De bekendste inwoner was filosoof en wiskundige Pythagoras die er in 580 v.Chr. geboren werd. De bekende stelling van Pythagoras (a2 + b2 =c2) wordt nog steeds onderwezen. Vissers geloven er trouwens stellig in dat zijn geest nog op het eiland rondwaart en wel op de berg Kerkis, de hoogste top van het eiland (1435 m) in het westen. ’s Winters zou er een lichtje op de top te zien zijn dat de vissers op zee als baken gebruiken. De geest van Pythagoras, aldus de vissers. Godin Hera is de huisgodin van het eiland. De bruid van Zeus kwam ook op Samos ter wereld en voor haar werd in de 7de eeuw v.Chr. de beroemde Heratempel vlakbij Pythagorio gebouwd. Geschiedschijver Herodotus (475--430 v. Chr.) woonde een tijdje op het eiland en daardoor weten we dat Samos in de oudheid een zeer belangrijk handelscentrum was. Alexander de Grote gebruikte het eiland als uitvalsbasis voor zijn legers in de strijd tegen de Perzen en ook de Romeinen lieten er hun soldaten uitrusten vooraleer ze ten strijde trokken richting Azië. In de Byzantijnse tijd werd het eiland vaak geteisterd door piraten en ander gespuis en na de val van Constantinopel in 1453 kwam Samos onder Turkse heerschappij. In 1913 kwam het eiland bij Griekenland.

De natuur op Samos is dankzij de regenrijke winters prachtig. Pijnbomen, cipressen, olijfbomen en citrusbomen groeien er in overvloed. In het voorjaar is het een bont gekleurde bloemenzee op het eiland. Toerisme is de belangrijkste bron van inkomsten, maar ook van de landbouw en wijnbouw kunnen veel inwoners leven. De heerlijk zoete Samos dessertwijnen zijn wereldberoemd. Samos heeft een goed openbaar vervoersysteem. Vanaf het busstation in Samos-Stad gaan streekbussen naar alle dorpen en stranden op het eiland. Een (huur) auto is uiteraard ook een optie en omdat de afstanden niet al te groot zijn, is het ook te doen met een brommer.

Samos in het kort:

# Oppervlakte: 475 km2

# Kustlijn: 159 km

# Inwoners: 45.000

# Hoofdstad: Samos-Stad (Vathi)

Samos-Stad (Vathi)

Samos-stad bestaat eigenlijk uit twee plaatsen. De benedenstad Samos en het hoger gelegen Vathi, het oudste deel. Ze zijn in de loop van de tijd met elkaar vergroeid en vormen nu samen de hoofdstad van het eiland. Samos-stad ligt in een mooie baai en is als een amfitheater tegen een heuvel opgebouwd. De haven heeft een gezellige boulevard, de Esplanada, met veel terrasjes. De haven, de boulevard en de daarachter gelegen evenwijdig lopende Themistiklou Sophouli straat vormen het centrum van de stad die één groot centraal plein heeft: het Pythagorasplein waarop een marmeren beeld van een leeuw op een sokkel staat. De leeuw staat symbool voor de moed van de inwoners van Samos en de offers die ze gebracht hebben tijdens de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Turken. Achter dit plein ligt het kleinere Agios Nikolaosplein dat te bereiken is via een gezellige winkelstraat. Direct achter de haven bevinden zich alle bezienswaardigheden van de stad, zoals de Agios Spyridonkerk.

Samos-Stad heeft ook een mooi stadspark dat ooit een paleistuin was. Aan het park staat het oude stadhuis en het archeologisch museum. Ook het busstation en het Byzantijns museum zijn vlak achter de haven te vinden. De benedenstad is moderner dan het hoger gelegen Vathi met zijn mooie, smalle straatjes en oude huizen met houten balkonnetjes. In de Agio Ioanniskerk zijn fraaie muurschilderingen te zien en vanaf de zeer fraaie Byzantijnse Panagiakerk heeft u een mooi uitzicht over de stad.

