In de schappen van uw reisagent en op internet heeft u de keus uit korte en lange culturele bus-, vlieg- of autoreizen. Wanneer een pakketreis voor u geen lonkend perspectief is vanwege het georkestreerde karakter en u liever uw eigen weg gaat, treft u hieronder de ingrediënten aan voor het samenstellen van een culturele reis.

Belangrijkste musea

Portugals nationale bezit is ondergebracht in het Musea Nacional de Arte Antiga in Lissabon. De collectie omvat onder andere schilderijen van beroemde oude Spaanse, Vlaamse, Nederlandse en Italiaanse meesters. Er is bijvoorbeeld werk te zien van Jeroen Bosch, Dürer, Murillo, Zurbarán en Memling.

Het belangrijkste museum op het gebied van de moderne kunst bevindt zich ook in de hoofdstad, het Museu de Arte Contemporãnea. U vindt er werk van Portugese kunstenaars vanaf 1850 tot heden. In omvang groter dan beide voorgaande musea, maar met een veelzijdiger collectie, is het boeiende particuliere Mueu Calouste Gulbenkian.

Het laatste museum in Lissabon dat ik hier wil noemen en dat samen met het Nationaal Museum in geen enkel reisprogramma mag ontbreken, is het Museu Nacional dos Coches, het beroemde nationaal rijtuigmuseum.

Het Museu Machado de Castro in Coimbra is zonder twijfel het interessantste museum buiten de Portugese hoofdstad. In dit voormalige bisschoppelijk paleis is een veelzijdige collectie bijeengebracht die betrekking heeft op een aantal belangrijke Portugese cultuurperioden. Vooral de archeologische afdeling staat internationaal in hoog aanzien, onder meer door het unieke cryptoportico, een galerij met Romeinse borstbeelden.

Het Museu Grão Vasco in Viseu behoort samen met het eerder genoemde Museu Nacional de Arte Antiga in Lissabon tot de beste musea op het gebied van oude Portugese kunst. Er is werk te zien uit de beroemde Viseu-school, ontstaan rondom de Portugese schilders Vasco Fernandes en Gaspar Vaz.

In de kathedraal van de noordelijke stad Braga dat wel het ‘Rome van Portugal’ wordt genoemd, vindt u de rijkste kerkelijke schatkamer van het land. De tesouro, de kerkschat, omvat een unieke en zeer kostbare collectie sier- en gebruiksvoorwerpen daterend uit de Portugese Gouden Eeuw en latere perioden.

Historische steden en monumentale bouwwerken

De Portugese hoofdstad Lissabon is voor iedereen met een brede culturele belangstelling steeds opnieuw een ontdekking. De stad telt vele prachtige musea en telt tientallen imposante monumentale bouwwerken. Zoals het 16e-eeuwse Mosteiro dos Jerónimos, het grootste klooster dat ooit in Portugal werd gebouwd.

Schilderachtig zijn de historische volkswijken Almama en Bairro Alta waar de traditionele volkscultuur tegen de verdrukking in stand houdt. De culturele agenda van de Portugese hoofdstad biedt ook de buitenlandse bezoeker een breed scala aan mogelijkheden: films, theaters, tentoonstellingen, manifestaties en lezingen.

De klerikale en dynastieke macht in Portugal heeft zich aanvankelijk geconcentreerd op de zuidelijke laagvlakte. Eeuwenlang is de bisschops- en later koningsstad Évora daarvan het centrum geweest. In deze stad kwamen in de dertiende eeuw bouwkunst, literatuur en wetenschap tot grote bloei.

Het monumentale Évora is nu cidade museu, museumstad. De stad ligt omringd door middeleeuwse vestingmuren als een oase te midden van de stoffige en zomers verzengende uitgestrektheid van de planície, de Portugese laagvlakte. Het hart van de stad wordt gevormd door een Romeinse tempel, de Templo Diana uit de 2e-3e eeuw v.Chr. Op de Romaans-gotische kathedraal na, zijn de meeste historische gebouwen in Manuelstijl opgetrokken.

Een van de elegantste steden van Portugal is zonder twijfel Coimbra. Het is de stad van de beroemde Portugese schrijver-dichter Luíz Vaz de Camões. En van talloze koningsdrama’s, waaronder de moord in 1355 op kroonprinses Inês door de Portugese adel. In de 12e en 13e eeuw was Coimbra hoofdstad van Portugal. Dom João, de eerste koning uit het Huis van Avis, liet zich er met veel ceremonie kronen.

Als universiteitsstad heeft Coimbra zich daarna tot intellectueel bolwerk van het land ontwikkeld. Tot de belangrijkste bezienswaardigheden behoren de 12e-eeuwse Sé Velha, de oude kathedraal, en de Velha Universidade, de oude universiteit.

De Portugese koningshuizen hebben zich in hun dadendrang maar weinig beperkingen opgelegd. Dat gold ook voor de Kerk. De historische verwevenheid tussen beide machtsmonopolies kon niet beter worden gesymboliseerd dan door het kolossale kloosterpaleis van Mafra. Mafra ligt ca. 40 km ten noordwesten van Lissabon. Het paleis annex klooster is een schepping van de Duitse architect Ludwig die het bouwde in opdracht van de spilzieke koning João V.

Mafra was in de 18e eeuw het antwoord van de Portugese adel op het Spaanse El Escorial. Dat was op zijn beurt weer afgekeken van het Franse Versailles. Het complex tart de fantasie als het gaat om het opzichtig etaleren van rijkdom en macht. Je kunt er dagen door brengen met het dwalen door de halfduistere, eindeloze gangen, de enorme ontvangstzalen, honderden rijk gestoffeerde slaapvertrekken, het hospitaal, de basiliek en het omringende koninklijke landgoed.

Vierhonderd jaar eerder liet de Portugese koning João I na het winnen van de slag bij Aljubarrota een abdij bouwen met een koninklijk pantheon. Sindsdien staat dit bekend als Batalha. Het gelijknamige dorp ligt halverwege Lissabon en Coimbra, makkelijk bereikbaar langs de (snel)weg. Er is onder zes koningschappen over een periode van tweehonderd jaar aan gebouwd. Zelfs in onvoltooide staat geldt Batalha als een van de belangrijkste gotische bouwwerken in Europa.

In Alcobaca, een stadje dat vanuit Batalha enkele tientallen kilometers naar het zuiden ligt, bevindt zich het reusachtige, recentelijk gerestaureerde Mosteiro de Santa Maria (Heilige Maria-klooster)

Na een moeizame tocht over hobbelige middeleeuwse straatjes sta je in Tomar voor het Convento de Cristo, de grootste kloosterkerk van Portugal. Er is van begin 14e tot ver in de 17e eeuw aan gebouwd en het klooster laat dan ook een indrukwekkende verscheidenheid aan bouwstijlen zien. In de achtergevel van de kerk bevindt zich het beroemde Tomar-venster, een uitbundige creatie in manuelstijl uit de 16e eeuw van Diogo de Arruda.

Het museumstadje Sintra is niet alleen vanwege het zeshonderd jaar oude Palácio Real en het Palácio de Pena die uit de 19e eeuw dateren als reisdoel interessant, maar ook vanwege de schitterende ligging in het Sintra-gebergte ten westen van Lissabon.