Aldus dichtte een gast in 1902 in het gastenboek van een van de hotels in het Appenzellerland. Nog steeds trekken toeristen naar het groene en heuvelachtige Appenzellerland, gelegen tussen de Bodensee en de berg Santis, om er te genieten van de zuivere lucht en het ongedwongen boerenleven.

Moppenroute

De Appenzellers zijn zo beroemd om hun droge humor dat zij een speciale Witzwanderweg (moppenroute) hebben aangelegd tussen het treinstation van Heiden en het treinstation Walzenhau sen. Deze ruim twee uur durende wandeling voert door een fraai landschap. In totaal heeft men in het Appenzellerland 750 km aan wandelroutes uitgezet. Tijdens de wandelingen kunt u van de bekende Appenzellerkaas en wijn proeven. 's Winters kunt u hier uitstekend langlaufen.

TOERISTENINFORMATIEKANTOOR HEIDEN, Seeallee 813, CH-9410 Heiden.

KABELBANEN, 's winters en zomers kunt u gebruik maken van de volgende kabelbanen: een kabelbaan voert vanuit Brülisau naar de top van de berg Hoher Kasten (1795 m); een kabelbaan verbindt Wasserauen met de Ebenalp (1644 m); een kabelbaan voert vanuit Jakobs bad naar de top van de Kronenberg (1663 m); een kabelbaan verbindt Schwagalp met de top van de berg Santis (2502 m, zie onder Sankt Gallen); en een stoeltjeslift voert vanuit Schö nengrund naar de berg Hochhamm. Vanaf de Hoher Kasten kunt u 's winters niet naar beneden skiën.

Landesgemeinde

Het Appenzellerland is verdeeld in twee halfkantons: het rooms-katholieke Inner-Rhoden en het protestantse Ausser-Rhoden. De hoofdstad van Ausser-Rhoden is Herisau, van Inner-Rhoden is Appenzell de bezienswaardige hoofdstad. Beide halfkantons zijn vooral bekend door het stemmen van de kiesgerechtigde burgers, een oervorm van democratie, op de laatste zondag van april. De Landesgemeinde vindt haar oorsprong in het streven naar vrijheid van de bevolking. Zij wilden zich bevrijden van het juk van de machtige abt van Sankt Gallen. De eerste Landesgemeinde kwam bijeen in 1409, nadat het leger van de abt door het volk was verslagen. Bij de jaarlijkse plechtigheid staan stemgerechtigde burgers binnen en vreemdelingen buiten de Ring. Na de binnenkomst van de Landammann, de voorzitter van de kantonale regering, groeten regering en volk elkaar door het afnemen van de hoeden en petten en het uitspreken van een stil gebed. Na een verslag van het afgelopen jaar kiezen de stemgerechtigden door handopsteking over wetsvoorstellen en financiële zaken. Iedere man ouder dan twintig jaar heeft het recht om te spreken. De Landesgemeinde van Ausser-Rhoden wordt afwisselend in Trogen (even genummerde jaren) en Hundwil (oneven genummerde jaren) gehouden; de Landesgemeinde van Inner-Rhoden komt jaarlijks in Appenzell bijeen.

Appenzell

Op een afstand van 15 km ten zuiden van Sankt Gallen ligt het plaatsje Appenzell (5000 inwoners). De Landesgemeinde van InnerRhoden wordt jaarlijks voor het Gasthof Santis gehouden. Appenzell is altijd nauw verbonden geweest met de abdij van Sankt Gallen, waaraan het lange tijd onderhorig was. De naam van het dorp komt van het Latijnse Abbatis Cella, 'cel van de abt', die wellicht midden in het dorp stond, waar nu de Heilige Kruiskapel met het jaartal 1787 staat. Het dorpsbeeld wordt bepaald door de opvallende, vaak beschilderde gevels met naar voren uitstekende dakranden. Deze komt u vooral tegen in de Hauptgasse, onder andere in de huizen Kreuz en Raben.

Appenzell is bekend om de traditionele dracht van de vrouwen, die bij feestelijke gelegenheden (met name tijdens de sacramentsprocessie) op grote schaal wordt gedragen. De vrouwen kleden zich tijdens de feestelijkheden in een geplisseerde rok met een gebloemd en bestikt schort, witte kousen en zwarte schoenen met een gesp. De katholieke vrouwen dragen een gevleugelde, hoog opstaande kanten muts; de protestantse vrouwen dragen bij andere gelegenheden alleen een kanten hoofddoek. In Appenzell wordt veel handwerk vervaardigd. De overal in Zwitserland aangeboden koebellen komen veelal hier vandaan. Houtsnijders en kuipers van bewerkte houten emmers maken hun producten in de talloze werkplaatsen.

TOERISTENINFORMATIEKANTOOR INNERRHODEN, Hauptgasse 4, CH9050 Appenzell. Geopend: ma.vr. 9-12 en 14-17, za. 9-12 uur.

