Bozen is ook de naam van de gelijknamige provincie waarvan de stad Bozen de hoofdstad is en tevens de hoofdstad van Zuid-Tirol, zetel van het provinciebestuur. Met meer dan 100.000 inwoners is Bozen verreweg de grootste stad van Zuid-Tirol. Het is ook een stad die als uitvalsbasis kan dienen voor een vakantie in Zuid-Tirol, een centraler ligging is vrijwel ondenkbaar.

Wandelen door Bozen

U kunt uw wandeling beginnen voor het gebouw van de toeristenorganisatie aan de Waltherplatz. Het beeld van de dichter zult u niet gemakkelijk over het hoofd zien, evenmin als de erachter liggende parochiekerk die bekendstaat als ‘de dom’. Na de dom van Brixen is het, sinds 1964, de tweede domkerk binnen hetzelfde bisdom. De kerk werd gebouwd in de 14e en in de 15e eeuw, de 62 meter hoge toren werd er in de jaren 1501 tot 1519 aan toegevoegd. In de kerk vindt u onder andere het graf van aartshertog Rainier van Oostenrijk (1783-1853). Let op een van de pronkstukken van de kerk: de zandstenen kansel.

Achter de dom ligt de Dominikaner Platz met daaraan twee andere kerken, de Dominikanerkirche direct aan het plein en er schuin achter de Kapuzinerkirche. De Dominikanerkirche moet u, zeker als u oude fresco’s wilt zien, even binnenwandelen. De kerk werd rond 1300 gebouwd, het bouwwerk in zijn huidige vorm kwam in 1498 gereed. In de kerk zelf zijn nog restanten van fresco’s uit de 14e en 15e eeuw aanwezig in de aangrenzende Johanneskapel ziet u aan de wanden en aan het plafond fresco’s uit de eerste helft van de 14e eeuw, waaronder voorstellingen uit het leven Maria en Johannes de Doper. De fraaie tuin achter de kerk is een oase van rust.

Als u verder van de Waltherplatz wegloopt komt u in de Spitalgasse. Aan de rechterzijde, een klein stukje in de Sernesistrasse aan de Sernesiplatz, bevindt zich het Museion, het museum voor moderne kunst. Als u graag wilt weten hoe de Duitse en de Italiaanse culturen zich tot elkaar verhouden, dan mag u dit museum niet overslaan. Als u de Spitalgasse verder volgt maakt deze een bocht naar rechts en loopt u langs de rivier, de Talfer. Vlak bij de Talfer Brücke bevindt zich het stedelijk museum waarin onder andere de grootste collectie klederdrachten van Zuid-Tirol is ondergebracht. Direct over de brug ziet u het reusachtige monument uit 1928 ter nagedachtenis aan de overwinning van het fascisme. Aan de andere kant van het monument wordt op zaterdag de markt gehouden. Het loont de moeite om een korte wandeling te maken over de brede boulevards, bijvoorbeeld langs de Freiheitsstrasse, met de vele winkeltjes en terrasjes.

Als u terugwandelt over de brug komt u in de Museumstrasse. Op de hoek met de Sparkassenstrasse staat het archeologisch museum, een absolute must voor iedereen die Bozen bezoekt. Het is niet alleen de geschiedenis van Zuid-Tirol, teruggaande tot de jongste ijstijd die boeit, u kunt er kennismaken met Ötzi, de ijsmummie.

Ötzi, de man uit het ijs

Hij wordt wel vergeleken met de Egyptische mummies, hij wordt de Toetanchamon van Oostenrijk genoemd, er zijn echter heel wat verschillen aan te geven tussen hem en de in pracht en praal levende farao’s. De vondst van zijn, in een gletsjer gemummificeerde, lichaam veroorzaakte in de wereld van de archeologen echter minstens evenveel beroering.

Bij toeval vond een Duits echtpaar uit Neurenberg, dat een bergtocht maakte in de Ötztaler Alpen, in 1991 zijn lichaam, hoog op de Schnalstaler gletsjer. Het was een sensatie van de eerste orde. De ijzige koude had niet alleen zijn lichaam gemummificeerd, ook de gereedschappen en zijn kleding werden, na ongeveer 5300 jaar, in onberispelijke staat aangetroffen. Daarmee werd voor de geschiedschrijvers een nieuw hoofdstuk geopend over leven en werken in de kopertijd. Zijn schoenen zijn de oudste die ooit werden gevonden. De zolen waren gemaakt van berenhuid, de hakken van een vlechtwerk van lindevezels, gevoerd met hooi. De rest van de laarzen bestond uit hertenvel, eveneens opgevuld met hooi. Nét als bij de farao’s ontstonden tal van verhalen en anekdotes rond zijn verschijning. Aan de hand van kruiden die op hem werden aangetroffen werd vastgesteld dat hij zijn tocht moest zijn begonnen aan de zuidzijde van de Alpen, waarschijnlijk ten noorden van Vinschgau. In 1996 stelde een Oostenrijkse wetenschapper vast dat Ötzi afkomstig moet zijn geweest uit de omgeving van Naturns, vlak bij de toegang tot het Schnalstal.

Na de vondst en nadat de archeologische betekenis ervan tot iedereen was doorgedrongen, sloeg de gekte en de commercie toe. De mummie moest een naam hebben, het werd uiteindelijk Ötzi, naar de vindplaats die terugziet op de ijstijd. Namen als Frozen Fritz, Alpen-Louis en Homo Tirolensis haalden het, nét als bijna 500 andere suggesties, niet. Ötzi werd ook de voortrekker van de Oostenrijkse homobeweging, er werden namelijk spermasporen aangetroffen rond zijn anus. Tenminste 10 Oostenrijkse dames meldden zich aan voor kunstmatige inseminatie. Een Duitse vrouw voelde zich daardoor zeer gepasseerd, want zij beschouwde zich inmiddels als de reïncarnatie van Ötzi. De rage duurde tot het einde van de jaren negentig van de vorige eeuw en eindigde in feite met een hit van DJ Ötzi die een carnavalskraker maakte met het nummer Anton aus Tirol. Maar, nog steeds kunt u in Zuid-Tirol een Ötzi pizza eten en Ötzi wijn drinken. Voor de kinderen is er Ötzi ijs.

