In restaurants krijg je houten stokjes in papierverpakking (wari-hashi) aangereikt voor eenmalig gebruik. Deze eetstokjes zitten deels nog aan elkaar vast, voordat je kunt eten, moet je ze van elkaar trekken. Wrijf de stokjes even tegen elkaar zodat eventueel aanwezige houtsplinters van de stokjes vallen. De fraai versierde stokjes die de Japanner thuis gebruikt, heten o-hashi. leder heeft zijn eigen setje. De eetstokjes dwingen de gebruiker om kleine hapjes te nemen en behoeden hem voor gulzig eten. U gebruikt deze stokjes als volgt: neem één stokje met het boveneind in de oksel van duim en wijsvinger en het taps toelopende benedengedeelte tussen de toppen van ring- en middenvinger. Het tweede stokje neemt u over het eerste lid van de wijsvinger met het benedengedeelte tussen de toppen van midden- en wijsvinger. Zo kunnen de punten van de eetstokjes als een tang naar elkaar toe gemanoeuvreerd worden om het voedsel uit een kommetje of van een schoteltje te pakken.

Eten in een Japans restaurant

De prijs van een maaltijd is afhankelijk van de plaats waar u die gebruikt. Bij een rekening van 2.000 yen of meer worden in deze restaurants 10 tot 15% bedieningsgeld en 10% belasting bij uw rekening opgeteld. Wie minder uit wil geven, heeft een ruime keus. Restaurants in warenhuizen (department stores), in grote kantoorgebouwen, in overdekte winkelgalerijen en rondom trein- en metrostations, bieden gewoonlijk een maaltijd voor de zeer redelijke prijzen aan. In deze restaurants worden ook bedieningsgeld en eventueel belasting bij de rekening opgeteld. Deze gelegenheden hanteren geen menukaarten, maar bij de ingang hebben zij in glazen vitrines zeer goed gelijkende plastic of gipsen kopieën van hun maaltijden uitgestald. De menu-keuze wordt dus in de regel op de stoep bepaald, waarna men het traditioneel, sober ingerichte restaurant betreedt. Deze vitrines zijn makkelijk bij eventuele taalbarrières: eenvoudigweg wijzen naar het gewenste menu is voldoende om de bestelling duidelijk te doen overkomen. Generaliserend kan men stellen dat restaurants die een vitrine bij de deur hebben staan waarin de gerechten in plastic of gips staan opgesteld, goedkoper zijn dan restaurants die geen glazen vitrine hebben. Veel restaurants worden in het bijzonder tijdens lunchtijd (tussen 12.00 en 13.00 uur) druk bezocht. Dit is de reden dat veel Japanners het restaurant 's middags links laten liggen en een bento kopen, een Japans lunchdoosje, waarin een aantal levensmiddelen met aandacht en op een aantrekkelijke manier binnen een minimale ruimte zijn bijeengebracht. Dergelijke lunchdoosjes zijn ook bijzonder in trek bij treinreizigers. Als u 's avonds gaat dineren, dan moet u er rekening mee houden dat er meestal na 20.30 uur geen bestellingen meer worden geaccepteerd.

Japanse gerechten

Veel restaurants bieden voor betrekkelijk weinig geld een soort 'menu van de dag' aan (Teishoku), dat bijvoorbeeld bestaat uit een kom rijst, soep, salade en soms een desert. U komt dit menu vaak op de kaart tegen als Tempura-Teishoku, Tonkatsu-Teishoku, Sashima-Teishoku, enzovoort, afhankelijk van de toonaangevende gang. Goedkope lunch- en dinergerechten zijn onder andere ramen-noedels, kitsune odon-noedels, sansai soba-noedels, curry and rice, katsu-don, oyako-don, ten-don en spaghetti. Redelijk geprijsd zijn onder meer de eerder genoemde Teishoku en selecties uit sushigerechten zoals Jo-chirashi en Jo-nigiri. In de duurdere prijsklasse kunt u bijvoorbeeld kiezen uit teppan-yaki (vlees en groente, gegrilld op een verwarmde plaat), sukiyaki, shabu-shabu, mizutaki (gerecht met in bouillon gekookte kip) en kaiseki ryori (een gevarieerd en seizoenge¬bonden ceremonieel gerecht). Sushi, sukiyaki en shabu-shabu zijn, evenals tempura, sashima, kaiseki ryori, yakitori, tonkatsu, soba en udon, echte traditionele Japanse gerechten.

Sushi 

Sushi in de meest eenvoudige vorm is rijst en gekruide groenten in het zuur, opgerold in geplet zeewier. De meeste sushibars serveren nigiri-sushi (Jo-nigiri). Nigiri-sushi wordt volgens vergelijkbare principes vervaardigd als sushi, maar heeft als extra ingrediënten schaal¬dieren en rauwe vis, zoals tonijn, inktvis en garnalen. De rauwe zeevis is extreem vers en smaakt verrukkelijk. Japanners eten veel vis rauw zodat zij kunnen genieten van de oorspronkelijke en natuurlijke smaak. De sushi's worden in de sushi-bars, onder het toeziend oog van de klant, door de koks gesneden en gerold tot ware kunstwerkjes van vers voedsel.

Sashima

Rauwe vis is tevens het hoofdbestanddeel van sashima. De rauwe vis wordt in kleine stukjes gesneden of gefileerd. Een dip in een mengsel van sojasaus en verse mosterd of mierikswortel verhoogt de smaak. Een passende garnituur bestaat uit flinter¬dunne sliertjes rauwe groente.

