Op 9 april 1940 vielen de Duitsers Noorwegen binnen. Na twee maanden vechten capituleerde Noorwegen, ondanks Britse en Franse hulp. De koning en de regering weken uit naar Londen. Ze vormden hier een regering in ballingschap en zetten de oorlog tegen de Duitsers voort. De Noorse handelsvloot was voor de geallieerden een belangrijke aanvulling van de krijgsmacht en de oorlogsvoering op zee. De bezetters voerden een stevig schrikbewind.

De Duitsers schakelden de Noorse economie in voor de Duitse oorlogsvoering. De Duitser Josef Terboven werd rijkscommissaris. De Noorse collaborateur en nationaal-socialist Vidkun Quisling hoopte leider van zijn land onder de Duitse bezetting te worden, maar hij kreeg slechts het minister-presidentschap in handen in 1943. In oktober 1945 executeerde men Quisling, die vanwege landverraad tot de doodstraf was veroordeeld. De naam ‘Quisling’ kreeg internationaal de betekenis van landverrader.

Naarmate de oorlog vorderde, pleegden meer Noren verzet. De Duitsers reageerden hierop met executies en zware vergeldingsmaatregelen. Toen Duitsland capituleerde in mei 1945, waren er bijna 400.000 Duitse militairen in Noorwegen. De verwoestingen waren groot, de bezetter had veel goederen gevorderd, de economie uitgeput en het land naar de filistijnen geholpen.

De Russen waren aan het einde van de oorlog Finmark binnengevallen, de Duitsers pasten hier de tactiek van de verschroeide aarde toe. Alles wat ze achterlieten – steden, dorpen, industrieën en mijnen – werd verwoest. Meer dan 10.000 Noren verloren het leven. In Noorwegen verbleven aan het einde van de oorlog meer dan 140.000 krijgsgevangenen, waaronder zeer veel Russen die onder erbarmelijke omstandigheden leefden.

Noorwegen na de bevrijding

De regering in ballingschap in Londen tijdens de oorlogsjaren en de samenwerking met Groot-Brittannië en de VS legden de basis voor een nieuwe naoorlogse internationale politiek. Noorwegen oriënteerde zich na 1949 meer op het westen en voornamelijk op de Angelsaksische landen, vooral toen bleek dat een rol als bruggenbouwer tussen oost en west weinig zoden aan de dijk zette.

Aanvankelijk flirtte Noorwegen ook met de Sovjet-Unie. De inval van de Sovjet-Unie in Tsjechoslowakije in 1948, de Sovjetsteun aan communistische landen in Oost-Europa en het niet-aanvalsverdrag van Finland met zijn grote oosterbuur joeg Noorwegen in 1949 de Navo in. Noorwegen verloor door de hardhandige werkelijkheid zijn neutraliteit.