Belém werd op 12 januari 1616 gesticht door de Portugees Francisco Caldeira Castelo Branco en vernoemd naar Belém (dat is: Bethlehem) bij Lissabon. In de oude wijken van de stad vindt men nog een groot aantal goed bewaarde straten uit de koloniale tijd. Om het stadscentrum heen en in het havengebied verrees een nieuwe stad met kantoren en woonflats, maar er zijn ook in het water gebouwde wijken met zeer eenvoudige huizen in een ongezonde omgeving.

Belém ligt 1° ten zuiden van de evenaar en tussen november en april kan het er dan ook tropisch warm zijn. In januari is het hartje zomer en overdag is het behoorlijk warm, maar zo tegen vier uur komt de dagelijkse stevige regenbui waardoor alles opgefrist wordt en de warmte behaaglijk is. Belém heeft evenals Manaus geprofiteerd van de vermogens, die eind 19e en begin van 20e eeuw (1870-1910) verdiend werden in de rubber. Dit leverde onder meer een aantal mooie monumentale gebouwen op, maar de klap na het instorten van de rubbereconomie is – zeker op termijn – beter verwerkt. Want Belém is een levendige havenstad geworden en is vergeleken met Manaus historisch veel interessanter, economisch belangrijker en als uitvalsbasis voor verkenningen de rivieren op en de Amazone in, zeker gelijkwaardig. Bovendien is de kwaliteit van de toeristische dienstverlening er uitstekend.

In de binnenstad is de Av. Pres. Vargas als de hoofdas te beschouwen en de Praça da Republica als het middelpunt. Op het plein, voor het theater en langs de Avenido staan honderden mangobomen, prachtig bloeiend (oktober) en vruchten afwerpend (januari-februari). Kinderen gebruiken slimme systemen om de vruchten voortijdig te oogsten en thuis te laten rijpen, maar als het regent of waait kan het gebeuren dat er zomaar een rijpe vrucht voor uw voeten valt in het Braziliaanse gras en wat is dan heerlijker om die op te peuzelen? Maar evenzogoed zijn aan de fruitstalletjes verderop de mango’s te koop voor spotprijsjes.

Teatro do Paz

Dit prachtige bouwwerk ligt aan de Praça da Republica. Het neoklassieke interieur is van 1874 en de architect José Tibúrcio Pereira Magalhães gebruikte in de buitenmuren Griekse zuilen om zijn klassieke intenties nog duidelijker te maken. Het theater, met stijlvolle kleine zaal, kroonluchters en kristallen spiegels verkeert in uitstekende staat en biedt plaats aan 1100 bezoekers. Men kan het op alle werkdagen bezichtigen van 8.00-12.00 uur en van 14.00-18.00 uur voor een gering tarief, waarvoor men een persoonlijke begeleiding krijgt met toelichtingen in het Portugees.

Vergeet niet het park voor het theater door te wandelen en zittend op een van de bankjes aldaar te genieten van de kunstwerken en Beléms jeugd. In de Bar do Parque kan men iets verfrissends gebruiken en genieten van de film Belém, die dag en nacht doorgaat.

Forte do Castelo

Dit fort werd in 1617 op een heuvel aan de rivier gebouwd. Het is nu voorzien van een gezellig restaurant (Circulo Mulitar) met een terras met een mooi uitzicht over de stad, de Rio Guamá, de visafslag, de markt en winkelend Belém. Dit oude bouwwerk is nog steeds militair terrein, maar tegen betaling van een klein bedrag mag men naar binnen. Dan wordt ook al gauw de strategische ligging van het fort duidelijk, want vanaf de heuvel waarop het gebouwd is werden de Engelsen, Fransen en Hollanders die de Amazonas wilden binnendringen, waargenomen en verjaagd. Het fort is dagelijks open van 8.00-12.00 uur en van 14.00-18.00 uur, het restaurant van 11.30 tot 15.00 uur en van 18.30 tot 23.30 uur. Het complex ligt aan de Praça Frei Caetano Brandão, waar ook de Nossa Senhora da Graça, gebouwd tussen 1748-1771, staat, de kathedraal van Belém. In de kerk hangen schilderijen van De Angelis en de Italiaanse invloed is ook te bespeuren aan het vele marmerwerk. Deze bisschoppelijke kerk is open van di. t/m za. van 7.00-11.00 uur en van 14.00-18.00 uur, op zondag van 6.30-12.30 uur en van 16.00-21.00 uur.

Op enkele minuten afstand bevindt zich de Ver-o-Peso Markt. Deze markt is nu een bonte dagmarkt, maar oorspronkelijk was hier een ‘douanekantoor’ waar in- en uitvoerrechten moesten worden betaald. Deze markt en de haven dateren uit 1688 en dat kan men goed zien vanaf het terras bij het fort. Op de markt kunt u uiteraard vis en fruit kopen, maar ook een keur aan medicijnen die op natuurlijke basis bereid zijn en gegarandeerd helpen bij de bestrijding van reuma, het opwekken van een abortus of het gaande houden van een zwak hart. Maar reukwater, waardoor men zeer aantrekkelijk wordt voor leden van het andere geslacht – en de verkoopster is direct bereid het bewijs daarvan te leveren – kan men zich hier ook aanschaffen.

