Luzern is de hoofdstad van het gelijknamige kanton en een toeristisch en economisch centrum van formaat in Centraal-Zwitserland. Hoge bergen als de Pilatus (2129 m), de Rigi (1797 m) en de Burgenstock (1128 m) beheersen het panorama rond de aantrekkelijke stad.

Geschiedenis

De geschiedenis van Luzern begint bij het in 735 gestichte benedictijnenklooster St. Leodegar. Vlak bij dit klooster lag een vissersdorpje langs de rivier de Reuss; de latere stad ontstond uit deze kleine nederzetting. Dankzij de opening van de Sint-Gotthardpas in de 13de eeuw ontwikkelde het dorp zich tot een belangrijke handels en doorvoerplaats. Luzern trad in 1332 toe tot de bond van Uri, Schwyz en Unterwalden. In deze periode bouwde men de achthoekige watertoren en de twee beroemde houten bruggen over de Reuss. Zij maakten deel uit van de verdedigingswerken van de stad. In tegenstelling tot het nabije Zürich ging de stad niet tot de Reformatie over, maar werd zij in de loop der tijd zelfs voorganger van de Contrareformatie.

De oude stad

Het centrum van de oude stad ligt aan het meer, waar de Reuss ontspringt. De Kapellbrücke over de rivier, de oudste overdekte brug van Europa, is het symbool van de stad Luzern en een van haar grote bezienswaardigheden. Tot groot verdriet van alle Zwitsers werd de brug in de zomer van 1993 door brandstichting verwoest. De brug uit 1331 was oorspronkelijk een onderdeel van het vestingstelsel en liep schuin over de Reuss. De zijkanten van de brug waren open, zodat men uitzicht over de rivier en de huizen erlangs had. De houten brug is overdekt met een driehoekig dak. In de 17de eeuw werden tussen de dakspanten 147 driehoekige schilderingen aangebracht. Zij beeldden gebeurtenissen uit de geschiedenis van de stad uit, onder meer de marteldood van de stadspa troon SintLeodegar. Een deel van de schilderingen overleefde de brand. Na de brand begon men onmiddellijk met de reconstructie van de brug, die in april 1994 feestelijk werd heropend.

Torens

Naast de brug staat in de Reuss de achthoekige Wasserturm die in de Middeleeuwen als gevangenis en martelkamer en later als schatkamer en stedelijk archief dienst deed. Deze toren bleef gelukkig tijdens de brand onbeschadigd. De toren wordt onderhouden door het schuttersgilde die hier zijn clubhuis heeft. Ook de andere historische torens in Luzern, zoals de toren van het raadhuis en de Museggtorens, worden door verenigingen gebruikt en onderhouden. Het renaissancistische raadhuis met de middeleeuwse toren staat langs de oever tegenover de Kapellbrücke. Stroomafwaarts ligt de houten Spreuer brücke uit 1408, met schilderingen van een dodendans. Vanaf deze brug gooiden de molenaars van de stad het kaf (Spreu) van het koren in de Reuss.

De oude stadswijk tussen de Reuss en de machtige i4deeeuwse Museggmauer, een deel van de oude stadsmuur met negen 30 tot 45 m hoge wachttorens, is zeer aantrekkelijk. De smalle straatjes monden uit bij pleinen met fonteinen (onder andere de Fritschibrunnen). Het stadsleven is levendig, onder meer door de talloze markten,

TORENS EN STADSMUUR. Geopend: de Schirmer, Mannli en Zyttoren en een deel van de stadsmuur, meiokt.

Weinmarkt

De Weinmarkt is omringd door fraaie huizen en versierd met talrijke uithangborden en vlaggen. De buitenzijde van het Hotel des Balances, het voormalige hotel Waag, is geheel met muurschilderingen bedekt. Het gebouw werd in 1199 gebouwd als residentie voor de hertog van Oostenrijk; het hotel werd in 1836 geopend. De fontein op het plein wordt gesierd door een afbeelding van Sint Mauritius en soldaten. Vanaf de nabij gelegen Mühlenplatz heeft u een fraai uitzicht op de Spreuerbrücke en de huizen aan de overkant van de Reuss.

Station

Aan het meer ligt het moderne treinstation, dat in 1991 werd geopend. Het vroegere station werd in 1971 door brand verwoest. Een deel van het oude station uit 1896 is bewaard gebleven. De vroegere ingang, bekroond door de beeldengroep Die Zeitgeist, staat thans als een monument op het plein, voor de glazen gevel van het nieuwe stationsgebouw.

