In 1789 kreeg Hammerfest stadsrechten van de Deense koning Christian VII en bloeide het vissersplaatsje door de pomorhandel met Rusland. Van de Russen leerden de Noren hier rond 1800 de jacht op pelsdieren, zeehonden, walvis en ijsberen. Niet direct iets om trots op te zijn, maar de Noren zien dat anders. De ijsbeer siert nog steeds het stadswapen, en in Hammerfest kun je lid worden van de Royal Icebear Society, een dubieuze club die onder meer een klein museum beheert over de ijsberenjacht. In de Tweede Wereldoorlog kwam er een abrupt einde aan de welvarende periode van het stadje. Na een gedwongen evacuatie volgde de totale verwoesting van de stad. Na de oorlog werd Hammerfest in snel tempo weer opgebouwd en groeide het uit tot de belangrijkste stad van Finnmark. Tot de jaren 60 waren handel en industrie geheel gebaseerd op visserij en visverwerking. De grote Findus visfabriek bood lang werk aan enkele duizenden inwoners van Hammerfest maar is na een crisis in de visserij gesloten, verkocht en verplaatst.

De oude fabriek heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw langs de kade en de ontwikkeling van een nieuw ‘arktisk kultur senter’ (cultureel centrum) met theater, bioscoop en restaurants. Na 1970 is een groot aantal fishfarms in de zee rond Hammerfest aangelegd, en is het toerisme fors gegroeid. De laatste decennia heeft de stad de definitieve transformatie doorgemaakt van vissershaven naar centrum van de olie- en gasindustrie en hiermee verbonden dienstverlenende bedrijven. Sinds 1980 is de Barentszzee opengesteld voor olie- en gasboringen en is Hammerfest een uitvalsbasis geworden voor schepen en helikopters die de olieplatforms op zee bevoorraden. Het nieuwste project is het grote LPG-gasveld Snøhvit, dat milieuvriendelijk via een pijpleiding over de zeebodem wordt geëxploiteerd. Op een eiland vlakbij Hammerfest staat een grote raffinaderij waar het Snøhvit-gas wordt verwerkt. Verder zijn er nieuwe plannen voor de bouw van een grote getijdencentrale op zee, om energie op te wekken op een duurzame manier.

Hammerfest heeft een overzichtelijk stadscentrum; centraal punt is het kleine stadsplein met fontein, muziekkapel en een standbeeld van Henry Tømmerås van een schip, als symbool en herinnering aan de Arctische jacht en visserij. Vanaf het plein kunt u via het ‘zigzagpad’ uit 1891 omhooglopen naar de heuvel Salen en de uitkijktoren Varden, voor het mooiste overzicht over de stad. In het hierbij gelegen restaurant kunt u iets eten of drinken (ook bereikbaar per auto). Wie toe is aan wat gezelligheid in deze barre uithoek van het land kan zich prima vermaken tijdens een zaterdagavondje stappen in Hammerfest; populaire cafés als de ‘scheepsbar’ Kaikanten en het trendy Red Rum puilen dan uit van de vele, vooral jonge, bezoekers.

Bezienswaardigheden Hammerfest

Aan het begin van het centrum ligt de moderne Hammerfest Kirke, met een bijzondere architectuur, zoals een groot glas-in-loodraam in plaats van een altaar. Vlakbij de kerk vindt u het Gjenreisnignsmuseet (museum voor de wederopbouw van Finnmark), een interessant museum over de geschiedenis van de stad en de wederopbouw na de oorlog. Vooral de dramatische periode aan het eind van de oorlog wordt belicht met films, foto’s en reconstructies van gebouwen, schuilgrotten en barakken, waarin de mensen na de oorlog tijdelijk woonden. Interessant is ook de expositie over de wederopbouw, die laat zien hoe een architectonisch uniforme stad tot stand kwam. Tegenover het centrum, aan de andere kant van de baai, ligt de wijk Fuglenes met de historische ‘Skansen’, een verdedigingswerk uit de tijd van de Napoleontische oorlogen (1810), dat in 1989 is gerestaureerd. Vlakbij staat ook de ‘Meridianstøte’, een monument ter ere van het landmeetkundige project uit 1856 waarbij de exacte vorm en afmeting van de aarde werd bepaald (naar achteraf bleek niet heel nauwkeurig). In het voorstadje Rypefjord ligt langs de hoofdweg Galleri Syvstjerna, een kunstgalerie van de schilder Eva Arnesen, bekend om haar kleurrijke doeken, geïnspireerd door het noordelijke licht.

