Leto beviel van de tweeling Apollo, god van het licht en Artemis, godin van de jacht. Uit dankbaarheid zorgde Zeus ervoor dat Delos vast kwam te liggen in zee, waarna hij een ring van eilanden om Delos heen wierp. Delos was nu het middelpunt van de Cycladen.

Vanwege die centrale ligging werd het een religieus en commercieel centrum met tempels, een stad en een haven waar zo’n 20.000 mensen woonden. Er werd veel handel gedreven en er was o.a. een slavenmarkt. Op het heilige eiland, waar uiteraard Apollo, Artemis en Leto vereerd werden, mocht niemand geboren worden of sterven. Zwangere vrouwen werden daarom naar het naburig eiland Rinia overgebracht waar ook de doden werden begraven.

Later werd het ook de plek waar men de kas van de Delisch--Attische zeebond bewaarde. In deze bond hadden de verschillende Griekse Staten, onder leiding van Athene, zich verenigd tegen de Perzen. Onder de Romeinen kwam Delos helemaal tot bloei als vrijhandelsparadijs. Er hoefde namelijk geen belasting op het verhandelen van goederen worden betaald. In 88 v.Chr. was het einde verhaal voor Delos. Het eiland werd verwoest en de bewoners uitgemoord door de Perzische koning Mithridates. Daarna hadden piraten er lange tijd vrij spel. De Venetianen gebruikten het verlaten eiland later als steengroeve.

Delos nu

In 1872 begonnen Franse archeologen opgravingen te doen en legden zo een schat aan antieke overblijfselen bloot. Het opgravingsterrein van Delos dat maar liefst 50 ha groot is, is nu een van de grootste toeristische attracties van Griekenland. Het is als dagtocht te bezoeken per boot vanaf Mykonos, Tinos en Naxos. Er mag niet overnacht worden. Omdat er op het eiland vrijwel geen bomen groeien, is er nauwelijks beschutting te vinden. Het kan er dus behoorlijk heet worden of juist best fris door de snijdende Meltemiwinden die regelmatig overwaaien. Omdat er veel gelopen moet worden, zijn stevige schoenen ook een aanrader!

Het beroemdste deel van de immense opgraving is het Terras van de Leeuwen. Oorspronkelijk lagen hier negen leeuwenbeelden, gemaakt uit marmer van Naxos, het heilige meer van Apollo te bewaken. Er zijn er nog vijf van over. Ook interessant is de theaterwijk die met zijn vele oude straatjes en resten van huisjes wel eens het Pompei van Griekenland wordt genoemd. Het theater met plaats voor meer dan 5.000 toeschouwers ligt in het midden van de wijk. Mooie vloermozaïeken zijn te zien in het Huis van Dionysos, het Huis van de maskers, het Huis van de drietand en het Huis van de dolfijnen. Vanaf het laatste huis gaat er een weg met traptreden omhoog naar de heilige berg Kythnos. Op de top liggen nog enkele heiligdommen en er is een mooi uitzicht over zee en de naburige eilanden.