Kunstmuseum

Bij het station staat aan het meer het Kunst en Kongresshaus, dat een grote verzameling werken van Zwitserse schilders van de 15de tot de 20ste eeuw bevat.

De Kapellbrücke was de oudste houten brug van Europa en het symbool van de stad Luzern. De brug werd een week na het nemen van deze foto in de zomer van 1993 door brandstichting verwoest. lin het voorjaar van 1994 werd hij weer hersteld. De achthoekige Wasserturm bleef onbeschadigd.

INFORMATIE KUNST EN KONGRESSHAUS. Geopend: di.-zo. 10-17; wo. 10-21 uur.

Panorama

Meer naar het noorden staat op de Lö wenplatz het grote Panorama van Luzern, een rondlopende schildering van 1100 m2, van de Geneefse schilder Eduo ard Castres. Het stelt de overgave voor van het Franse oostelijke leger van generaal Bourbaki in februari 1871 bij Les Verrières in de Zwitserse ]ura. Het Franse leger werd hier door de Duitse troepen naar Zwitsers gebied gedrongen, waardoor de Zwitsers 85.000 man, 10.000 paarden en 200 kanonnen moesten interneren.

Löwendenkmal

Iets verder staat het bekende Löwendenkmal dat uit de zandstenen wand is gehakt ter nagedachtenis aan 786 leden van de Zwitserse lijfgarde van de Franse koning Lodewijk xvi, die tijdens de Franse Revolutie in 1792 de dood vonden bij de verdediging van de Tuilerieën. Het monument ofwel Die sterbende Löwe von Luzern bestaat uit een 9 m lange liggende leeuw, die een afgebroken speer in het lichaam heeft en met een klauw het Bourbonse wapenschild met de lelie omknelt. Lucas Ahorn werkte drie jaar aan het monument, dat is ontworpen door de Deense beeldhouwer Thorvaldsen. De Amerikaanse schrijver Mark Twain noemde het monument 'het treurigste en bewegingsvolste stuk steen ter wereld'.

Gletscherqarten

Links van het monument is de ingang van de Gletschergarten, een uniek monument uit de laatste ijstijd. Honderd jaar geleden stootte men bij graafwerk op een rotsbodem, waarover de Reussgletsjer zich had voortbewogen. Gletsjerkrassen en tientallen gletsjermolens zijn de stille getuigen van deze gebeurtenis. De molens (ronde gaten in het gesteente) ontstonden door de kracht van neerstortend gletsjerwater. U kunt hier tevens fossielen, zoals versteende zeeegels en palmbladeren, bezichtigen. In een vleugel van het Gletschergarten museum bevindt zich het labyrint van Luzern, een spiegelzaal in alhambrastijl, verdeeld door rijen slanke zuilen met versierde bogen. De vijftig spiegelwanden zorgen voor de meest onverwachte effecten: twee leeuwen van de befaamde leeuwenhof van Granada groeien uit tot twaalf leeuwen. Eén opgetild been levert een volledig ballet op.

GLETSCHERGARTENMUSEUM. Geopend: 1 mei-15 okt. dag. 8-18,1 mrt.-30 apr. en 16 okt.-15 nov. dag. 9-17,16 nov.-28 feb. di.-zo. 10.30-16.30 uur.

Hofkirche

Als u vanaf de Gletsjertuin zuidwaarts loopt, in de richting van het meer, dan passeert u de kloosterkerk SintLeodegar (Hofkirche). Deze kerk kent een lange geschiedenis. Reeds in de 8ste eeuw stond hier een Romaanse kerk die door de heilige SintLeodegar was ingewijd; in de 14de eeuw herbouwde men de kerk in gotische stijl. Na een verwoestende brand kreeg de kerk tussen 1634 en 1639 haar huidige laatrenaissancisti sche uiterlijk; slechts de twee 16de eeuwse gotische torens overleefden de brand. De fraaie koorbanken werden in 1640 uit hout gesneden.

