Bosnië en Herzegovina

Swipe

Beeldende kunst

In verschillende grotten – vooral in Herzegovina – zijn schilderingen van ver voor onze jaartelling gevonden. Die in de grotten Badanj, bij Stolac, zijn zelfs ouder dan 12.000 jaar, wat zeer bijzonder in Europa is. De ontdekking ervan in de jaren zeventig was een ware sensatie. Op de schilderingen uit het Neolithicum (Late Steentijd), die op stenen platen zijn aangebracht, zijn door speren getroffen paarden te zien. In het Nationaal Museum in Sarajevo zijn sculpturen en aardewerk uit dezelfde periode tentoongesteld. De Illyrische en Keltische stammen, die vanaf de bronstijd in Bosnië leefden, hebben veel sporen nagelaten. In verschillende musea zijn zwaarden uit die tijd te bewonderen.

De Romeinen, die twee eeuwen voor onze jaartelling op de Balkan kwamen, legden wegen, bruggen en steden aan. Over het hele land verspreid liggen ruïnes van thermen en Villa Rustica, met mozaïeken versierde buitenhuizen voor rijke Romeinen, waarvan het mooiste voorbeeld in het Herzegovijnse Mogorjelo gevonden is. Daarnaast zijn er Byzantijnse invloeden teruggevonden. De Illyrische Daorsi lieten zich zowel door de Romeinse als de hellenistische cultuur inspireren en introduceerden enkele vroegchristelijke symbolen. Er zijn basilieken met mozaïeken van de Daorsi teruggevonden.

In de middeleeuwen krijgt Bosnië-Herzegovina een karakter dat het land onderscheidt van de omliggende gebieden. De symbolen en kunstvormen van de Bosnische Kerk zijn de belangrijkste exponent van dat karakter en de stecci vormen daarvan weer het hoogtepunt. Deze grafstenen, die tussen de dertiende en zestiende eeuw zijn neergezet, zijn rijkelijk versierd met allerlei symbolen. Steeds terugkerende figuren zijn herten, beren, wilde zwijnen en jagers te paard met pijl en boog. Bovendien zijn soms ook grote menselijke, meestal mannelijk, figuren afgebeeld. Op sommige stenen staan inscripties in het Bosaniwa-schrift. De inscripties vermelden de naam van de overledene, de manier waarop hij aan zijn einde gekomen is en belangrijke prestaties tijdens het leven. Er zijn in totaal meer dan zesduizend van zulke stenen gevonden door het hele land. De grootste vindplaats is Radmilja, bij Stolac.

Minder bijzonder, maar nog bepalender voor het huidige gezicht van het land, zijn de talrijke overblijfselen uit de Osmaanse tijd. Handwerkslieden bewerken nog op dezelfde manier koper, leer en hout als de Osmanen dat deden. Veel bouwwerken uit die tijd zijn nog (of weer) volledig intact (zie architectuur). Osmaanse interieurs zijn versierd met veel houtsnijwerk; dat is nog te zien in enkele tot museum verbouwde woonhuizen in bijvoorbeeld Mostar en Sarajevo, maar ook in moskeeën. De muurschilderingen in moskeeën zijn abstract, omdat afbeeldingen van mensen en dieren in de islam niet worden toegestaan. In plaats daarvan is het interieur versierd met kleurrijke patronen, motieven en mozaïeken. In de Osmaansee periode hebben de christenen, zowel orthodox als katholiek, schilderijen, fresco’s en iconen geschilderd, waarvan de mooiste in de kloosters van Lovnica, Papraca, Tavna, Kraljeva Sutjeska en Fojnica te zien zijn. De kloosters beschikken vaak ook over een uitgebreide bibliotheek, met eeuwenoude en soms rijk gedecoreerde documenten. Ook de moslims lieten veel prachtige gekalligrafeerde geschriften achter, die deels helaas verloren zijn gegaan bij het uitbranden van de Nationale Bibliotheek in het oorlogsgeweld. Het beroemdste manuscript van Bosnië is joods: de Haggada van Sarajevo.

Bosnië heeft geen meesters in de moderne schilderkunst voortgebracht. De Bosnische schilders in de Oostenrijks-Hongaarse tijd werden opgeleid in steden als Wenen, Parijs, Praag, Krakau en Boedapest. De bekendste van hen is de impressionist Gabrijel Jurkic (1886-1974). In zijn geboorteplaats Livno is een tentoonstelling aan zijn werk gewijd, maar zijn schilderijen hangen ook in Sarajevo en Zagreb. Na een grote tentoonstelling van Bosnische kunstenaars in 1917 drong het expressionisme tot Bosnië door. Tijdens het interbellum waren er verschillende kunstenaarskolonies, zoals de Blažuj-kolonie van Vladimir Becic, Roman Petrovic, Jovan Bijelic en Karlo Mijic. Petrovic en Bijelic gingen zich rond 1920 steeds meer op de abstracte kunst toeleggen, terwijl Mijic werd beïnvloed door art nouveau en impressionisme.

In de communistische tijd is de kunst vaak politiek geëngageerd. Ismet Mujezinovic (1907-1984) maakte een serie expressionistische schilderijen over de slag van Sutjeska, die de partizanen glansrijk wonnen. Kunstenaars ontwierpen ontelbare monumenten die aan de strijd van Tito moesten herinneren, en hiervan is het reusachtige ‘Handen bij Tjentište’ – dat eveneens aan de slag van Sutjeska herinnert – het bekendste voorbeeld. Naast abstracte kunst kwam in de jaren zestig en zeventig ook een kunstvorm opzetten die door de oude Bosnische cultuur werd geïnspireerd. (Zie ook de gedichten van Mak Dizdar, pagina #27#). De in 1940 geboren Mersad Berber is de bekendste vertolker van die kunstvorm. De schilder en grafisch kunstenaar, die aan de Academie der Schone Kunsten in Sarajevo studeerde, kreeg meer dan vijftig prijzen en zijn werk hing al in Tate Gallery, Londen. Sinds 1992 werkt Berber in Zagreb en Dubrovnik.

Sinds de laatste oorlog is Bosnië op zoek naar een nieuwe culturele identiteit. Terwijl gevestigde musea te maken hebben met geldgebrek, komen in verschillende kolonies jonge kunstenaars bijeen op zoek naar nieuwe vormen. Veel creativiteit is nodig om het hoofd boven water te houden.

Familiereizen

Familiereis Balkan

Dit is een afwisselende reis door drie verschillende landen; Kroatië, Montenegro en Bosnië en Herzegovina. Verbaas je over de mogelijkheden van de...

v.a. 1649.00 p.p.

Rondreizen

Groepsrondreis Balkan

Dit is een afwisselende reis door 4 verschillende landen; Servië, Bosnië-Herzegovina, Montenegro en Kroatië. Deze landen maakten deel uit van het voormalig...

v.a. 1449.00 p.p.

10 prachtige bestemmingen in Bosnië en Herzegovina