Tussen de Noren en de Noorse staatskerk bestaat een sterke band. Ondanks de secularisatie en de toename van andere godsdien-sten is de Noorse samenleving nog steeds doordrenkt met de geschiedenis van meer dan duizend jaar Christendom. Het Christendom in Noorwegen gaat terug tot de tijd van de Vikingen. Hun reizen en strooptochten brachten het Christendom naar Noorwegen. De verspreiding van de nieuwe godsdienst ging samen met de vorming van de natie Noorwegen. Koning Olav Tryggvason, die rond 995 in Noorwegen aankwam, wordt gezien als de grondlegger van de kerstening van het land. Niet voor niets eert men hem als de Heilige St. Olav.

In Noorwegen staan meer dan 1600 kerken, een bewijs dat het Christendom diep in de Noorse samenleving zit. Van de oude kathedraal in Trondheim tot het desolaat gelegen kerkje in Grense Jacobselv aan de Russische grens in het uiterste noordoosten.

Pre-christelijke godsdiensten

Met de verspreiding van het Christendom verdwenen de oorspronkelijke godsdiensten. Deze prechristelijke godsdiensten varieerden van streek tot streek. Ze waren polytheïstisch en kenden vele vormen van niet-menselijke wezens, zoals goden, godinnen, elfen, reuzen en ondergrondse dwergen.

Tot de bekendste goden behoren Thor (de machtigste god, heerser over donder, bliksem en stormen), Frey (god van de vruchtbaarheid), Freia (godin van de vruchtbaarheid) en Odin (god van oorlog en dood, de schepper van de mensheid, god van wijsheid en de elite). Voorouders speelden een belangrijke rol in het religieuze leven. Ze konden de gedaanten aannemen van elfen. Vruchtbaarheid was vaak een centraal thema.

Archeologen hebben veel oude offervoorwerpen gevonden in beken en moerassen. Dit betekent dat veel offerplaatsen in natte gebieden lagen. Toen de Vikinghoofdmannen hun macht gingen uitbreiden, verplaatsten ook de religieuze publieke handelingen zich naar de woonboerderijen van deze hoofdmannen.

De Noorse mythologieën tonen aan dat godsdienst, levensvisie en dagelijks leven met elkaar verweven waren. Het Christendom heeft de Vikinggodsdiensten niet weggevaagd, maar veel elementen ervan opgenomen. De vele heiligen en gelijkende verhalen in beide godsdiensten vulden elkaar goed aan.

De Noorse staatskerk

De Noorse staatskerk (Lutherse kerk) vindt haar oorsprong in 1536, toen de katholieke bisschoppen uit Noorwegen werden verdreven en het Lutheranisme staatsgodsdienst werd. De macht van de Noorse kerk is lang niet meer zo groot als vroeger en er is weinig verzet tegen het systeem, ook niet vanuit atheïstische kringen. Ooit was de staatskerk een grootgrondbezitter, maar na de Tweede Wereldoorlog moest ze veel land verkopen.

Formeel is de koning het hoofd van de Lutherse kerk. De Noorse staat bemoeit zich in beginsel niet met de interne zaken van de Noorse kerk. Dat deed ze wel in de kwestie van vrouwen in het priesterambt. In 1961 kreeg Noorwegen de eerste vrouwelijke priester. Toch is de relatie tussen de Noorse Staat en de Noorse Kerk geregeld onderwerp van discussie.

Sinds het midden van de 19e eeuw mogen er vrijelijk kerken en religieuze bewegingen worden begonnen. Iets meer dan 80% van de Noren is lid van de Lutherse staatskerk. Dat was rond 1960 nog meer dan 95%. De meeste leden zijn niet actief belijdend.

Andere godsdiensten in Noorwegen

Katholieken (1%), Islamieten (2%), de Pinksterbeweging en humanisten vormen slechts kleine minderheden. De Islamieten zijn de grootste minderheidsgroep. De meesten zijn afkomstig uit Pakistan, Irak en Somalië.

De komst van nieuwe niet-Westerse migranten wordt over het algemeen goed geaccepteerd door de Noren. Een kleine groep neonazi’s verzet zich soms op gewelddadige wijze. In juli 2011 schokte een dubbele aanslag van een jonge Noorse rechtse extremist Noorwegen en het buitenland. De aanslag, waarbij 77 mensen omkwamen, was gericht tegen de tolerante en multiculturele Noorse samenleving.