Maar aan deze producten noch aan de enkele scheepswerfjes dankt Manaus zijn bekendheid. Want Manaus is de stad van de rubber, van de rubberbaronnen, de sprookjesachtige rijkdommen en de decadente feesten. De rubberhausse trok honderdduizenden gelukzoekers uit het noordoosten van Brazilië en uit Europa. Tussen 1880 en 1913 was Manaus een buitensporig rijke stad, maar met het abrupt beëindigen van de rubberexport stortte ook dit rijke kaartenhuis in. Henry Wickham smokkelde zaadjes van de rubberbomen naar Londen. En Engelse botanici legden met deze zaadjes in Engelse kolonies Ceylon en Maleisië plantages aan. Hier stonden de bomen op een rij en zo kon er veel efficiënter gewerkt en geoogst worden. Weg monopolie van Brazilië.

 De rubberbaronnen vertrokken, al of niet berooid en de bewoners bleven in armoede achter met als blijvende herinnering een in 1896 voltooid monumentaal operatheater. Dit architectonische pronkstuk (Theater Amazonas) is nog altijd een toeristische bezienswaardigheid, waarin echter nauwelijks opera’s opgevoerd worden. Maar de verhalen blijven hun eigen leven leiden. Over de was die in Parijs werd gedaan, over champagne en Vichywater dat van over de oceaan werd aangevoerd en over de kinderen die op kostscholen waren in Frankrijk en Italië.

Maar het instorten van de rubbermarkt betekende het einde. Om een verdere verpaupering van Manaus tegen te gaan werd de stad in 1967 (een halve eeuw later) door de federale regering tot een economische vrijhandelszone verklaard. Dat was voor veel grote concerns, onder andere de elektronica-industrie, waaronder ook Philips, aanleiding om hier productiebedrijven te vestigen. De stad puilt nu uit van de transistorradio’s en kwartshorloges en 80% van de in -Brazilië verkochte elektronische artikelen komt uit Manaus. Toeristen in Manaus mogen deze producten tot een waarde van US$?1200 belastingvrij kopen en meenemen.

 In Manaus is een drijvende haven geconstrueerd waardoor het mogelijk is om zonder problemen zowel bij hoog- als laagwater vracht- en passagiersschepen te laden en te lossen. De verschillen in de waterstand kunnen namelijk binnen enkele weken oplopen tot soms wel 14?meter!

Deze geschiedenis, deze tegenstellingen, deze monumenten, de ligging, midden in het Amazonegebied , hebben Manaus tot het vanzelfsprekende landings- en startpunt gemaakt voor wie de Amazone wil leren kennen. Maar de vraag mag gesteld worden of die vanzelfsprekendheid wel juist is. Want ten eerste zijn er goede alternatieven (onder andere Belém, Santarém) en ten tweede is er wel het een en ander aan te merken op de kwaliteit van de toeristische dienstverlening, die ongunstig beïnvloed is door de bijna monopoliepositie die Manaus inneemt.

Manaus, stad van tegenstellingen. Vervallen rijkeluishuizen, die vaak nog een glans hebben van de vroegere glorie, afgewisseld door moderne industrie-gebouwen en dit alles omgeven door grootse wouden waar de oorspronkelijke natuurlijke situatie heerst (nog heerst).Want wie vanuit Manaus tochten maakt over de rivieren en wegen is getuige van het oprukkende sloperswerk.

Het straatbeeld wordt gekleurd door spelende kinderen en nijvere straathandelaren. De caboclos, de kruising tussen Indianen en blanken maken er een gemoedelijke show van, ook al moeten ze hun handel weer eens in plastic wikkelen vanwege de zoveelste stortbui. Maar de nadrukkelijk aanwezige militaire politie in de stad, in de haven, op de rivieren en langs de wegen is een teken dat er in Manaus veel gebeurt wat God en zelfs de Braziliaanse overheid niet goed kan vinden.

