: wat je hebt, delen met anderen.

De dagen vóór Tobaski is het een drukte van belang op de vele veemarkten. De prijzen van het kleinvee vliegen omhoog. Om dit enigszins te omzeilen reizen veel bewoners van de kuststreek naar het binnenland, waar de prijzen lager zijn. U zult op deze dagen extra veel schapen en geiten in en op het openbaar vervoer tegenkomen.

Er wordt voor de viering van Tobaski vaak nieuwe kleding aangeschaft, waarbij vooral de kleding van de vrouwen opvalt door de kleurrijkheid. De dag na Tobaski vertoont men er zich mee op straat. Als u uitgenodigd wordt voor het bijwonen van het feest, zal men een bijdrage in de kosten verwachten. Dit kan in natura betaald worden, bijvoorbeeld in de vorm van een baal(tje) rijst, maar een financiële bijdrage is uiteraard ook zeer welkom. Bedenk dat vele Gambianen zich in de schuld moeten steken om Tobaski te kunnen vieren. Het openbare leven ligt op deze dag vrijwel stil.

Geloof en bijgeloof liggen dicht bij elkaar. Welk geloof of welke leer men ook aanhangt, van jongs af aan dragen kinderen ju-ju’s om de hals, gris-gris om bovenarm of enkel en belly-belly’s om hun middel. Ze dienen allen hetzelfde doel: bescherming tegen kwade geesten. Er worden vaak schelpen gebruikt, maar ook stukjes leder waarin doorgaans een (door een officiële vertegenwoordiger van dat geloof) gewijde tekst is verborgen.

Let ook eens op de ingangen van de huizen: boven veel deuren hangen voorwerpen die je daar niet verwacht of je totaal onbekend voorkomen. Als je eenmaal weet wat het is, vraag je je af waarom het nu juist boven de deur hangt. Het onbevoegd betreden van de woning wordt door de goden, dankzij deze bescherming bestraft, genode gasten worden gezegend.