De eilanden rond Hammerfest

Vanaf Hammerfest kun je dagelijks per veerboot een excursie maken langs een aantal vissersdorpen op de grote eilanden Sørøya, Ingøy en Seiland. De bevolking van deze afgelegen ruige eilanden is voor veel dingen afhankelijk van de veerboten (post, transport, goederen, ziekenvervoer) en is gastvrij tegenover bezoekers. Veel van de vissersdorpjes waren vroeger een stuk groter, toen het (voor de mechanisatie van de scheepvaart) een voordeel was om zo dicht mogelijk bij de rijke visgronden te wonen. Om de smaak van deze ruige eilanden te pakken te krijgen kunt u met de Arctic Islands Boat Pass 10 dagen onbeperkt eilandhoppen in het gebied tussen Alta, Hammerfest en de Noordkaap. Sørøya moet ook tegenwoordig voor vissers geweldig zijn, het wordt niet voor niets ‘het rijk der grote vissen’ genoemd. Vooral langs de westkust van het eiland liggen enkele dorpjes, met hotels, huttenaccommodatie en diverse centra die zeevistochten organiseren. Er kan worden gevist op grote kabeljauw, koolvis, zeewolf, en heilbot ‘van staldeurformaat’. De locale records zijn: Kabeljauw 37,5 kg, Gevlekte zeewolf 19 kg, Heilbot 79,6 kg.

Het grote Seiland bestaat vrijwel geheel uit wildernis en is sinds kort het nieuwste nationale park. Er is beperkte accommodatie. Het beste neemt men een tent mee. Het midden van Seiland wordt ingenomen door twee grote gletsjers, de noordelijkste van Noorwegen. Zeer interessant, maar door weinig toeristen bezocht, is het 71 graden noordelijk gelegen eiland Ingøy, met het Fruholmen Fyr, ’s?werelds noordelijkste vuurtoren. De toeristenbrochure maakt melding van het feit dat Ingøy het slechtste weer van Noorwegen heeft: meer dan 285 dagen met windkracht 5 of meer en ongeveer 44 stormdagen per jaar. Nu weet u waarom de meeste toeristen het eiland mijden. Echte zeebonken komen hierheen om te vissen, maar ook voor vogelaars is het zeer interessant, en op het eiland is een bekende pottenbakkerij. Op het eiland zijn een winkel, café, postkantoor, school en accommodatie.

Skaidi-Noordkaap

Voor de weg naar de Noordkaap verlaat u bij Olderfjord de E6 en neemt u de E69 langs de Porsangenfjord naar het noorden. Iets verder, net na Smørfjord, ligt een klein Sami-openluchtmuseum (sjøsamiske tun). Als u nog niet eerder een dergelijk Sami openluchtmuseum heeft bezocht is het aan te raden hier te stoppen en dit weinig toeristische museum te bekijken. Een sympathieke ex-ingenieur heeft het museum opgezet, geeft een rondleiding en kan u van alles vertellen hoe de mensen op deze plaats hebben geleefd van kleinschalige landbouw gecombineerd met visserij. De huisjes zijn een reconstructie van een dorp van kust-Sami, die in dit gebied al 2000 jaar hebben geleefd. U ziet een oud type samihut en een plaggenhut van rond 1900, waar een kleine familie leefde met haar vee (1 koe, 2 schapen). In het veld staat ook een stellage voor de winterse hooivoorraad; de ‘hooiberg’ stond op poten boven de grond, zodat het vee er onder kon komen om er hooi uit te eten. In de kiosk bij het openluchtmuseum kunt u diverse producten kopen die door lokale sami zijn vervaardigd, en mooie rendierhuiden (richtprijs NOK 500). Bij het museum start een natuur- en cultuurpad van 4,5 km (folder bij het museum). Smørfjord sjøsamiske tun: 20 juni-20 aug. 11.00-18.00 uur, entree NOK 40.