Theater Amazonas

Dit theater is het symbool van de gouden periode die Manaus ooit beleefde. Theatergrootheden uit Europa zeilden of stoomden de Rio Amazonas op om in dit theater op te treden waarbij de grote Italiaanse operatenor Caruso geschiedenis schreef door met zijn gezelschap niet van de boot af te komen toen hij in de haven van Manaus vernam dat er in de stad cholera heerste. De bouw van het theater duurde in totaal 15 jaar. De tekentafel stond in Lissabon, maar het bouwmateriaal, de kunstenaars en vaklieden kwamen uit Italië, Engeland, Frankrijk en Duitsland. Voor het neoklassieke gebouw ligt een prachtig plein – het Praça São Sebastião – geplaveid in origineel Indiaanse mozaïek met daarop een kolossaal monument dat herinnert aan het openstellen in 1868 van de haven voor schepen uit het buitenland.

In het theater zijn de wandschilderingen, lampen, spiegels en gordijnen de moeite van een bezichtiging waard. Het theater is dagelijks te bezichtigen van 9.00 tot 16.00 uur. Behalve het theater kwamen er nog andere Europese welvaartssymbolen zoals parken, biljartzalen, een paardenrenbaan, een arena voor stierengevechten en een tram (de eerste op het Amerikaanse continent).

Het Mercado Municipal aan de oever van de rivier in het centrum van de stad is een kopie van De Hallen in Parijs. Het douanekantoor stamt uit Engeland en de drijvende haven is eveneens een Engels ontwerp.

De Zoo do Cigs is een dierentuin waar dieren en vogels te zien zijn die in de Amazone leven. Adres: Estrada da Ponta Negra 750; openingstijden dagelijks van 8.00-17.00 uur. Een Duitse bijdrage rond 1900 aan het glorieuze Manaus is het Palacio Rio Negro van de rubberhandelaar -Waldemar Scholz, waarin nu de regering van de staat Amazonas is gevestigd en dat tijdens de kantooruren bezichtigd kan worden. Adres: Avenida Sete de Setembro 1546.

In het Parque Ecológico January, op 7 km van Manaus, midden in de jungle bij een meer, zijn talloze echte victoria regia’s te zien. Deze lelies bloeien van april tot september op z’n mooist. Elke over een boot beschikkende inwoner van Manaus kent de mogelijkheden bezoekers naar deze koningin der bloemen te gidsen. De victoria regia groeit in stil water, dat echter wel door seizoensoverstromingen steeds ververst wordt.

Ook naar de ‘ontmoeting der wateren’, 10 km voorbij Manaus, gaan regelmatig boottrips. Het donkere water van de Rio Negro stroomt hier tegelijk op met het bruine zoute water van de Solimoês-rivieren en vanaf dit punt heet de rivier Amazonas. Over een afstand van 6 km stromen de twee kleuren water naast elkaar zonder in elkaar over te gaan. Een echte verklaring is daarvoor niet te geven, maar mogelijke oorzaken zijn de dichtheid of de snelheid van het water.

In de laagwaterperiode zijn er prachtige witte zandstranden langs de rivieren. Van juli tot november is de kans daarop het grootst.

Manaus is rijkelijk voorzien van restaurants, hotels, dancings en nachtclubs met shows. Bij de balie van de hotels is het actuele programma verkrijgbaar.

Musea

Enkele musea geven een beeld van Manaus, het Amazonegebied en het leven en de cultuur van de Indianen. Museu do Indio, missionarissen van de orde der Salesianen brachten hier een collectie bijeen van gebruiksvoorwerpen, handwerk, rituele voorwerpen en kleding van Indianenstammen, die leefden en leven langs de Rio Negro. Adres: Rua Duque de Caxias 365, (zijstraat van de Av. Sete de Setembro).

Museu do Indio is geopend op weekdagen van 8.30 tot 11.30 uur en 13.00 tot 17.00 uur. Zaterdags alleen ‘s morgens tel.234-1422.

Museu do Homen do Norte, hier krijgt de bezoeker een algemeen beeld van het leven in de wouden en op de rivieren. Adres: Av. Sete de Setembro 1385. Open: 13.00 tot 17.00 uur tel.232-5373.