Musea in Samos-Stad

# Archeologisch Museum. Hierin staat o.a. een 5m hoge kouros (beeld van een naakte jongen) en zijn veel vondsten uit de tempel van Hera te zien.

# Het Byzantijns Museum met kostbaarheden uit de kloosters van het eiland.

# Het wijnmuseum. De Wijncoöperatie van Samos heeft in zijn gebouw een museum ingericht waar te zien is hoe de bekende Samoswijnen worden gemaakt.

Houtsnijwerk

Samos-Stad heeft een klein, maar mooi kiezelstrand. Het Gangosstrand ligt op ongeveer 1,5 km van de stad in noordelijke richting. Deze weg gaat verder noordelijk door een mooi gebied met dorpjes zoals het lieflijke Kalami. De weg eindigt bij Agia Paraskevi, een fraaie baai met uitzicht op Turkije. Er staat een kerkje met dezelfde naam. Op ongeveer 8 km van de hoofdstad, maar dan in noordoostelijke richting (de weg gaat via de bovenstad Vathi en dan nog meer omhoog door een prachtig landschap) ligt ver boven de zee en tussen de vijgenbomen het Zoodochos Pigi klooster uit 1756, waar kunstzinnig houtsnijwerk te bewonderen is. Voor het klooster leidt een weg naar de prachtige baai van Mourtia. Helemaal in het zuidoosten bij Psili Amos (Circa 30 km van Samos-Stad) ligt een van de mooiste stranden van het eiland. Hier is het net of u Turkije kunt aanraken. Naar dit plaatsje gaan ook bussen vanuit de hoofdstad. Aan deze rand van het eiland vindt u overigens stranden en strandjes tot aan Posidonion.

Pythagórion

Het stadje Pythagórion aan de zuidkust ca 12 km onder de hoofdstad dankt zijn naam uiteraard aan de beroemdste inwoner van Samos. Wiskundige/filosoof Pythagoras zou hier geboren zijn. Op de pier van de gezellige haven staat zijn standbeeld. Hier bevindt zich ook het vliegveld en vertrekken boten voor excursies naar andere eilanden en Turkije. In het stadje is het altijd druk, want er is veel te bezichtigen.

Achter de haven staat een kasteel, gebouwd op de funderingen van een Venetiaans fort. Het was het onderkomen van de bestuurder van het eiland en bekende vrijheidsstrijder Lykourgos Logothetis. Van hieraf verdedigden de inwoners zich in 1824 succesvol tegen de Turken. Uit dankbaarheid liet Logothetis naast het fort de Metamorfosiskerk bouwen.

Beroemdste bezienswaardigheid is de watertunnel dwars door de berg aan de westkant van het stadje. Die werd in de 6de eeuw v.Chr. ontworpen door architect Eupalinos om de watervoorziening in de stad veilig te stellen. De tunnel is meer dan een kilometer lang en is gedeeltelijk open voor bezoekers. Aan de noordkant van het stadje liggen overblijfselen van een antiek theater en staan resten van de stadswallen. Vlak daarbij staat ook het mooie Panagia Spilliani-klooster, waarvan het kerkje zich in een grot bevindt. Op de weg naar het vliegveld liggen de overblijfselen van de Romeinse Thermen. Aan weerszijden van Pythagorion bevinden zich stranden o.a. bij Potokaki. De weg langs de baai eindigt in Ireon, waar het tempelcomplex voor Hera lag, de godin van het eiland. Het dorp zelf is een aardig vissersdorp met (vis)taverna’s aan het water, winkeltjes en een langgerekt kiezelstrand.

