De Shipka pas voert u dwars door het Balkangebergte naar de Rozenvallei en is een van de twee doorgangen die al sinds de oudheid in gebruik zijn en die in feite de verbinding vormen tussen de Egeïsche Zee en het Donaugebied. De pas ligt op 1326 meter hoogte en wordt vaker gebruikt dan de verderop gelegen Troyan pas. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat vooral het vrachtverkeer er de voorkeur aan geeft om over bredere wegen van de Shipka pas te rijden omdat daar vrijwel nooit oponthoud optreedt.

De vroegste gebruikers van de pas waren de Romeinen die de weg enigszins effenden voor talrijke groeperingen, zowel aanvallers als vluchtelingen. De kruisridders trokken hier de bergen over, de Turken en de Russen en uiteraard was het een van de routes die de vrijheidsstrijders in de 19e eeuw volgden. Maar ook de vele handelskaravanen maakten gebruik van de pas.

De Shipka pas is dus altijd al van grote strategische en economische betekenis geweest. Op de top van de berg Stoletov ligt het nationale bevrijdingsmonument dat herinnert aan de slag die hier op 9, 10 en 11 augustus 1877 plaatsvond tussen een 27.000 man sterke Turkse legermacht die de pas over wilde om de legers rond Pleven bij te staan en een slechts 6000 man sterke combinatie van Russische, Roemeense en Bulgaarse troepen, die dat uiteindelijk verhinderden. In het monument zijn een museum en een symbolische sarcofaag ondergebracht ter nagedachtenis aan de duizenden die hier het leven hebben verloren. Vanaf de top van het monument heeft u vanzelfsprekend een fabelachtig uitzicht en het lijkt alsof de verderop gelegen Russische begraafplaats aan uw voeten ligt.

Russische kerk Shipka

Een vreedzamer omgeving wordt gevormd door de Russische kerk (in oude beschrijvingen ook nog wel ‘het klooster van Shipka’ genoemd) op een heuvel even buiten Shipka. Toch ontstond de kerk als gevolg van hetzelfde feit. De Russisch orthodoxe kerk speelde namelijk een niet onbelangrijke rol in de strijd tegen de Turken. Zij was het die de Russische legers opriep om ten strijde te trekken tegen de islam, belichaamd door de Turken en hun broeders in het geloof (de Bulgaars orthodoxe kerk) te bevrijden.

De kerk is dan ook opgedragen aan (en vormt een symbolisch graf van) de meer dan 200.000 Russische en Bulgaarse militairen die in de oorlog in deze omgeving omkwamen. In de 17 sarcofagen die in de crypte van de kerk staan opgesteld zijn de namen gebeiteld van alle bekende Russische militairen die bij de slag om de Shipka pas sneuvelden. Ook vindt u er een tentoonstelling die aan de bloedige slag gewijd is. De kerk werd gebouwd op initiatief van de Russische ambassadeur in het toenmalige Constantinopel, graaf Nicolai Pavlovitch en is een geschenk van de Russische adel en de Russische bevolking. De kerk, buitengewoon knap van architectuur, werd tussen 1885 en 1892 gebouwd onder leiding van de Russische bouwmeester Tomishko.

Ook de schilderingen in de kerk zijn van de hand van Russische meesters. De enige Bulgaar die meetekende voor het interieur van de kerk was de schilder Antun Mitov. Het schitterende interieur werd in 1902 voltooid. De klokken van de kerk zijn vervaardigd van kogel- en kanonshulzen die op het slagveld nabij de Shipka pas werden verzameld. De grootste klok weegt ruim 11 ton. De kerk, gewijd aan Christus’ geboorte, wordt ook aangeduid als Sv. Nikolai, maar iedereen spreekt over de ‘Russische kerk’ of ‘Memorial (nagedachtenis) kerk’. De kerk kent een prachtige akoestiek en er worden dan ook vele concerten gegeven. Tijdens het rozenfestival in Kazanlâk is een excursie naar de kerk en het bijwonen van een concert aldaar vaak in het programma opgenomen. Als u de kans heeft om een dergelijke koor- en/of orkestuitvoering mee te maken moet u dat ook beslist doen.