 Museu Tirandentes, dit museum bevindt zich op militair terrein (Praça Heliodoro Balbi). Een uitgebreide fototentoonstelling geeft een goed beeld van het leven van vorige generaties. Dit museum is op werkdagen open van 8.00-12.00 uur en van 14.00-18.00 uur, op zaterdag van 8.00-12.00 uur en op zon-dag van 14.00-20.00 uur.

Instituto Geografico e Histórico do Amazonas, dit museum bevat de wetenschappelijke bibliotheek over het Amazonegebied en de geschiedenis van Manaus. Adres: Rua Bernardo Ramos 117. Open: 9.00-13.00 uur.

Trips vanuit Manaus

Vanuit Manaus kan men met helikopter, autobus of terreinwagen de Amazone nader leren kennen. De beste manier om dat te doen is toch wel met de boot waarvan vele exemplaren in alle maten en uitvoeringen in de havens liggen te wachten op klandizie. Aangeboden worden dagtrips naar de ontmoeting der wateren, de bloeiende victoria regia, nachtelijke excursies om alligators recht in de ogen te kijken of om op piranha’s te vissen. Er kan ook geboekt worden voor meerdaagse tochten om de jungle te leren kennen en in de wereld van bomen, bloemen, vogels, dieren en water te verkeren: een ervaring van de eerste orde.

Daarom is een zorgvuldige keuze nodig. Inspecteer de bootaccommodatie, zeker als men enkele dagen van de keuken aan boord afhankelijk is. En vraag altijd wat er op het programma staat en waar men naartoe vaart want ‘diep de jungle in’ is natuurlijk een rekbaar begrip. Trips de Rio Negro op verdienen de voorkeur boven trips op de Solimoês (meer insecten, minder vogels).

Bij de keuze van accommodatie bij een trip op de Amazonerivier(en) worden drie vormen van overnachten aangeboden: •, Aan wal, in min of meer luxe lodges. •, Op de boot in eigen hut met stapelbedden. •, Op het bovendek in hangmatten. Dit laatste garandeert een goede, frisse nachtrust. De hangmat is niet voor niets uitgevonden door de hier levende mensen. Een lodge houdt het midden tussen een eenvoudige Indianenhut en een bungalow in een vakantiepark.

Meerdaagse en enkele reizen zijn te maken naar en vanuit Parintins, Santarém Belém, Porto Velho en Tabatinga (Peru) die respectievelijk ongeveer 3, 6, en 14 dagen duren. Voor deze lange reizen moet men van tevoren boeken om er zeker van te zijn dat die reis in het reisschema past.

Een langere retourtrip met Anavilhanas Archipelogo duurt 6 dagen en wordt verzorgd door Ecological Safari. Op deze trips gaan goede gidsen mee en is er gelegenheid te over vogels te observeren in het eilandengebied bij Nova Airao. U kunt er ook volop vissen. Het loont de moeite vooraf met uw reisadviseur een boottrip te plannen en te boeken. Het geeft u meer zekerheid en waarschijnlijk ook meer kwaliteit. U weet dan waar u wanneer moet zijn en wat de service op de geboekte boot inhoudt.

U kunt ook in de haven van Manaus zelf boeken en ingaan op de vele aanbiedingen. Maar daar wordt veel beloofd en niet altijd evenveel waargemaakt. Nadat u betaald heeft hoort u dat de vertrektijd met een dag vertraagd is en onderweg krijgt de boot motorpech (de opgeroepen ‘reparatieboot’ komt alleen de afgetapte stookolie ophalen wat een schnabbel is voor het personeel). Na drie dagen heeft u Manaus nog steeds niet echt verlaten. Zonde van het geld, zonde van de tijd.

Informatie over vertrektijden en tickets van reguliere bootverbindingen geeft SERPE, aan de haven van Porto -Flutuante (tel.231-1236). Geregistreerde touroperators in Manaus zijn Green Planet Tours (tel.3232-1398) en Selvatur (tel.3642-8777).