Sukiyaki 

Sukiyaki wordt op uw tafel gekookt en klaargemaakt en bestaat uit dunne plakjes rundvlees in combinatie met verschillende soorten groenten.

Shabu-shabu

Shabu-shabu lijkt erg veel op sukiyaki en bestaat ook uit dunne plakjes rundvlees die u met uw eetstokjes in een pan kokend water stopt.

Tempura 

Het gerecht tempura is eeuwen geleden overgenomen van de Portugezen. Tempura bestaat uit gefrituurde vis, garnalen, groenten en zeewier. Voor het frituren worden deze ingrediënten gepaneerd met een mengsel van ei, water en tarwemeel.

Kaiseki ryori 

Kaiseki ryori heeft een eigen en kenmerkende smaak. De belangrijkste ingrediënten zijn (afhankelijk van het seizoen) vis, groenten, zeewier en paddestoelen.

Yakitori 

Yakitori bestaat uit kleine stukjes kip, lever en groenten die, gestoken op een bamboestokje, op een open vuur gegrilld worden. Het is vergelijkbaar met barbecuen.

Tonkatsu 

Tonkatsu is een doorbakken stuk varkensvlees. Voor het bakken wordt het vlees gepaneerd met broodkruimels.

Soba en udon (noedelgerechten)

Soba en udon, ten slotte, zijn de twee meest gegeten Japanse noedelsoorten. Soba is gemaakt van boekweit en udon van tarwemeel. In de regel worden noedels in bouillon gekookt en als een soort groentesoep geserveerd. Incidenteel kunt u de noedels dippen in een sausje.

De Japanners slurpen de noedels naar binnen. Zij vinden dat noedelgerechten als soba, udon, ramen en somen minder smaakvol zijn als zij niet opgeslurpt worden. Westerlingen die hun noedels geluidloos verorberen, worden vaak met verbaasde ogen aangekeken.

Groente en fruit in Japan

Japanners hebben tevens de gewoonte om al hun groente en fruit te pellen. Men zal zich dan ook, op z'n zachtst uitgedrukt, ten zeerste verbazen als men u bijvoorbeeld druiven met vel en al ziet opeten. Populaire vruchten zijn onder andere watermeloenen (suika), kersen, perziken (momo) en grote zoete sinaasappels (amanatsukan).

Drinken in Japan

Iedere maaltijd wordt 's zomers vergezeld door een glas ijskoud water, wat u met een gerust hart kunt drinken, want het water uit de kraan is even zuiver als in Nederland en België. In de winter serveert men bij iedere maaltijd gratis groene thee (ocha). Als u uw glas geleegd heeft, dan wordt deze weer snel gevuld door het bedienend personeel. De thee mag u eventueel slurpend opdrinken.

Sake

Veel Japanners drinken sake tijdens de maaltijd, een alcoholische drank gemaakt van gefermenteerde rijst. Het alcoholgehalte ervan schommelt tussen 15 en 18%. Japan telt ruim 2.700 brouwerijen die sake produceren, grotendeels kleine bedrijfjes die ambachtelijke tradi¬ties in ere houden. Enkele grote brouwerijen leveren echter meer dan de helft van de jaarproduktie. 's Zomers wordt sake vaak ijskoud geserveerd, maar behoort eigenlijk warm (met een temperatuur tussen de 40 en 50° C) te worden gedronken. De sake wordt verwarmd in slanke kannetjes (tokkuri) en aan tafel uitgeschonken in kleine kommen (sakazuki) van aardewerk of porselein. Het is de gewoonte dat men andermans kommetje bijvult; u moet de kommetjes van uw tafelgenoten dus goed in de gaten houden. De anderen aan tafel zorgen er op hun beurt voor dat die van u gevuld blijft. Als u geen sake meer wilt, dan laat u uw kommetje gewoon halfvol.

Ander drinken in Japan

De meest verkochte alcoholische drank in Japan is bier. Er zijn zes grote bierbrouwerijen in Japan. Ruim de helft van de jaarproduktie wordt geleverd door Kirin. Langzaam maar zeker verschijnt er echter steeds meer importbier op de markt, zoals Heineken bier. Een veel gedronken traditionele borrel is shochu. Shochu wordt veelvuldig in cocktails gemengd, maar kan tevens puur of met water, citroen, cola of 'on the rocks' gedronken worden. In de niet-alcoholische drankensektor is Coca Cola marktleider. Zij heeft ongeveer 90% van de Japanse markt in handen. Voorts wordt er 's zomers veel ijskoffie en koude 'Barley' thee gedronken. In coffeeshops (in Japan kissaten genoemd) kunt u heerlijke vers gezette koffie drinken en genieten van achtergrondmuziek. U kunt er met één kopje koffie zo lang blijven zitten als u zelf wilt. De meeste coffeeshops serveren 's morgens tot circa 11.00 uur een goedkoop ontbijt. Rest mij nu nog om u te wijzen op een klein opgevouwen handdoekje (oshibori) dat u voor elke maaltijd krijgt aangereikt. Het handdoekje is vochtig gemaakt met stoom. Met dit doekje kunt u voor de maaltijd uw gezicht, armen en handen afvegen; tijdens en na de maaltijd kunt u er uw vingers mee schoonmaken.