De meest voorkomende tropische ziekte is ongetwijfeld malaria. Als u zich aan de voorschriften van de arts houdt en op tijd uw malariapillen inneemt, kan u weinig gebeuren. Malaria is de meest voorkomende én de meeste slachtoffers eisende tropische ziekte! Er zijn echter diverse vormen van malaria. De ernstigste vorm is malaria tropica, die zonder behandeling veelal dodelijk is. U kunt de kans op malaria verminderen door zich te beschermen tegen muggenbeten en antimalariatabletten te slikken. Voorzorgsmaatregelen geven geen garantie dat u geen malaria krijgt, maar samen met een vervolgbehandeling komt u malaria zonder problemen te boven. Milde vormen van malaria geven slechts gedurende een korte periode ongemak. U wordt geplaagd door koortsaanvallen die zich na enkele dagen herhalen.

In stilstaand zoet water (óók in een regenplas!) kunnen slakken voorkomen die wormlarven bij zich dragen. Deze wormen veroorza-ken bij de mens bilharzia (schistosomiasis), een ernstige en moeizaam behandelbare aandoening van de darmen of de blaas, tenzij u zich direct na een vermoeden van bilharzia onder behandeling stelt. Zwem daarom nooit in stilstaand water en vermijd elk contact daarmee (ook pootjebaden is risicovol!). Mocht u echter na het zwemmen jeukende pukkeltjes krijgen dan bestaat de kans dat u besmet bent met bilharzia. Ondanks het feit dat deze pukkeltjes na een paar dagen verdwenen zijn, raadpleeg dan toch altijd een arts. Na drie tot zes weken krijgt u pas de echte narigheid: koorts, hoesten, buikpijn, galbulten of kortademigheid om maar eens een paar verschijnselen te noemen. Ook wanneer u pijn heeft tijdens het plassen kunt u bilharzia onder de leden hebben.

Knokkelkoorts (dengue) wordt veroorzaakt door een virus dat wordt overgebracht door een mug. Als deze mug eerder een persoon gestoken heeft die knokkelkoorts had zal deze elk volgend slachtoffer besmetten. Knokkelkoorts is niet door mensen overdraagbaar. De mug die knokkelkoorts overbrengt broedt in stilstaand water dat zich op een donkere plek bevindt, bijvoorbeeld in een plantenbak of een oude autoband. U herkent knokkelkoorts aan aanvallen van hoge koorts, zware hoofdpijn (vooral achter de ogen), spierpijn of pijn in de botten of gewrichten, misselijkheid en/of huiduitslag. De mug is het meest actief in de vroege ochtend en in de namiddag. Er bestaat geen vaccinatie tegen knokkelkoorts. De ziekte is echter goed en zonder nadelige effecten achteraf te behandelen. Een verwaarloosde knokkelkoorts, of een tweede of derde infectie kan echter dodelijk zijn. U herkent een tweede infectie aan kleine onderhuidse bloedingen op voeten en benen, onder de oksels of aan het verhemelte. De bloedingen zien eruit als rode puntjes op de huid. U moet ook extra attent zijn wanneer u onverwacht een bloedneus krijgt. Ook dit kan een waarschuwing zijn dat u een vervolginfectie met knokkelkoorts onder de leden heeft.

Een andere wijdverspreide ziekte die na malaria de meeste slachtoffers eist is aids. In Kenia is een deel van de bevolking besmet met het HIV-virus, van prostituees gaan cijfers rond die erop wijzen dat meer dan 80% van hen besmet is. Deze ziekte is eenvoudig te voorkomen door seksueel verkeer met de lokale bevolking te vermijden. Gezien de simpelheid van die stelling ligt het voor de hand dat u zich uitsluitend kunt beschermen door gebruik te maken van condooms. Aangezien deze niet of nauwelijks te koop zijn, is het verstandig een voldoende voorraad bij u te steken. Houd er rekening mee dat inlandse mannen nauwelijks te bewegen zijn tot het gebruik ervan en dat aids als ziekte vrijwel onbespreekbaar is. Vrouwen bieden zich, vooral in de grotere steden gemakkelijk aan, meestal als gevolg van armoede, soms omdat de hoop gewekt wordt dat hen een betere toekomst in een West-Europees land te wachten staat. Mocht u in Kenia een bloedtransfusie moeten ondergaan: in de ziekenhuizen in de grote steden is al het bloed op het HIV-virus getest.

Behalve aids wordt ook gemakkelijk een andere geslachtsziekte opgelopen. Bedenk dat een geslachtsziekte niet alleen wordt over-gebracht door geslachtsgemeenschap, maar veroorzaakt kan worden door elk seksueel contact waarbij geslachtsorganen, mond of anus betrokken zijn.

