Denemarken is waarschijnlijk het oudste koninkrijk ter wereld. Gorm de Oude, de eerste vorst in een lijn van vorsten die tot op de dag van vandaag niet verbroken is, leefde begin tiende eeuw. Onder zijn zoon Harald Blauwtand werden de Denen bekeerd tot het christendom en werd de eerste kerk gebouwd (960 AD). Sven, zoon van Harald, liet zich uitroepen tot koning van Engeland en diens zoon Knud werd weer koning van Noorwegen.

Dit resulteerde in een groot noordelijk rijk onder leiding van de Denen wat overigens niet heel lang stand hield want rond 1066 kwam er een einde aan het vikingtijdperk. Denemarken, Noorwegen en Zweden vormden dankzij familierelaties nog wel een tijdje een unie (Unie van Kalmar) waaruit Zweden zich in 1523 losmaakte. Noorwegen bleef nog drie eeuwen langer onder Deense heerschappij.

Onder de latere vorsten beleefde Denemarken een voorspoedige tijd. Het land kwam los van de feodale tradities en corrupte houding van de adel en ontwikkelde zich tot goed georganiseerde staat, een belangrijke spil in de handelsrelaties tussen Noord- en West-Europa.

Vanaf het regime van Christian IV, een van de bekendste Deense monarchen (1577 Ð 1648), werd de Deense historie gedomineerd door de strijd om de Baltische Zee. Een dertig jaar durende oorlog met Zweden waarbij de macht voortdurend tussen beide landen heen en weer schoof, liet Denemarken uiteindelijk machteloos en een stuk kleiner achter.

Grensverschuivingen

Afsand van Sleeswijk

Koning Frederik II maakte in 1849 een einde aan de absolute monarchie. Denemarken kreeg een moderne grondwet, een nationaal parlement met twee Kamers en beperkt kiesrecht. Halverwege de 19e eeuw raakte Denemarken in oorlog met Duitsland dat aanspraak maakte op Sleeswijk in Zuid-Jutland. De Denen werden uiteindelijk gedwongen afstand te doen van Noord- en Midden-Sleeswijk maar kregen later Noord-Sleeswijk terug.

Denmarken tijdens WO1 en WO2

Zowel tijdens de Eerste als de Tweede Wereldoorlog verklaarde Denemarken zich neutraal. Desalniettemin bezetten de nazi's het land in 1940. Op het eiland Bornholm na, dat zwaar gebombardeerd werd door de Russen, ontsnapte Denemarken aan het oorlogsgeweld door zich meteen over te geven. Er was een actieve verzetsbeweging en er werden stakingen georganiseerd uit protest tegen de Duitse bezetting. Bijna alle Deense joden (ongeveer 7000 mensen) werden tijdig met vissersboten het land uit gesmokkeld naar neutraal Zweden, waar ze veilig waren.

Het parlement werd op last van de bezetter ontbonden en de regering naar huis gestuurd. Maar koning Christian X bleef op zijn post. Op zondagen reed hij demonstratief een rondje te paard door Kopenhagen, ook al had hij huisarrest. Sceptische Denen vonden dit echter een nietszeggend gebaar. Ook het dagelijks leven van de bevolking ging vrijwel normaal door.

Overzeese gebieden

De Deense kolonie IJsland maakte van de gelegenheid gebruik door zich in 1944 van het moederland af te scheiden en zich eenzijdig onafhankelijk te verklaren. Groenland en de Faroer-eilanden kregen na de oorlog zelfstandig binnenlands bestuur (respectievelijk in 1948 en 1979). Al eerder verkocht Denemarken de West-Indische Maagdeneilanden aan de Verenigde Staten.

Sterke Verzorgingsstaat

De economische wederopbouw na de oorlog werd een successtory. Onder de sociaal-democraten klom Denemarken snel op tot een welvarend land waar veel aandacht was (en is) voor de ontwikkeling van kunst, cultuur en sociale voorzieningen. Onderwijs, wetenschap en de welvaart in het algemeen kwamen op een hoog peil te staan.

Geen euro's maar kronen

<class=""image-right"">De Denen hadden in 2000 van alle Europeanen het hoogste inkomen per hoofd van de bevolking. In 1973 werd Denemarken lid van de Europese Unie maar de bevolking verzette zich in de jaren negentig tegen het Verdrag van Maastricht. Onder bepaalde voorwaarden werd het verdrag later toch ondertekend. Via een referendum spraken de Denen zich echter wel uit tegen deelname aan de euro, ondanks alle propaganda van de overheid.

Hedendaags Denemarken

In de 21e eeuw veranderde het politieke klimaat in Denemarken: vreemdelingenangst en -haat heeft ook de altijd zo verdraagzame Denen in de greep. Hoewel het percentage allochtonen in Denemarken aanzienlijk lager ligt dan in Nederland worden ook daar op alle regeringsniveaus en in de media felle discussies gevoerd over vluchtelingenzaken en verbetering van integratie van allochtonen.

