Net zoals Gaiman of Trelew (aan de Atlantische kust) is dit plaatsje van origine ook door Welshmen gesticht. Nu ruim zes generaties later vind je niet veel meer terug van ‘Little Wales beyond Wales’. In 1888 kwam hier vanaf de kust een groep Welshmen onder leiding van John Evans aan. John was al eerder, in 1884, met drie andere moedige ruiters op zoek gegaan naar geluk, geld en werk. Ze hadden gehoord, dat in de valleien van het Andesgebergte waarschijnlijk wel goud te vinden was. Ze werden echter op de terugweg overvallen door de indianen en alleen John Evans overleefde de moordpartij, omdat hij blijkbaar een pijlsnel paard had. Dat heette Malacara en het wordt nog in ere gehouden met een standbeeld in dit stadje. Toen kolonel Fontana van het Argentijnse leger van die moordpartij hoorde ‘zuiverde’ hij de regio, want generaal Roca was nog steeds bezig met zijn ‘verovering van de steppe’, zoals hij en de regering die onderneming betitelden. Daarbij werden vele indianen gedood en gevangengenomen. 

In november 1887 kreeg de Welshgemeenschap dit gebied van de regering toegewezen. Zij noemden het Cwn Hyfryd, wat ‘mooie vallei’ betekent. De Argentijnse regering wees hun 125.000 ha toe voor de vijftig families. Elk jaar op 25 november wordt dit nog steeds gevierd met een groot feest. Het stadje telt nu ca. 5200 inwoners. Trevelin betekent in het Welsh stad van de molen; Tre is ‘stad’ en lin ‘molen’ en het ligt 24 km ten zuiden van Esquel aan de RN 259. 

De eerste kolonisten waren landbouwers en bouwden deze molen, die helaas afbrandde. Nu kun je nog de herbouwde versie zien, waarin een museum is gevestigd. Je merkt al meteen, dat dit stadje niet gebouwd is volgens het traditionele Argentijnse stratenplan. De straten lopen wat onregelmatig ten opzichte van elkaar, op z’n Europees. Je komt vanuit Esquel vanzelf op het hoofdplein Plaza Coronel Fontana en op dit plein komen vrijwel alle belangrijke andere straten uit. 

De molen, waar Trevelin naar genoemd is, staat rechts om de hoek bij 25 de Mayo, die weer uitkomt op het plein. Het zal wel een typische molen uit Wales geweest zijn, want als je een molen met wieken zoekt, dan kom je bedrogen uit. Die staat er niet, het is een vrij hoekig hoog gebouw en functioneerde als graanmolen. Beneden is een museum, waar je de historie van het stadje kunt volgen, met allerlei attributen en klederdrachten. Van alles hebben ze erbij gesleept van oude foto’s, serviesgoed, klederdracht tot antieke tractoren.

Elke dag open van 9-20.30 uur 

Op de andere verdiepingen worden culturele activiteiten georganiseerd, zoals in oktober het traditionele Eisteddfod festival. Het gedenkteken (La Tomba de Malacara) van John Evans voor zijn paard dat zijn leven redde is te zien bij de tweede straat rechts van 9 de Julio. Nog een van de oude gebouwtjes in Trevelin is Capilla Bethel, gebouwd in 1910. Je vindt het in Calle 1a Junta (een zijstraat van Av. San Martín). De belangrijkste straat is Av. San Martín en Plaza Cnl. Fontana. 

Het is best een aardig uitstapje naar dit vredige stadje en makkelijk met de bus vanuit Esquel te bereiken, maar veel is er niet te doen. Ga zeker niet rond de siëstatijd want dan is alles dicht (tussen 12.30-16 uur). 

Een mooie tocht is naar de Cascadas Nant y Fall. Dat zijn verschillende watervallen ongeveer 15 km ten zuiden van de stad links van de RN 259. In een bosrijk gebied is het hier heerlijk wandelen en over de rotsen langs de watervallen en beekjes. Deze RN 259 loopt door naar de Chileense grens en vanaf de watervallen kun je nog naar Molino Nant Fach, 7 km verderop. Hier staat een exacte replica van de graanmolen die eens in Trevelin stond (gebouwd in 1899). De eigenaar is nog een verre familielid van John Evans, de stichter van de stad. Binnen is alles nog helemaal ingericht zoals het toen was. De eigenaar vertelt je over de geschiedenis en de moeilijke tijd die de eerste kolonisten hadden (wel in het Spaans).