Kerken

Aan de overkant, waar de Kapellbrücke op de linkeroever van de Reuss uitkomt, staat naast het stadstheater de bezienswaardige barokke jezuïetenkerk St. Xaverius (16661677), de eerste grote barokkerk van Zwitserland. De aangrenzende renaissancebouw, thans gebruikt door de kantonale regering, heeft een bezienswaardig binnenhof. Iets verderop bevindt zich de franciscanenkerk Maria in der Au uit de 13de eeuw; de vijfde en laatste bouwfase dateert uit de 16de eeuw. Het middenschip is versierd met 42 geschilderde vaandels die de soldaten van het kanton Luzern tijdens oorlogen veroverden. De fraaie altaren zijn van roodbruin marmer. Opmerkelijk zijn de geschilderde staatsies, de uit hout gesneden preekstoel en het gestucte plafond van de Mariakapel.

Verkehrshaus der Schweiz

Het Verkehrshaus der Schweiz toont de ontwikkeling van het verkeer te land, te water en in de lucht met originele en verkleinde modellen. Het is het grootste verkeersmuseum van Europa. U kunt hier onder meer de volgende bezienswaardigheden bezoeken: de eerste Zwitserse trein uit 1847, die tussen Zürich en Baden reed; 60 locomotieven en wagons; 35 vliegtuigen; 40 oldtimers; een Gotthardkoets; een dubbeldekker, waarmee in 1910 het Meer van Genève in volle lengte werd overgevlogen; een Bleri oteendekker die in 1913 over de Alpen en de Pyreneeën vloog; een planetarium met 9000 sterren; het Swissorama, met een fraaie film over Zwitserland, geprojecteerd op een scherm van 360 graden; het Cosmorama, met een film over de ruimtevaart; het Hans ErniHaus, met werk van deze kunstenaar; en een tentoonstelling over communicatie. Het restaurant is in de stoomboot Rigi uit 1847 gevestigd, die gedurende 105 jaar op de Vierwaldstattersee een totale afstand van dertigmaal de aardomtrek aflegde.

INFORMATIE VERKEHRSHAUS DER SCHWEIZ. Geopend: mrt.-okt. dag. 9-18, nov.-febr. ma.-za. 10-16, zo. en feestdagen 10-17 uur; 24 en 25 dec. gesloten.

BEREIKBAARHEID. Buiten het centrum gelegen en bereikbaar met de bus richting Würzenbach, en veerboot vanaf de kade bij het treinstation.

Wagnermuseum

Vanuit Luzern kunt u een boottochtje maken naar het schiereiland Iribschen, met het gelijknamige landhuis waar Ri chard Wagner van 1866 tot 1872 woonde en werkte: hij componeerde hier de Siegfried Idylle. Het huis is thans een museum met een verzameling muziekinstrumenten en partituren van de componist.

INFORMATIE WAGNERMUSEUM. Geopend: di.-zo. 10-12 en 14-17 uur; 15 okt.-14 apr. op ma., wo. en vr. gesloten.

VERVOER LUZERN

Boot: De talloze passagiersboot verbindingen vanuit Luzern naar de dorpen, tandradbanen en kabelbanen rondom de Vier waldstattersee vertrekken vanaf de kade bij het treinstation (Bahnhofquai) en sommige vanaf de kade aan de andere zijde van de rivier de Reuss. Vijf van de twintig passagiersschepen zijn raderboten uit het begin van de 20ste eeuw. Tijdens de zomermaanden vertrekt er gemiddeld ieder uur een boot voor een tocht naar de onderstaande bestemmingen. 's Winters varen er gemiddeld zes boten per dag per route.

De belangrijkste routes zijn:
• LuzernWeggis (kabelbaan naar Rigi) Vitznau (tandradbaan naar Rigi)Bec kenried (kabelbaan naar de Klewenalp, 1600 m)GersauBrunnenFlüelen;
• LuzernKehrsitenStansstadAlp nachstad (tandradbaan naar Pilatus);
• LuzernGreppenKüssnacht.

Trein: Luzern ligt aan de belangrijkste noord zuidspoorwegverbinding. Er zijn directe treinVerbindingen met de luchthavens van ZürichKloten (65 km) en Genève (250 km).

Wilhelm TeilExpress: van Luzern per passagiersboot naar Flüelen, daar overstappen op de trein naar Locarno (overstappen in Bellinzona) of Lugano. Reistijd: 6 uur.

MARKTEN LUZERN

• Ambachtsmarkt; iedere eerste za. van de maand (maartdecember), op de Weinmarkt.
• Groente en fruitmarkt; iedere di. en za., voor het raadhuis (Rathausquai).
• Maandmarkt; iedere eerste wo. van de maand.
• Vlooienmarkt; iedere za. (meiokt.), hoek Unteren Burgerstrasse/Reusssteg.