Het is misschien best aardig om, voordat u een rondje maakt binnen de poorten van de vestingstad, het spektakel van licht en muziek bij te wonen vanaf pl. Car Assen. Bij goed weer en als er ten minste 20 belangstellenden zijn, kunt u rekenen op een mooie show van licht en geluid waarin de historie van de stad uit de doeken wordt gedaan. Om het allemaal precies te begrijpen zult u een terzake kundige nodig hebben, historie en muziek zijn nauw met elkaar verweven. Maar, ook al duurt de voorstelling nauwelijks 3 kwartier, u heeft iets gemist als u het vierkleurenschouwspel niet bijwoonde.

Men zegt dat de citadel voor de vroegere bewoners even belangrijk was als de acropolis voor Athene en u zult zich daar na uw bezoek wel iets bij kunnen voorstellen. Een bezoek aan de vestingstad begint met een wandeling over de brug, vroeger een ophaalbrug, door de Turken veranderd in een vaste verbinding. U passeert twee poorten, oorspronkelijk waren het er drie, voordat u de stad binnenkomt. Het is jammer dat men neringdoenden hier de gelegenheid geeft om allerlei kitsch aan de man te brengen of de mogelijkheid geboden wordt u uit te dossen als een ridder om u vervolgens te laten fotograferen.

Boudewijntoren

Het is heel wat interessanter om een beetje links aan te houden. U krijgt dan een idee waarom de stad vroeger nauwelijks in te nemen viel. Behalve het probleem voor de vijanden met betrekking tot de ligging, was het ook nog eens omgeven door muren die op sommige plaatsen 13 meter dik en wel 12 meter hoog waren. U maakt de klim naar de kerk ineens of u neemt eerst een kijkje bij de Boudewijntoren. De gerestaureerde toren is genoemd naar keizer Boudewijn van Vlaanderen die tijdens de vierde kruistocht door de Bulgaarse tsaar Kaloyan gevangengenomen en in deze toren gevangengezet werd. Hij stierf er in 1205. Zijn dood is met de nodige geheimzinnigheid omgeven, niemand weet precies hoe hij aan zijn einde kwam. Het meest hardnekkige gerucht was dat hij, omdat hij niet gediend was van de avances van een Bulgaarse prinses, door haar werd beschuldigd van aanranding en verkrachting. In verband daarmee zou hij zijn omgebracht op de executierots. De toren staat afgebeeld op het stadswapen van Veliko Târnovo.

Sv. Vâznesenikerk

Na een bezichtiging van de toren (en nadat u van het adembenemende uitzicht heeft genoten) kunt u de klim naar de Sv. Vâznesenikerk, gewijd aan de hemelvaart van Jezus aanvaarden. Het zal u opvallen dat de schilderingen in de kerk modern aandoen en in geen enkel opzicht lijken op de kerkschilderingen die u ervoor zag (of daarna nog zult zien). De reden daarvoor is dat men voor de wandschilderingen gebruikmaakte van de diensten van de hedendaagse schilder Teofan Sokerov.

Tsarenpaleis

Rechts aanhoudend komt u bij de ruïnes van het tsarenpaleis. U behoeft over weinig fantasie te beschikken om zich een idee te vormen hoe indrukwekkend het paleis geweest moet zijn. De troonzaal was 32 bij 15 meter en het gehele complex besloeg een oppervlakte van bijna 5000 m2. De kolommen waarop het dak rustte zijn waarschijnlijk afkomstig uit de oude Romeinse stad Nicopolis ad Istrum. Vreemd genoeg waren de vloermozaïeken uitgevoerd in 35 verschillende kleuren, terwijl de beroemde Byzantijnse mozaïeken doorgaans maar 25 kleuren te zien gaven.

Lobna skala, de executierots

Wellicht denkt u dat de 1,5 meter dikke muren voor extra veiligheid moesten zorgen, de temperatuurregulatie was hier echter de voornaamste reden. In de uiterste noordhoek van het complex bevindt zich Lobna skala, de executierots. De geschiedenis ervan is onlosmakelijk verbonden met de varkenshoeder Ivailo die de leiding had in een opstand tegen de gevestigde orde, voornamelijk als gevolg van het leenstelsel dat de gewone burger zodanig uitbuitte dat er nauwelijks te leven viel. Hij en z’n mannen kwamen in 1277 met succes in opstand, mede doordat de adel andere zaken aan het hoofd had vanwege de regelmatige en bloedige invallen door de Tataren. Hij riep zichzelf, met steun van de bevolking, tot tsaar uit en wist gedurende drie jaren niet alleen de adel, maar ook de Tataren buiten de deur te houden. De adel hoefde niet te regeren en had de gelegenheid om rustig te beramen hoe ze Ivailo ten val konden brengen. Ze deden dat op een wel zeer letterlijke wijze, ze duwden hem van de loodrechte rotsen af in de rivier Yantra.

In 1280 kwam er weer een adellijk geslacht aan de macht: de Teterid dynastie was geboren, tamelijk wrede heersers die geweld niet schuwden en de rechtspraak nauwelijks hanteerden. Elke tegenstander werd, weliswaar na een kort ceremonieel dat de rechtspraak verving, van de rots in de rivier gegooid. Dat lot overkwam ook de kerkvorst-patriarch Joakim III die aan het einde van de 13e eeuw ervan werd beschuldigd de stad in handen van de Tataren te willen spelen.

Asentoren

Aan de stadszijde, tussen de kerk en het tsarenpaleis bevindt zich de Asentoren. Deze poort met enkele kleine bijgebouwtjes was door tsaar Ivan Asen II speciaal in de muur laten maken om de paleisbedienden doorgang te verlenen, een ingang voor de leveranciers bevond zich nabij de Boudewijntoren.

Tsârkva na chetirideset mâchenitsi

Als u de poort doorgaat en u volgt het bergpad, komt u bij de Tsârkva na chetirideset mâchenitsi, de kerk van de 40 martelaren. De kerk werd gebouwd in opdracht van tsaar Ivan Asen II na zijn overwinning op de Byzantijnen in 1230 op de dag van de 40 martelaren. In de kerk rusten de stoffelijke overschotten van Sv. Sava de grondlegger van de Servische orthodoxe kerk en van enkele Bulgaarse tsaren.

De Turken maakten er een moskee van en bouwden er een minaret tegen. Deze stortte echter in en de Bulgaren zien hierin de hand van God, reden genoeg om van deze kerk een bedevaartplaats te maken. Direct voorbij de kerk kunt u linksaf de rivier oversteken. Deze volgend in noordelijke richting komt u bij de Sv. Dimitâr Solunskikerk. De geschiedenis van de kerk gaat terug tot de opstand van de bevolking onder leiding van de bojaren Petâr en Asen in 1185 en het is daarmee de oudste kerk van Târnovo. Er zijn nog slechts enkele fragmenten van de oorspronkelijke muurschilderingen zichtbaar en de kerk is ook niet altijd geopend.

Sv. Petâr i Pavelkerk

Dat is wel het geval bij de Sv. Petâr i Pavelkerk, de Petrus en Pauluskerk. Deze kerk dateert uit de 13e en de 14e eeuw en bevat nog fresco’s uit dezelfde periode. De kruiskoepelkerk met drie schepen werd zwaar beschadigd tijdens een aardbeving in 1913 en ook een aantal waardevolle fresco’s is daarbij verloren gegaan. De meeste van de huidige fresco’s dateren uit de 16e en 17e eeuw en werden vervaardigd door lokale schilders uit de zg. Târnovoschool.