Het Heraion, eens de grootste tempel van het oude Griekenland (naar verluidt vier keer zo groot als het Parthenon en de Akropolis in Athene), ligt aan de oevers van de Imvrássos, de rivier die vlak langs het dorp stroomt. Hier in de buurt zou godin Hera zijn geboren, de bruid van Zeus. Volgens de mythe zou dit liefdeskoppel hier hun wittebroodsweken hebben doorgebracht die maar liefst 300 jaar duurden. De huwelijksvoltrekking zou hebben plaatsgevonden onder een boom, waarvan de versteende wortels nog te zien zijn. Echt veel is er van de tempel met zijn imposante zuilengalerijen niet meer over op een paar sokkels na. Eén zuil staat echter nog fier overeind. De belangrijkste vondsten uit de tempel bevinden zich in het Archeologisch Museum van Samos-Stad. Vanuit Ireon is het een mooie wandeling naar het tempelcomplex.

Rondrit Karlovasi

Aan de noordwestkust, op zo’n 33 km van Samos-Stad, ligt de op één na grootste stad van het eiland: Karlovasi, de geboortestad van de held van Samos Lykourgos Logothetis. Het is een aantrekkelijke plaats met mooie oude herenhuizen en een grote haven. Ooit bloeide hier het lederambacht, maar nu staan alle leerlooierijen leeg. De weg ernaartoe vanuit de hoofdstad, leidt langs fraaie plekjes en veel stranden en strandjes. Die vindt u bijvoorbeeld bij Lemonakia, Tsamadou en Avlakia.

Het pittoreske vissersdorp Kokkari dat op een klein schiereiland ligt, is nu een bekende toeristenplaats, maar toch heeft het zijn charme redelijk weten te behouden. Het oudste klooster van Samos ligt ook op deze route, maar dan moet u wel even van de hoofdweg af. Panagia Vrontiani ligt op 2 km van het dorp Vourliotes op een hoogte van 480 m. Fanatieke wandelaars kunnen van hieraf de top van de Karvounisberg (1153) bereiken, een wandeling die ongeveer drie uur in beslag neemt. Vanaf het leuke kustdorp Platanakia (zoals de naam al doet vermoeden, groeien hier veel platanen) gaat een weg langs een mooie vallei de bergen in naar het hoger gelegen pittoreske bergdorp Manolates. De idyllische vallei met een snelstromend riviertje wordt het ‘Dal van de Nachtegalen’ genoemd omdat ’s morgens voor dag en dauw de nachtegalen hier hun lied zingen. Alleen in het voorjaar overigens.

Voorbij Platanos gaat er nog een weg tussen de wijngaarden de bergen in naar Ampelos. Na Karlovasi is Potami het laatste goed bereikbare plaatsje. Het heeft een zeer mooi strand. Vanaf Karlovasi kan de rondrit vervolgd worden door de hoofdweg in zuidelijke richting te volgen. U kunt desgewenst afslaan naar de dorpen Marathonkambos en westelijk daarvan Votsalika en oostelijk daarvan Skoureika, plaatsen met mooie stranden.

Koutsi en het nabijgelegen grotere Pyrgos zijn respectievelijk idyllisch en bekend om handgemaakte tapijten. Vanuit Pyrgos kunt u nog naar boven de Karvouniberg op om het dorp Pandrosso, zo’n 630 m hoog, te bezoeken en/of naar beneden naar Spatharei en het aan zee gelegen Limnonaki. Van hieruit gaan in het seizoen bootjes naar het voor de kust gelegen eilandje dat Samiopoula heet. Na Pyrgos op de hoofdweg ligt het dorp Koumaradei bekend om zijn pottenbakkerijen. Ook Mavratzei wat verderop in de bergen staat bekend om zijn pottenbakkunsten. Eerst komt u nog het klooster Timios Stravros uit de 16de eeuw tegen. Voor Samos-Stad weer bereikt wordt, rijdt u nog door Chora, de vroegere hoofdstad van het eiland en Mytillini, waar zich een paleontologisch museum bevindt met botten van prehistorische dieren.