Iberostar organiseert ook meerdaagse tochten. Deze bedrijven lijken de eerste contactadressen voor een bootreis naar Tabatinga, Tefé, Santarém of Belém indien men prijs stelt op comfort en privacy. Op andere boten is het namelijk vaak een kwestie van geven en nemen omdat men midden in een puur Braziliaanse belevenis verkeert, dat wil zeggen: tussen veel mensen die muziek maken, drinken, eten, slapen in hangmatten of op een deken, full color vakantiegenot.

Te overwegen valt vanuit Manaus te boeken voor enkele overnachtingen in een Amazone lodge, midden in het oerwoud. Wij noemen er twee: De -Pousada Amazonas (tel. 3245-1236/3231-1021). Hier woont u in de Amazone en van hieruit maakt u mooie excursies, kleine rivieren op en u geniet van Braziliaanse gastvrijheid. Amazon Eco Lodge (tel.3656-6033) is iets ouder en primitiever, dus ook authentieker.

Twee tips: 29 juni feest van St. Petrus, verlichte optocht op de Rio Negro. Als u in de stad bent mag u dit niet missen. Ook in juni zijn er folkloristische feesten in Parintins, oostelijk van Manaus richting Santarém aan de Amazone-rivier. Hier is van 28 tot 30 juni de Amazonevariant van het -bumba-meu-boi festival, een mix van Afrikaanse en Europese tradities. Hier is het een meerdaagse competitie tussen twee Boi-teams, met elementen van circus, theater, drums, veel muziek en veel drama. De strijd eindigt in een vredelievende omhelzing, op z’n Braziliaans dan.

Parintins ligt 420 km van Manaus naar het westen toe, op het eiland van de Tupinambarana-Indianen. Het is een bekende bootbestemming. Maar ook zijn er airtaxi’s van en naar Manaus en Santarém. Buiten het festivalweekend zijn er bescheiden overnachtingsfaciliteiten: Hotel Avenida, tel 533-1158 en Pousada Ilha Bela tel.533-4160.

Vanuit Manaus naar het noorden is een prachtige bestemming het Parque -Nacional do Jaú. Het is een onder UNESCO beschermd natuurgebied, 22.720 km². Het is een ongeschonden groot regenwoudgebied, met een grote diversiteit aan dieren en vogels. Het park lig 16 uur varen van Manaus aan de Rio Negro en heeft geen toeristische faciliteiten. Om het park in te mogen, is toestemming nodig van IBAMA of van de Fundaçao Vitôria Amazônica. Zij kunnen voor een gids zorgen http://www.fva.org.com.br (tel.613-3093). Nog een paar honderd kilometer rivieropwaarts verder ligt de hoogste berg van Brazilië: de Pico da Neblina in een nationaal park met dezelfde naam. We zijn hier in het noordelijk grensgebied tegen Venezuela aan.

Vanuit Manaus naar het oosten aan de Rio Solimoes ligt Tefé, een stad met ruim 50.000 inwoners. Het is een overnachtingsplaats op weg naar Peru/Colombia, maar ook uitvalsbasis voor een bezoek aan het vogelrijke Mamiraura reservaat. Dit reservaat is het meest open natuurgebied in de Amazone, zodat verscheidene diersoorten niet alleen gehoord, maar ook gezien kunnen worden.

Info en reserveringen: [email protected], tel.343-4160.

Tabatinga is de grenspost, 5 dagen varen stroomafwaarts, 1100 km naar Manaus en ook de toegang naar Peru en Colombia. U kunt er geld wisselen (Cambio e Turismo, tel. 412-3281), eten en overnachten. Er is ook een vliegveld voor lokale verbindingen (Manaus etc). Manaus is voor toeristen duur. Hotels en trips zijn in andere steden in het Amazonegebied vaak veel goedkoper. Wellicht vindt u  een alternatief. Bijvoorbeeld Santarém of Belém. Maar dan verlaten we de staat Amazonas.