Hier koopt de bevolking van Pará ook de kruiden en andere attributen die men nodig heeft voor de Afro--Braziliaanse umbanda-rituelen.

Museu Paraense Emílio Goeldi

Museum is misschien niet het goede woord want het gaat hier meer om een combinatie van een botanische tuin, dierentuin en research-instituut. De stichter Domingos Ferreira Pena vernoemde dit museum bij de opening in 1866 naar Emílio Augusto Goeldi, een Zwitserse natuurkundige en bioloog die een systematisch onderzoek verrichtte naar de botanische en zoölogische rijkdommen van Pará en daarover een congres organiseerde. Men kan hier 1500 soorten in het Amazonegebied levende planten, 1600 soorten vruchten, 700 soorten bomen en honderden dieren zien. Het museum is gelegen aan de Av. Magalhães Barata 376 en is open dagelijks van 9.00-12.00 uur en van 14.00-17.00 uur (niet op vrijdagmiddag).

Vanaf de Praça da Republica de andere kant opgaande, dus met de rug naar de haven schuin linksaf aan de Av. de Nazaré, ziet men aan de Paça Justo Chermont de Nazareth Basiliek staan, het centrale punt bij het grootste religieuze feest van Pará. Belém is trots op deze basilica de Nazaré, die gebouwd werd in 1908 en beoogde een kopie te zijn van de kathedraal in Rome, gewijd aan de heilige Petrus. Bij deze basiliek eindigt elk jaar op de tweede zondag van oktober de processie Çírio de Nazaré, hét jaarfeest van Pará. Miljoenen pelgrims trekken dan naar de hoofdstad Belém om deel te nemen aan dit religieuze exotische feest. Dit feest duurt twee weken en wie hier iets van wil meemaken dient zéér, zéér tijdig een hotel te reserveren. Onder de kerk, rechts achter, is een museum.

Voor de kerk is een modern ingericht plein, met theater, altaar en een madonnabeeld dat het hele jaar door devotie ontmoet. Let op de schildering in de top van de voorgevel van de basiliek waar Maria, door engelen gedragen, verschijnt aan de Brazilia-nen, links van haar de plechtig geklede Portugezen, rechts de schaars geklede zwarten. De basiliek is dagelijks open van 6.30-11.30 uur en van 15.00-21.00 uur en om het eenvoudig te houden: het museum is open van 8.00-18.00 uur (zondags tot 12.00 uur).

Het Stedelijk museum voor moderne kunst bevat werken van Braziliaanse kunstenaars uit de twintigste eeuw en is geopend op werkdagen van 8.00-13.00 uur en van 15.00-18.00 uur. Adres: Av. Governador José Malcher 1350.

Het Memorial da Cabanagem – herdenking van de opstand op 7 januari 1835 in Pará – werd ontworpen door Oscar Niemeyer en is in 1985 bij de 150-jarige herdenking van deze opstand onthuld. Men kan dit monument bezichtigen van 8.00-12.00 uur en van 14.00-16.00 uur (op zondagmiddag echter gesloten). Hier vlakbij ligt een kruispunt waar de BR?316 op uitkomt en de toegangsweg vormt tot het centrum van Belém.

Het Rodrigues Alves park is een bij de stadsuitbreiding gespaard stuk Amazone waar over een oppervlakte van 16 ha. een boeiende vegetatie te zien is, waaronder ook orchideeën, geopend van dinsdag tot zaterdag van 8.00-12.00 uur. Moorse invloeden op de Portugese architectuur zijn te zien in het Historisch en Geografisch Instituut van Pará, gevestigd in het landhuis van de baron van Guajará, dat in het begin van de 19e eeuw gebouwd werd. Open dinsdag tot zaterdag van 8.00-17.00 uur. Adres: Palácio Laura Sodré Trav. Aveiros 62.

Behalve de hier beschreven musea zijn er nog zeven andere in Belém. De -Prefutura Municipal de Belém heeft een gratis actuele gids voor toeristen, met adressen en telefoonnummers van alle musea, restaurants, hotels, nachtclubs enzovoort, terwijl Paratur een goed toegerust bezoekerscentrum heeft.

Verbindingen

In Belém zijn 5 busmaatschappijen gevestigd die interlokale buslijnen en meerdaagse trips verzorgen o.a. Amazon Star Turisme tel.241- 8624, mailto:[email protected] Vanaf het internationale vliegveld vertrekken diverse vliegtuigmaatschappijen die binnenlandse vluchten onderhouden naar Santarém, Manaus, Recife en nog 25 andere plaatsen in Brazilië.

Internationale lijnen gaan naar Frans-Guyana (Cayenne) en Suriname (Paramaribo). Voor toeristen die vanuit Nederland reizen kan dit een interessante route zijn.

Er zijn verscheidende dagtochten de Guajará-rivier op waarbij men een goede indruk kan krijgen van de immense rivieren en de oerwouden van de Amazone en waarbij tevens enkele oude dorpen van de Caboclos te bezichtigen zijn. Aan te bevelen is een tweedaagse trip naar de Acará Lodge: eenvoudige comfortabele houten huisjes in de rust van de Amazone. Daar wakker worden in de pure natuur is een onvergetelijke belevenis. Vanuit Belém kunnen ook 3-daagse trips naar Santarém gemaakt worden. Om Manaus te bereiken is een trip nodig die zes dagen duurt.