Aanvankelijk had de theeceremonie, die met het zenboeddhisme was overgewaaid, een religieuze betekenis; die is nu echter grotendeels vervaagd. De theeceremonie (Chanoyu) is een traditie die op veel plaatsen en in veel families in ere wordt gehouden, maar toch een steeds minder belangrijke plaats inneemt in het dagelijks leven. Het drinken van thee is, als het volgens de traditie wordt gedaan, een delicaat ritueel; details en fijngevoeligheid zijn daarbij van het grootste belang. Tevens wordt de ceremonie gezien als een mentale training en als een methode om een meisje goede manieren bij te brengen voor haar huwelijk. Er bestaan nog veel verschillende scholen voor de theeceremonie, die ieder het ritueel op een andere wijze uitvoeren. De verschillende theeceremonies komen in grote lijnen op hetzelfde neer. De kunst is het genieten van sfeer en harmonie. De gastvrouw (of gastheer) zorgt ervoor dat alles tot in de puntjes is geregeld om het de gasten naar de zin te maken. De gasten laten op hun beurt waardering blijken waardoor de gastvrouw tevreden kan zijn. De instrumenten zijn een belangrijk onderdeel van de ceremonie: het doosje voor het groene theepoeder, de theepot, de kopjes en de schaaltjes waarin zoete cake of incidenteel maaltijden worden geserveerd. Ook het theehuis (de sukiya) is met zijn eigen karakteristieke decoratie natuurlijk van belang. De bouw, ligging en inrichting van het theehuis, die net als de instrumenten per school verschillen, bepalen deels de sfeer.

De theeceremonie

De gasten nemen tijdens de ceremonie plaats op de grond, zittend op de hurken. Als de thee (gyokuru) is geserveerd, wacht men met het drinken totdat de persoon naast hem dat doet. De kop wordt met de rechterhand op ooghoogte gebracht en met de linkerhand van onderen ondersteund. Vervolgens maakt de gast lichte buigingen uit dankbaarheid, één voor de gastvrouw of gastheer en één voor Boeddha. Daarna wordt het kopje gedraaid, zodat het met de mooiste kant naar de gast is gekeerd. Na het eerste slokje spreekt men waardering uit voor de smaak. Het kopje mag niet worden neergezet voordat het leeg is, omdat de thee anders afkoelt; pas als de thee geheel opgedronken is, zet men het kopje neer: een restje in het kopje zou kunnen betekenen dat het niet heeft gesmaakt. Vervolgens wordt het kopje nogmaals bewonderd en met de fraaiste kant naar de gastvrouw of -heer gedraaid en op de grond gezet.