Het koningshuis

Het koningshuis speelt van oudsher een belangrijke rol in de leefwereld van de Deense bevolking. Koning Christian IV (1577 Ð 1648) was als monarch mateloos populair vanwege zijn informele houding ten opzichte van het volk. Het was een kleurrijke, onconventionele man die 52 jaar lang op de troon zat.

Christian bracht de renaissancestijl naar Denemarken door Hollandse en Vlaamse bouwmeesters uit te nodigen en was verantwoordelijk voor de bouw van de mooiste paleizen en andere gebouwen in Kopenhagen. Hij bevorderde de handel en stimuleerde vernieuwingen in de landbouw. In de internationale politiek was hij minder succesvol.

Het huidige staatshoofd, koningin Margrethe II (sinds 1972) is minstens zo populair als haar illustere voorvader. Ook zij wordt gewaardeerd om haar 'gewoonheid' - de Denen houden erg van gelijkwaardigheid. Majesteit moet zelf ook niet veel hebben van ceremonieel vertoon en iedereen kan zonder veel poespas bij haar op audientie komen.

Kunstzinnige koningin

Margrethe is een kunstzinnige dame. Ze schildert en tekent graag, vertaalt literatuur, ontwerpt theaterkostuums, decors en postzegels en haar handwerkpatronen zijn vermaard. Illustraties van haar hand sieren een speciale uitgave van Lord of the Rings van Tolkien. De vorstin is gehuwd met de Franse graaf Henri, die altijd wat op de achtergrond verkeert. Hun oudste zoon Frederik (1968) is troonopvolger. Hij trad in 2004 in het huwelijk met de Tasmaanse Mary Donaldson. De tweede zoon, Joachim (1969) en zijn echtgenote kwamen onlangs in het nieuws vanwege een op handen zijnde scheiding. Dat deed wel wat stof opwaaien want echtscheidingen waren de laatste paar honderd jaar niet meer voorgekomen binnen de Deense koninklijke familie.

Eilandenrijk

Het koninkrijk Denemarken ligt in Noordwest-Europa tussen de Noordzee en de Baltische Zee (Oostzee), is iets groter dan Nederland en maakt deel uit van Scandinavie. Bijna het gehele land is omgeven door water.

In het noorden scheiden twee zeestraten Denemarken van Noorwegen en Zweden, respectievelijk de Skagerrak in het westen en het Kattegat in het oosten. Waar het land het dichtst bij Zweden ligt loopt een smalle zeestraat, de Oresund. Denemarken bestaat uit het schiereiland Jutland, verbonden met het vasteland van Europa door middel van een korte landsgrens met het Duitse Sleeswijk-Holstein en de vier grote eilanden Funen, Seeland, Lolland en Falster.

Honderden eilanden

Daarnaast zijn er nog meer dan 400 kleinere eilanden. Zo'n 100 daarvan zijn bewoond. Sommige eilanden zijn door middel van een brug met het vasteland verbonden, andere zijn bereikbaar met een veerboot. De hoofdstad Kopenhagen ligt aan de oostkant van Seeland, niet ver van het Zweedse Malmo.

Ook het enorme Groenland en de Faroer-eilanden (tussen Shetland en IJsland) behoren tot het koninkrijk Denemarken maar zijn in de meeste opzichten onafhankelijk van de regering in Kopenhagen. Deze landsdelen vallen buiten het bereik van deze webpagina's.

Belangrijke Jaartallen

Circa 12.000 v.C., Immigratie van de eerste Indo-europese jagers/verzamelaars

3900 v.C., Landbouwers en veetelers

400 Ð 700, Eerste dorpen en steden

866, Vikingen veroveren York

935 Ð 950, Koning Gorm de Oude, de eerste koning van Denemarken

965, Introductie van het christendom, bouw van de eerste kerken 1

015 Ð 1034, Engeland onder Deense heerschappij

1397, Unie van Kalmar (Noorwegen, Zweden, Denemarken)

1523, Einde van de Unie van Kalmar

1536, Reformatie, Christian III benoemt zichzelf tot hoofd van de Lutherse Kerk

1615 Ð 1648, Oorlogen met Zweden

1648, Om Kopenhagen te sparen tekenen de Denen een vredesverdrag met aartsvijand Zweden, waarbij eenderde van het Deense grondgebied in Zweedse handen komt

1711, Pestepidemie in Kopenhagen, eenderde van de bevolking komt om

1728, Grote brand verwoest Kopenhagen

1795, Tweede grote brand in Kopenhagen

1807, Engelse marine bombardeert Kopenhagen vanwege de Deense steun aan Napoleon

1814, Noorwegen maakt zich los van Denemarken

1848, Afschaffing absoluut koningschap

1849, Eerste grondwet, beperkt algemeen kiesrecht

1864, Denemarken verliest Sleeswijk aan Duitsland

1914 Ð 1918, Neutraliteit tijdens WO I

1915, Kiesrecht voor vrouwen

1920, Noord-Sleeswijk wordt na een referendum herenigd met Denemarken

1940 Ð 1945, Bezetting door nazi-Duitsland

1945, Deelname Verenigde Naties 1949, Deelname NAVO

1993, Deelname EU

1996, Kopenhagen is Culturele Hoofdstad van Europa