Je vindt Emsland direct aan de noordelijke Nederlandse oostgrens, ruwweg ten oosten van de provincies Groningen en Drenthe. Vanuit Duits oogpunt bezien ligt het oostelijk en noordoostelijk van Graafschap Bentheim en ten westen en ten noordwesten van het Osnabrücker Land.

De hoofdstad van Emsland is Meppen. Het aantal inwoners bedraagt bijna 315.000 (2012), wat neerkomt op een bevolkingsdichtheid van ongeveer 110 inwoners per km². Het is een zeer waterrijk gebied en het betrekkelijk grote aantal inwoners per km² wordt veroorzaakt door enkele grotere gemeenten, zoals Papenburg, Meppen en Lingen. In totaal zijn er 60 gemeenten binnen de grenzen van Emsland.

Historisch overzicht

Het zal duidelijk zijn dat de geschiedenis van Emsland nog maar jong is. Het waren aparte delen waarover het Prinsbisdom Münster de scepter zwaaide tot 1803, toen het om economische redenen tot het hertogdom Arenberg ging behoren. Toen kwam, ook in Duitsland, de Franse tijd en het gebied werd in 1810 ingelijfd bij het Eerste Franse Keizerrijk. Dat duurde tot het einde van de Napoleontische tijd in 1815, het jaar waarin Emsland werd ingedeeld bij het koninkrijk Hannover. De legers van Hannover waren mede-overwinnaars van de Franse legers gedurende de slag bij Waterloo en je zou dus kunnen zeggen dat Emsland voor de Hannoveranen 'oorlogsbuit' was. Uit al die tijden zijn nog wel sporen in Emsland aanwezig, voor zover van belang terug te vinden bij de beschrijving van de historie van enkele Emslandse gemeenten.

De geschiedenis van sommige steden gaat terug tot in de 10e eeuw, maar er woonden al veel langer mensen in het gebied. Er zijn hunebedden blootgelegd die ouder zijn dan 5000 jaar. De naam Emsland duikt voor het eerst op in geschriften uit het einde van de 13e eeuw. Afgezanten van de bisschop van Münster hadden al in 1240 melding gemaakt van de wenselijkheid om het gebied in te lijven, maar het duurde tot 1252 voordat het er daadwerkelijk van kwam door de overname van delen van de Ravensberger bezittingen. Geleidelijk aan ging een belangrijk gedeelte van tegenwoordige Emsland tot het prinsbisdom Münster behoren. Geheel gelegen in het stroomgebied van de rivier Ems, is de naam gemakkelijk te verklaren. Aan het einde van de 14e eeuw werd Meppen aangewezen als zetel van de bisschoppelijke vertegenwoordiger. Omdat van daaruit recht werd gesproken sprak men van 'Amstgericht Meppen', een belangrijke titel voor een stad waaraan tal van privileges verbonden waren en ook de directe oorzaak vormde tot de aanwijzing van Meppen als 'hoofdstad' van Emsland.