Zijn grootste verdienste, en dat vinden zeker de inwoners van Lanzarote, is zijn model voor verantwoorde economische ontwikkeling. Als geen ander begreep deze vriendelijke, onconventionele man het unieke karakter van zijn geboorte-eiland (lang gezien als dorre woestijn waar niets mee te beginnen viel). Ontzet door de wildgroei van het toerisme op andere eilanden en de teloorgang van de traditionele cultuur en architectuur die daarmee gepaard ging, bond hij op Lanzarote de strijd aan met politici en projectontwikkelaars die hun plannen voor het eiland al klaar hadden. Met onvermoeibare inzet ontwikkelde Manrique een beheerste vorm van toerisme die niet ten koste gaat van de natuurlijke omgeving maar juist de nadruk legt op de esthetische waarde van het landschap en zijn inwoners.

Deze manier van ecologisch verantwoord denken, we spreken over eind jaren zestig, was volledig ongekend. Manrique had het geluk bevriend te zijn met een hooggeplaatste politicus en wist ook collega-kunstenaars te mobiliseren om de Cabildo (eilandsregering) van zijn alternatieve ideeën te overtuigen. Het resultaat: een vrijwel ongeschonden eiland waar respect voor natuur en tradities hoog in het vaandel staan.

Wat betekende dit in de praktijk? Er kwamen richtlijnen om hoogbouw, schreeuwerige reclame en andere landschapsvervuiling zoveel mogelijk te vermijden. Manrique deed ook aanbevelingen voor kleurgebruik van gebouwen (wit, groen en blauw) al raakt deze traditie de laatste tijd wat in onbruik.

Unieke bezienswaardigheden

Daarnaast creëerde Manrique uit natuurlijk materiaal een aantal gewaardeerde toeristische bezienswaardigheden die dagelijks door velen bezocht worden; Mirador del Río, Jameos del Agua en de Jardin de Cactus zijn bekende voorbeelden. Het zijn stuk voor stuk fraaie en smaakvolle voorbeelden van hoe architectuur een harmonieus geheel kan vormen met de natuurlijke omgeving. Gevoel voor humor was Manrique ook niet vreemd. Zelf noemde hij dit ‘totale kunst’.

Mis ook Césars eigen, fantasierijke woning in Tahiche niet, gebouwd op en in de luchtbellen van gestold lava. Hij beschouwde dit zelf als kroon op zijn werk. Ook aan minder bekende projecten leverde het genie zijn altijd herkenbare bijdrage, zoals de inrichting van verschillende hotels, restaurants, kunstgaleries en muurschilderingen. Op andere Canarische eilanden en elders in Spanje zijn ook werken en logo’s van Manrique te vinden. Maar zijn grootste kunstwerk is toch wel Lanzarote zelf.

Levensloop

César Manrique werd geboren in 1919 in Arrecife. Al jong liet hij menigeen versteld staan met zijn tekentalent. Onder druk van zijn vader, die geen heil zag in een kunstenaarsbestaan, vertrok Manrique naar Tenerife om een opleiding tot bouwkundig ingenieur te volgen. Maar zijn hart lag bij het schilderen en in 1942 had hij zijn eerste expositie in Las Palmas. Zijn vroegste werk bevat taferelen uit het dagelijks leven van boeren en vissers, een thema dat ook in zijn latere oeuvre steeds opduikt.

Een studiebeurs voerde hem naar de Academia de Bellas Artes in Madrid waar hij vanaf 1945 een opleiding volgde. Later woonde en werkte de kunstenaar een tijd in Parijs en New York, totdat hij in 1968 definitief terugkeerde naar zijn geboorte-eiland. Geschokt door de ontwikkelingen daar (vooral het hoge Gran Hotel in Arrecife was hem een doorn in het oog) voerde hij tot aan zijn dood strijd voor behoud van het unieke karakter van Lanzarote. Voor zijn vooruitstrevende aanpak kreeg hij diverse onderscheidingen in binnen- en buitenland.

Speels

Aan César Manrique valt op Lanzarote niet te ontkomen, letterlijk, want zijn naam en creaties duiken overal op. Wie een tocht maakt over het eiland zal vanzelf zijn originele sculpturen en kleurrijke mobielen passeren, door hemzelfjuguetes del viento genoemd, speelgoed van de wind. Dat begint al op de rotonde bij het verlaten van het vliegveld. Hoe meer je van hem ziet, hoe groter je bewondering voor deze man wordt. Omstreden is hij ook. Hij zou niet stijlvast zijn en zijn kunstwerken aan de openbare weg kan niet iedereen waarderen.

Wat je ook van Manrique vindt, de lavavelden van het eiland vormen in elk geval een subliem decor voor zijn artistieke projecten. Zijn architectuur is zonder meer groots en zijn openbare werken zijn op z’n minst amusant te noemen. Manrique stierf in 1992 aan de gevolgen van een aanrijding, vlak bij zijn museumwoning in Tahiche. Zijn tragische dood beroofde de Lanzeroteños van hun kleurrijkste landgenoot.