Grote brand

In 1560 trof een grote brand het stadje, met als gevolg dat de meeste bouwwerken van na dit jaar stammen. Op een rots boven de rivier de Sitter staat de St. Mauritiuskerk. De toren, het koor en de crypte van dit gebedshuis dateren nog van voor de brand, maar de barokke aankleding is van later. De wanden zijn beschilderd en het gewelf is versierd met schilderingen in ovale lijsten. Het hoofdaltaar heeft elf vergulde en verzilverde beelden met een Christusfiguur in harnas en maliënkolder. Een deel van het schip werd in 1813 in classicistische stijl verbouwd.

Het raadhuis is ook van na de brand (1563). De schilderijen uit 1928 op de gevel van het raadhuis verbeelden gebeurtenissen uit de geschiedenis van het dorp. In het interieur zijn wandschilderingen uit 1567 te zien. In het raadhuis heeft zich het Heimatmuseum gevestigd.

INFORMATIE HEIMATMUSEUM. Geopend: juniokt. dag. 13.30-17, nov. zo. 14-16, jan.apr.- wo. en za. 14-16, mei, wo. en za. 14-16 en zo. 13.30-16 uur.

Bij het station bevindt zich Retonio's Mechanisches Musikmuseum met een collectie muziekinstrumenten, muziekdozen, draaiorgels en poppenautomaten.

INFORMATIE MUSIKMUSEUM. Geopend: alleen tijdens de rondleidingen: juli-okt., dag. 40 min. durende rondleidingen om 10.30,14.30 en 15.30; nov.-juni, rondleidingen di.zo. 14.30 uur.

Langs de Weissbadstrasse bevindt zich het museum Blaues Haus, het privé museum van de zoon van Herman Fass ler. Herman verzamelde tijdens zijn leven kunst en gebruiksvoorwerpen uit het Appenzellerland. Zijn zoon heeft het verzamelde werk in het typische Appen zeller huis van de familie uit 1863 tentoongesteld.

INFORMATIE BLAUES HAUS. Geopend: ma.-za. 9-12 en 13.30-18 uur.

Stein

Het dorpje Stein (1400 inwoners) ligt midden in de driehoek Sankt Gallen HerisauAppenzell. In dit dorp kunt u naast elkaar het toeristeninformatie kantoor voor het gehele Appenzellerland, een kaasmakerij en het Appenzel ler Volkskundemuseum vinden. In het moderne Appenzeller Volkskundemuseum (1977) kunt u apparaten en machines van onder meer boeren, wevers, kantklossers en kaasmakers vinden die door de eeuwen heen in het Appenzellerland zijn gebruikt. Alle apparaten functioneren nog. Daarnaast hangen hier werken van enkele bekende boeren schilders uit de regio, zoals Lammler, Haim en Zülle.

HET TOERISTENINFORMATIEKANTOOR AUSSERRHODEN bevindt zich in het Appenzeller-Volkskunde Museum, CH-9063 Stein. Geopend: ma.-za. 10-12 en 13.30-17, zo. 7-17 uur. VOLKSKUNDEMUSEUM. Geopend: apr.-okt. di-.za. 10-12 en 13.30-17, zo. 10-18; feb., mrt., nov. en dec. di.-za. 13.30-17, zo. 10-17, jan. zo. 10-17 uur.

Naast het museum staat de Appenzeller Schaukaserei. In deze kaasfabriek kunt u het proces volgen van het kaas maken en eventueel een kaasmaaltijd gebruiken. Een smalle weg aan de overzijde van de doorgaande weg voert naar het dorpje. Het houten dak van de kerk is ontworpen door de bekende Gruben mannfamilie; zij ontwierpen en bouwden in de 18de eeuw in Zwitserland een groot aantal houten bruggen en gebouwen (in het dorp Teufen staat het Gru benmannmuseum). Vanuit het hooggelegen Stein (827 m) kunt u wandelingen door het Appenzellerland maken.

Trogen

De hoofdstad van AusserRhoden is Trogen (2200 inwoners). Het hooggelegen Trogen (903 m) heeft als centrum de Landesgemeindeplatz met een bezienswaardige kerk en fraaie, soms beschilderde huizen. De kerk werd in 1791 gebouwd door de familie Grubenmann. Ze heeft een boeiende gewelfschildering met levensgrote afbeeldingen van Chinezen, i8deeeuws geklede Zwitsers, indianen en oosterlingen rond een voor een wolk zwevende Christusfiguur.

HET TOERISTENINFORMATIEKANTOOR TROGEN bevindt zich in Papeterie Wild, Dorf 33, CH9043 Trogen. Geopend: ma., di., do. en vr. 8-12 en 14-18.30, wo. 8-12 en za. 8-12 en 13.30-16 uur.

Verbindingen

APPENZELLERLAND. Bus: Hundwil, Stein, SchönenqrundWald (berg Hochamm), Schwagalp (berg Santis) en Brülis au (berg Hoher Kasten) hebben een busverbinding met onder andere Sankt Gallen. Trein: de nederzettingen Appenzell, Trogen, Teuten, Wasserauen (Ebenalp), Jakobsbad (Kronberg), Urnasch en Herisau hebben treinVerbindingen met onder andere Sankt Gallen.