Het militaire bewind van 1976-1983

Nu brak met deze nieuwe staatsgreep weer een van de donkerste periodes in de Argentijnse geschiedenis aan. Er kwam een junta van drie commandanten uit het leger, van wie Jorge Rafael Videla de president werd. Het zou een ‘regering worden van nationale wederopbouw’. En zij zou de strijd tegen het ‘terrorisme’ aangaan, maar niemand kon vermoeden dat het ongekende barbaarse vormen zou gaan aannemen. Iedereen die maar een beetje linkse, progressieve sympathieën had werd opgepakt zonder vorm van proces. Vakbondsleden, studenten, progressieve intellectuelen, journalisten, advocaten en schrijvers waren hun leven niet meer zeker. ‘Een oorlog tegen de subversie’, noemden de militairen deze acties. Tussen de 10.000 en 30.000 mensen zijn verdwenen. Voornamelijk jonge mensen, niet ouder dan 30 jaar. Ook baby’s werden weggehaald en bij andere ‘goede’ ouders weer ondergebracht. In 1978 waren de Montonero’s verslagen en het gewapende verzet was gebroken. De militairen claimden de overwinning in deze ‘vuile oorlog’ tegen de subversie.

Lees meer

Er verschenen plotseling op zaterdagochtend in april 1977 op Plaza de Mayo in Buenos Aires bij het presidentiële gebouw enkele moeders, die opheldering wilden over het lot van hun vermiste kinderen of familieleden. De militaire leiders zagen daarna elke week deze moeders voor hun paleis (Casa Rosada) op Plaza de Mayo rondlopen en zeiden minachtend: las loca’s, de dwazen. Maar wat niemand durfde, de straat op om opheldering te vragen, dat deden deze dappere vrouwen wel. De dwaze moeders kregen met de week meer internationale bekendheid, ook in eigen land.

Want tijdens het wereldkampioenschap voetbal in 1978 verschenen in de gehele wereldpers voor het eerst foto’s van deze vrouwen met hun witte hoofddoeken. Internationaal kwamen hevige protesten tegen het regime, ook in Nederland, niet alleen tegen deelname bij het wereldkampioenschap voetbal, maar ook tegen de grove schendingen van de mensenrechten.

De militairen liberaliseerden de economie, invoerrechten werden verlaagd, de peso daalde ten opzichte van de dollar en multinationale ondernemingen kregen voordelen. Maar de peso raakte in een vrije val en de inflatie werd groter, doordat de regering op grote schaal leningen had aangetrokken. De buitenlandse schuld was zo hoog geworden, dat die niet meer afbetaald kon worden. Honderdduizenden Argentijnen probeerden hun (spaar)geld om te zetten in dollars, Videla moest het veld ruimen om plaats te maken voor generaal Viola.

De internationale economie zakte in en de druk op het bewind nam toe, zowel internationaal als in het land zelf. Ook bij de militairen was onenigheid over de te varen koers. Acht maanden later werd generaal Viola afgezet en Galtieri volgde hem op, een man van de harde lijn. Hij verklaarde eind maart 1982 Engeland de oorlog over de Falklandeilanden. Deze kleine archipel was sinds 1833 veroverd door de Engelsen op de Argentijnen. En al jaren werd er tussen deze twee landen gebakkeleid over de Malvina’s, zoals de Argentijnen deze eilandengroep noemt.

Met deze zet dacht Galtieri het Argentijnse volk weer achter de militairen te krijgen. Het werd een drama, er vielen ruim 1000 doden aan Argentijnse zijde en twee maanden later veroverden de Engelsen de Falklandeilanden. Eén maand later moest president Galtieri aftreden, het einde van de dictatuur. In december 1983 werd de macht van het gedemoraliseerde regime overgedragen aan de nieuwe rechtstreeks gekozen president Raúl Alfonsín, lid van de UCR, de Union Cívica Radical.