Runde is sinds 1957 een beschermd natuurgebied. De vogelkolonies van Rundebranden zijn van 15 maart tot 31 augustus verboden terrein. Maar men mag wel op de paden er doorheen lopen en kan zo toch zeer dicht bij de vogels komen. De trots van Runde zijn de 300.000 papegaaiduikers die hier (tot voor kort) elk jaar broeden van april tot juli. Als gevolg van overbevissing en veranderende zeestromen door de opwarming van de aarde hebben de alken, zeekoeten en papegaaiduikers het steeds moeilijker om aan vis te komen. Door de dramatische afname van jonge vis voor de kust van Runde slaagt in sommige jaren maar een klein percentage vogels erin om jongen groot te brengen. Vooral 2008 gaf een dramatische terugval in het vogelbestand te zien. De papegaaiduikers arriveerden weliswaar in het voorjaar, maar door een totaal gebrek aan kleine vis keerden de vogels na enkele weken tevergeefs terug naar open zee. De papegaaiduikers zijn zelfs massaal in de fjorden op zoek gegaan naar jonge vis, maar vonden die daar ook niet. In 2008 is er door de papegaaiduikers geen enkel broedsel uitgebroed op Runde. Men doet veel onderzoek naar dit probleem en hoopt op strengere visserijregels die voorkomen dat ook jonge vis wordt weggevist (om als voer te dienen voor de fish farms).

Het eiland Runde bereikt men via een smalle dam en een lange boogbrug vanaf het eiland Remøya. Ondanks de brug is Runde nog precies zo gebleven als het al decennialang was, zonder grootschalig toerisme, grote hotels of nieuwe woningen. Er wonen slechts 80 families en de bevolking probeert het eiland op een kleinschalige manier toeristisch verder te ontwikkelen. De enige weg op Runde loopt langs de zuid- en oostkant van het eiland. Bij de kleine Runde Hamn (haven) is een informatiecentrum en het Runde Kafé (met restaurant en gastenkamers; eigenaar is de Duitse fotograaf Roman Scheibler). Vanuit het haventje kunt u ’s zomers (bij goed weer) een boottocht maken met de ‘Aquila’ van Johan Moltu naar de vogelrotsen. Behalve de vogelrotsen ziet u tijdens de bootexcursie prachtige kliffen en grotten. De weg op Runde eindigt bij het dorpje Goksøyr, waar twee campings en een jeugdherberg zijn. Vlak voor Goksøyr is een ruime parkeerplaats aangelegd (met toiletten), waar het pad begint naar de vogelrotsen en de vuurtoren op de noordpunt.

In 2009 is aan de oostkant van het eiland het Runde Environmental Centre geopend, een nieuw onderzoeks- en educatief centrum, waar wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan op het terrein van de biologie, milieu, klimatologie, oceanografie en mariene biologie. Voor publiek is er een informatieruimte met exposities over de ecosystemen in de Noorse zee en het effect van klimaatverandering op de populaties zeevogels, vis en plankton. Een speciale tentoonstelling gaat over de schat van de Ammerendam, het Hollandse VOC-schip uit de Gouden Eeuw, dat in 1725 voor de noordkust van Runde verging. In 1972 werd het wrak door duikers gevonden, en werd een ware schat aan voorwerpen naar boven gehaald. Duikers blijven rond Runde op zoek naar de goudschat van het Spaanse schip ’Castilla Negro’, dat hier in 1589 moet zijn gezonken.

Runde fyr

Op de ruige noordpunt van Runde staat een van de oudste vuurtorens van Noorwegen, uit 1767. Het is altijd een belangrijke vuurtoren geweest voor de scheepvaart bij Runde: na het ronden van Vestkapp keerden schepen hier vanaf de oceaan weer terug naar de beschutte scheepvaartroute landinwaarts. In een klein gebied loodsten maar liefst vijf vuurtorens de schepen veilig naar Ålesund. De vuurtorenwachter vervulde een belangrijke functie en stond in hoog aanzien. De vuurtorenwachter en zijn familie kregen deels in natura betaald, zoals een groot huis, visrechten voor de zalmvangst en een groot stuk land. Op het kleine stukje land rond Runde fyr leefden in de 18e en 19e eeuw ongeveer 25 mensen (de vuurtorenwachter en zijn familie, een assistent – en zijn familie – plus bedienden en een gouvernante en soms zelfs een leraar), en een aantal dieren. In 2002 werd de vuurtoren geautomatiseerd en pakte de laatste vuurtorenwachter Arne Velsvik zijn biezen.

Sinds 2003 is Runde fyr, de historische vuurtoren in gebruik als zelfbedieningshut van de ATF (Ålesund Turistforening). De vuurtorenwachterwoning en andere gebouwen zijn opgeknapt en ingericht als comfortabele overnachtingshut met ongeveer 20 bedden, een sfeervolle woonkamer, keuken en een voorraadkast met levensmiddelen. Het is een prachtige plek om te overnachten, de zon te zien op- en ondergaan, en vooral indrukwekkend bij slecht weer en storm! Het pad naar de vuurtoren begint bij de grote parkeerplaats die is aangelegd vlak voor Goksøyr (ongeveer 1 à 1,5 uur lopen). Als u in de vuurtoren wilt overnachten, dient u van tevoren de sleutel van de hut af te halen bij Odmar Remoø of het Tourist Office.