Gelukkig zijn er veel meer serieuze zaken aan hem gewijd. Tientallen boeken, waaronder prachtige fotoboeken, en verhandelingen zagen het levenslicht. Veel ervan vindt u terug in het archeologische museum van Bozen dat in maart 1998 in gereedheid was gebracht voor de ontvangst van het belangrijkste item dat ze ooit binnen de muren hadden. U kunt er Ötzi (door een kijkgat) bewonderen in een ruimte waarin de temperatuur permanent op -6° C wordt gehouden. Een ‘reconstructie’ toont hem zoals hij bij leven van huis ging op zijn tocht naar de ijzige hoogte van de Schnalstaler gletsjer die fataal zou aflopen. Ötzi sneuvelde in een gevecht met bewoners uit het Ötztal, waarschijnlijk als gevolg van de vuurstenen pijl die in zijn linker schouder werd aangetroffen.

Als u de Sparkassenstrasse in noordelijke richting volgt, linksaf gaat en direct weer rechtsaf dan komt u bij Schloss Maretsch, een kasteel dat in de 13e eeuw werd gebouwd. Het wordt onder andere gebruikt als conferentiecentrum. Als u langs de rivier in noordelijke richting loopt komt u bij een ander kasteel, Schloss Runkelstein, gebouwd in de 13e en 14e eeuw. Het is een van de weinige kastelen dat zichzelf verwoestte, in 1520 explodeerde de wapenkamer en het kruitmagazijn. Het liep zware schade op en vooral de bijzondere fresco’s moesten in feite als verloren beschouwd worden. Keizer Maximiliaan gaf echter opdracht om ze in oude glorie te herstellen. Het kasteel raakte verder in verval en pas in 1880 kwam de renovatie ervan gereed. De fresco’s geven een beeld uit het leven in de riddertijd en over het leven aan het hof. Kunstkenners zullen u vertellen dat deze afbeeldingen tot de belangrijkste ter wereld behoren.

Vanaf de brug verder de Museumstrasse inwandelend komt u op de beroemde Obstplatz, de bekende en kleurrijke groentemarkt met de Neptunesfontein uit 1746. Links aanhouden en u bereikt via de Franziskanergasse, de Marienplatz.

Aan de rechterkant ziet u het gotische franciskanenklooster met de bijbehorende kerk, gebouwd in de 13e tot de 15e eeuw. Rechtsaf de Vintlergasse in en u komt bij het natuurhistorisch museum, schuin tegenover het gemeentehuis. Ga nu rechstaf Lauben in, de belangrijkste winkelstraat van de oude stad. De huizen dateren meest uit de 15e eeuw. Neem een kijkje binnen bij de apotheek op nummer 17. Lauben leent zich bij uitstek om heen en weer te lopen, na uw terugkeer gaat u rechtsaf en u komt via de Gummer Gasse op de Kornplatz. Hier bevindt zich de waag waarin in de jaren 1342 tot 1633 het pandjeshuis gevestigd was. Als u rechtsaf gaat bent u weer op de Waltherplatz.

Wandelen buiten het centrum

Langs de oevers van zowel de Eisack als de Talfer zijn mooie fiets- en wandelpaden aangelegd. Vanuit het centrum is de Drususbrücke een goed uitgangspunt, het is ook de splitsing van de Eisack en de Talfer. Op de noordelijke oever kunt u twee kanten op: richting Trento langs de Eisack en richting Sarnthein langs de Talfer. Naast het wandelpad is een uitstekend fietspad beschikbaar. Op diverse plaatsen zijn kinderspeelplaatsen aangelegd en ook voor ouderen is het, met de rivier zo vlakbij, aangenaam vertoeven. Op de zuidelijke oevers ligt de A22, de autosnelweg. Als u kiest voor een wandeling langs de Talfer dan kunt u op diverse plaatsen de rivier oversteken om bijvoorbeeld een kijkje te nemen in het oude centrum, een bezoek te brengen aan Schloss Maretsch of verderop aan Schloss Runkelstein. Tussen die twee kastelen in kunt u, via de St.Anton Brücke, de weg bewandelen naar St.Magdalena. U loopt dan tussen wijnbergen door op de Oswaldpromenade. Halverwege deze promenade kunt u eventueel weer rechts naar het centrum wandelen, over de brug kunt u ook meteen weer linksaf gaan, langs de oever van de Talfer komt u, via Schloss Maretsch, weer in het centrum.

Bozen heeft een drietal cabineliften. De Jenesiner Seilbahn, even ten noorden van de stad richting Jenesien, brengt u naar het op 1086 meter hoogte gelegen Jenesien, uitgangspunt voor prachtige wandelingen. Als u vanuit Lauben bij het gemeentehuis rechtdoor zou gaan komt u via de Brenner Strasse bij de Rittner Seilbahn die naar het hoogste gedeelte van Bozen voert. De Kohlerer Seilbahn, zuidelijk van het centrum nét over de Kampillerbrücke, is de oudste kabelspoorbaan ter wereld. Deze brengt u in Bauernkohlern waar een belangrijk centrum gevestigd is voor milieuzaken, ook voor de kinderen interessant en leerzaam.