In hooggebergte, vooral als u boven 2500 meter komt, loopt u de kans overvallen te worden door de zg. ‘hoogteziekte’. Symptomen zijn: hartkloppingen, kortademigheid, hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, verlies van eetlust, dan wel een combinatie ervan. U heeft zichzelf overschat of uw conditie laat toch wat te wensen over. De behandeling is simpel: een goede pijnstiller en rust. Enkele uren is meestal voldoende, maar vooral jongeren hebben soms enkele dagen nodig om te herstellen. Let er tevens op dat u in het hooggebergte gemakkelijk een zware zonnebrand oploopt!

Als u een bergtocht van enkele dagen gemaakt heeft en u wilt nog een paar dagen lekker luieren aan de kust, bestaat het risico dat u, nadat u reeds terug bent van uw bergtocht en zéker na een snelle afdaling, alsnog met een acute vorm van deze ziekte geconfronteerd wordt. Het risico is nóg groter als u gaat duiken.

Allerlei insecten schijnen het op de mensheid gemunt te hebben. Niet iedere insectenbeet heeft malaria of knokkelkoorts tot gevolg. Een insectenbeet altijd behandelen met een middel ter bestrijding van de (soms pijnlijke) gevolgen ervan. Teken willen zich nog wel eens in uw huid vestigen. Dit is gedeeltelijk te voorkomen door stevig schoeisel en dikke sokken te dragen. Draag sokken over uw broek, u voorkomt de ‘inloop’ van bijvoorbeeld mieren. Teken treft u meestal in onderbenen en voeten aan. U herkent een teek aan een onderhuidse zwelling, de teek neemt uw bloed op. Op den duur kunt u er pijnlijke gevolgen van ondervinden, ook als u de teek slechts gedeeltelijk verwijdert. Controleer uw huid altijd op de aanwezigheid van teken als u een wandeling gemaakt heeft door begroeid gebied. De simpelste manier om ze te verwijderen is ze met een pincet bij de kop te pakken en ze voorzichtig uit uw huid te trekken, of een ‘tekentrekker’ in uw reisapotheek op te nemen.

Er is een aantal vliegen dat zich doorgaans onder de huid van dieren nestelt, maar, als ze de kans krijgen, hetzelfde doen bij mensen. Om die reden is het af te raden dieren aan te raken. Dat geldt zowel voor (in onze ogen) huisdieren, als voor die schattige lammetjes of ander vee.

De meeste hinder in de tropen wordt echter ondervonden van zonnebrand. De manieren om dat te voorkomen zijn bij ieder bekend. Toch is het de meest onderschatte kwaal in de tropen! Gebruik een zonnebrandcrème die geschikt is voor de tropen en die u zowel tegen UV-A als UV-B straling beschermt.

Een veelvoorkomende kwaal is jeuk. Als uw huid schilferig is en geweldig jeukt dan kunt u dit in een paar dagen oplossen. Draag loszittende kleding, was u enkele malen per dag en droog uw huid goed af. Maak gebruik van een (ongeparfumeerde) talkpoeder. Uw beste verblijfplaats is een kamer met airconditioning. Vindt u zweren op uw huid, dan bent u waarschijnlijk gebeten door de zandvlieg. U heeft leishmaniasis onder de leden en de assistentie van een arts is nodig. Vooral kinderen zijn hier gevoelig voor.

Ten slotte, slangenbeten. Het komt weinig voor, maar u kunt het treffen. U voorkomt al veel door stevig schoeisel te dragen. Mocht u desondanks een slangenbeet oplopen, probeer de slang te herkennen, maak er een foto van. Dood het beest en neem het mee indien mogelijk. De meeste slangen zijn ongevaarlijk, maar er zitten ook gemene typetjes tussen. Een zwelling rond de slangenbeet, koorts, ongecontroleerde bewegingen, stuiptrekkingen, verlammingsverschijnselen, kortademigheid of gezichtstintelingen, ze kunnen erop duiden dat u gebeten bent door een giftige slang. Zo snel mogelijk naar een kliniek of ziekenhuis. Lukt dat niet op korte termijn, dan weet de lokale bevolking over het algemeen een (eveneens lokaal) middel om u er weer bovenop te krijgen.

Diverse vormen van tropische ziekten kunnen zich openbaren als u al lang en breed weer terug bent. Mocht u zich in de periode nadat u Kenia bezocht heeft grieperig of hangerig voelen, raadpleeg dan een arts en vertel dat u in een tropisch land was. Het maakt de kans op een snelle herkenning van een eventuele tropische aandoening veel groter.